خانه تاریخی ملک‌جعفریان، گذشته‌ای که هنوز ثبت ملی نشده است

خانه ملک‌جعفریان واقع در کوچه عباسقلی‌خان مربوط به اواخر دوره قاجار است. این خانه تاریخی ابتدا متعلق به یکی از یهودیان مشهد بوده، اما بعدها فردی به نام سیدحسینی آن را خریده است و پس از او شخص دیگری به نام سلیمانی‌نژاد و سپس ملک‌جعفریان صاحب این بنا شده‌اند. چون این بنا همچنان متعلق به ملک‌جعفریان است، به‌نام منزل ملک‌جعفریان مشهور است.

این بنا دارای 2قسمت مجزای زمستان‌نشین و تابستان‌نشین است که با‌ توجه ‌به موقعیت اقلیمی آن، هر فضا در ضلع مناسب خود جای گرفته است و برای هریک از این 2قسمت امکانات مخصوص به خودش در نظر گرفته شده است. به‌عنوان مثال در قسمت زمستان‌نشین که در ضلع شمالی بنا قرار دارد، 2بخاری دیواری قدیمی در گوشه دیوارهای میانی بنا به چشم می‌خورد. در قسمت تابستان‌نشین بنا هم فضای شاه‌نشینی وجود دارد که در اتاقی که متعلق به مهمان‌خانه بناست، قرار گرفته است.

مطابق خانه‌هایی که در دوره قاجار ساخته می‌شدند، خانه ملک‌جعفریان نیز دارای پستوها و طاقچه‌های متعددی است. چینش آجر دیوارها نیز خاص و درخور توجه است. این آجرها به‌اصطلاح به‌صورت صندوقی چیده شده‌اند که باعث ایجاد فضاهای خالی در دیوار می‌شود؛ فضاهایی که در حکم عایق حرارتی است.

در نمای جنوب‌غربی بنا یا همان فضای تابستانه در بالای پنجره‌ها قاب‌های سفالی با نقوش گل‌ها و گیاهان برجسته مشاهده می‌شود. همچنین تابلو بالای ورودی اصلی و 2طرف انتهایی آن دارای نقش سر 2سیمرغ است که پشت‌به‌پشت هم به‌صورت قرینه قرار گرفته‌اند و جلوه زیبایی به این بنا بخشیده‌اند.

در ورودی اصلی این بنا به کوچه باریکی به‌ عرض تقریبی 1.5متری باز می‌شود. در انتهای این کوچه نیز در ورودی دیگری قرار دارد که این در به فضای هشتی مستطیل‌شکلی باز می‌شود. پس از هشتی، حیاط قرار دارد. وسط حیاط هم یک حوض دایره‌ای‌شکل و 4باغچه در اطراف آن به چشم می‌خورد.

در ضلع شمالی حیاط و در کنار در ورودی اصلی، اتاقی قرار دارد که با چندپله به اتاق طبقه بالا متصل می‌شود و با یک در چهارلته نیز با حیاط ارتباط پیدا می‌کند. در ضلع جنوب‌‌غربی بنا هم پس از در ورودی، یک اتاق قرار دارد که دارای 2در دو‌لته رو ‌به ‌حیاط و یک در دو‌لته رو‌ به اتاق کناری است. بخاری دیواری قدیمی این قسمت به ‌سبک یهودیان در گوشه اتاق به ‌یادگار مانده است.

اتاق مستطیل‌شکل کوچک‌تری هم در‌ کنار این اتاق قرار دارد که دارای یک در به ‌سمت حیاط و 2در روبه‌روی هم به‌سمت اتاق‌های اطراف است. اتاق‌های دیگر این قسمت به‌صورت کاملا قرینه نسبت‌ به طرف دیگر این فضا تکرار می‌شوند. اتاق‌های طبقه بالا نیز مشابه طبقه همکف است.

متأسفانه این خانه قاجاری با وجود اینکه دارای ارزش‌های ثبتی است، هنوز در جمع آثار ملی کشورمان ثبت نشده است و سازمان میراث‌فرهنگی می‌تواند با پیگیری، پرونده این اثر تاریخی و فرهنگی را برای ثبت در فهرست آثار ملی ارسال کرده و برای مرمت آن اقدام کند.
خانه ملک‌جعفریان در کوچه عباسقلی‌خان، کوچه محمدیه، فرعی کرمانی، فرعی هیئت ابوالفضل‌‌العباس‌(ع) و بین پلاک ۲۶ و ۲۸ واقع شده است.