باور نمی‌کنم پرچم روی گنبد طلا را سوزن‌ زده‌ام

 از سیزده‌سالگی شاگرد یکی از بهترین پرچم‌دوزهای مشهدی شد، اما هرگز فکر نمی‌کرد دست سرنوشت چه برایش رقم خواهد زد. فکر می‌کرد قرار است پرچم‌دوز ساده‌ای باشد، اما اتفاقات جالبی در مسیر زندگی او قرار گرفت. اتفاقی مانند خودنمایی هنر گلدوزیاش بر گلدسته‌های حرم حضرت رضا(ع). به‌سراغ جلال معینیان‌فر رفته‌ایم تا برایمان از اتفاقاتی بگوید که باعث شد هنرش بر روی گنبد حضرت‌رضا(ع) خودنمایی کند.

37سال پرچم‌دوزی

معینیان‌فر اواخر سال62 از طریق برادر بزرگش به یک کارگاه قدیمی پرچم‌دوزی معرفی می‌شود، کارگاهی که متعلق به حاج جواد فرشچی بوده است. او می‌گوید: «به کار دوخت‌ودوز خیلی علاقه داشتم. به همین علت برادر بزرگم که علاقه‌ام را دید، من را به کارگاه حاج جواد فرشچی، از پرچم‌دوزهای قدیمی مشهد، معرفی کرد. ایشان دوست برادرم و از هم‌محله‌ای‌های ما بودند. آن روزها 13سالم بود و بعد از اینکه کار را پیش مرحوم فرشچی و پسرشان یاد گرفتم، پیش ابوالفضل فرشچی، اخوی حاج آقا، رفتم تا آموزش‌هایم کامل شود. بعد از پایان دوران سربازی هم دوباره دنبال همین حرفه را گرفتم. مدتی متفرقه برای همکاران کار می‌کردم تا اینکه به لطف خدا شرایطم جور شد و توانستم برای خودم کارگاه بزنم و مستقل کار کنم.»

پرچم «یا حسین(ع)» اولین پرچمی بود که دوختم

آن‌طور که حافظه معینیان‌فر یاری می‌کند، اولین پرچمی که دوخته یک پرچم سه‌گوش و مزین به‌نام امام‌حسین(ع) بوده است. او با یادآوری اولین کارش می‌گوید: «یادم هست دقیقا یک هفته بعد از اینکه آموزش دیدم و وارد حرفه شدم، یک پرچم سه‌گوش را که به «سه‌گوش نیم‌متری» معروف بود و وسطش یک «یاحسین(ع)» یا «یا ابوالفضل» نوشته می‌شد به من سپردند تا بدوزم. در بین پرچم‌دوزها این کار، یعنی سه‌گوش‌دوزی، راحت‌ترین کارهاست که من ابتدا با آن کار پرچم‌دوزی را شروع کردم. کم‌کم پرچم‌های معروف به «تابلویی» را که در ابعاد 50در70سانتی‌متر است و روی آن اسم‌های ائمه(ع) نوشته می‌شد، آماده کردم و بعد از آن هم کار دوخت پرچم‌های بزرگ را شروع کردم.»

15سال افتخار دوخت پرچم گنبد

15سال است که دوخت پرچم گنبد حضرت‌رضا(ع) نصیبش شده است و دراین‌باره می‌گوید: «از قدیم کار دوخت پرچم‌های گنبد مطهر را استادان و بزرگان این حرفه انجام می‌دادند. افراد صاحب‌نامی پرچم‌دوز حرم مطهر بودند، افرادی چون حاج ولایتی که از استادان بزرگ پرچم‌دوز مشهد هستند. بعد از ایشان چند نفر دیگر دوخت پرچم گنبد را برعهده گرفتند تا خیلی اتفاقی قرعه به‌نام من افتاد.»

او ادامه می‌دهد: «آخرین استادی که من در کارگاهش کار کردم، کارگاه حاج آقا قاجار بود. او پرچم‌دوز حرم مطهر بود، اما بیشتر خطاطی می‌کرد و کارش دراین‌زمینه خیلی بهتر از پرچم‌دوزی بود. یک روز ایشان بدون اینکه به من بگوید من را برای پرچم‌دوزی گنبد معرفی کرد و بعد از آن من اولین‌کاری که برای حرم مطهر انجام دادم، دوخت پرچم‌های اهدایی و پرچم‌های ورودی بود. به‌جز دوخت پرچم‌های گنبد مطهر، کار پرچم‌های معروف به دم‌دری را که دور رینگ‌های حرم و 4ورودی اصلی نصب است هم من همراه با چند نفر از شاگردانم انجام می‌دهم. در این مدت، کار دوخت پرچم‌های اهدایی به هیئت‌های مذهبی سراسر کشور و چند دوخت پوشش روی ضریح مطهر را هم انجام داده‌ایم.»

ابعاد پرچم گنبد

ابعاد پرچم گنبد امام‌رضا(ع) از قدیم تا اواخر دهه80، 5/1در3متر بود، اما به‌‌دلیل اینکه دید پرچم مناسب نبود، به دستور تولیت آن زمان میله پرچم تعویض و بلندتر و بعد از آن هم سایز پرچم گنبد مطهر بزرگ‌تر شد و به 3در4متر تغییر پیدا کرد که روی آن آرم آستان قدس رضوی و عبارت «نصر من‌ا... و فتح قریب» است و دورتادور آن هم نام زیبای حضرت‌رضا(ع) به‌شکل خاصی نوشته می‌شود. 8پرچم نیز در 4ورودی اصلی، شیخ طوسی، شیخ حرعاملی، شیخ طبرسی و باب‌الرضا(ع)، که معروف به پرچم‌های دم‌دری است، نصب می‌شود. این پرچم‌ها در ایام سوگواری به رنگ مشکی در می‌آید و در ایام میلاد اهل‌بیت(ع) نیز سبزرنگ است.

پرچم‌های اهدایی آستان قدس به هیئت‌ها نیز در کارگاه من دوخته می‌شود. در پایین این پرچم‌ها که اندازه‌اش 70/2 در60/1‌سانتی‌متر است، نوشته شده است 
«پرچم اهدایی به...».

بی‌وضو به پرچم دست نمی‌زنم

در انتهای گفت‌وگویمان، معینیان‌فر با یاد استادان قدیمی‌اش می‌گوید: «خدا رحمت کند استادان قدیمی را، همیشه به ما توصیه می‌کردند که هیچ‌وقت بدون وضو پای چرخ ننشینیم. ما هم این توصیه استادانمان را آویزه گوش کرده‌ایم و به شاگردها و جوان‌ترها هم توصیه می‌کنیم که همیشه با وضو پای کار بنشینند، چون اسم ائمه(ع) و دیگر اسمای مطهر را می‌دوزند. هر وقت که کار دوخت پرچم گنبد آقا را انجام می‌دهم، همان‌طور که پشت چرخ هستم، حرف‌هایم را به آقا می‌زنم و خیلی چیزها را هم به‌واسطه همین توسلی که هنگام دوخت پرچم داشته‌ام، از حضرت گرفته‌ام. یک وقت‌هایی که حرم می‌روم، از داخل صحن حدود 15دقیقه به پرچم گنبد مطهر خیره می‌شوم و به خودم می‌گویم باورت می‌شود که تو بر پرچم روی گنبد طلا سوزن‌ زده‌ای؟»