جهاد خیرها برای ساخت بیمارستان

 حدود40سال پیش در محله کوی سلمان خیران و معتمدان محلی تصمیم می‌گیرند درمانگاه خیریه محلی راه بیندازند. با یک پزشک و یک پرستار جوان کار را درنبش خیابان امت27 شروع می‌کنند؛ محله‌ای که هیچ درمانگاه خیریه‌ای نداشت. مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) از همان ابتدا هوای قشر بی‌بضاعت و محروم منطقه را داشت؛ جمعیتی که بیشترشان کارگر بودند و از خدمات درمانی تخصصی محروم.

بعد از حدود 2 دهه  خیران و هیئت امنا به این فکر می‌افتند این مرکز را مجموعه بیمارستانی تخصصی کنند تا ساکنان این گوشه شهر، طعم داشتن امکانات درمانی مجهز را در محله‌شان احساس کنند. خیران با همت والای خود و با استفاده از نیروی انسانی متخصص گام‌ها را یکی پس از دیگری برمی‌دارند.

برای این‌کار، هیئت مدیره مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) درخواستی را در دهه 80به شورای اسلامی شهر وقت می‌دهند و برای احداث مجموعه درمانی درخواست زمین می‌کنند. زنده‌یاد سید علی اکبر رزمی، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد در دوره‌های دوم و سوم نیز مساعدت می‌کند و 2هزار متر مربع زمین شهرداری در داخل خیابان امت27 در اختیارشان قرار می‌گیرد تا ساخت مجموعه درمانی آغاز شود و نخستین گام‌های ساخت بیمارستان در این خیابان برداشته می‌شود.

 بیمارستانی که اگر تاکنون ساخته شده بود در کنار دیگر بیمارستان‌های شهر می‌توانست بیماران مناطق شرق مشهد را در حوزه رسیدگی به کرونا پوشش بدهد. بیمارستانی که در 7طبقه و زیربنای 12هزار مترمربع پیش‌بینی شده و بدون کمک خیران چراغ ساخت آن خاموش می‌ماند.گرچه به گفته سلیمان عصار‌زاده، رئیس هیئت مدیره مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع)، «تا به حال 2طبقه منفی1 و 2 آن ساخته شده و زمان پایان ساخت و بهره‌برداری آن بستگی به حمایت خیران دارد.»

یادگاری از فخر النظاره عمید صفوی

برای پرس و جو از گذشته درمانگاه سراغ یکی از اعضای هیئت امنای مسجد امام حسن(ع) می‌روم. علی خادم از کسانی است که از کودکی در این مسجد فعال بوده است. او ۴سالی می شود که هیئت امنای مسجد شده است. درباره سابقه درمانگاه فعلی می‌گوید: «خانم فخر النظاره عمید صفوی اواخر دهه 40 کل زمین های آن محدوده یعنی درمانگاه، مدارس کنارش و... را وقف کرده بود. ملک درمانگاه فعلی به نام مسجد است. آقایان مرحوم حیدری نسب، نوروزعلی دادخواه، علی اصغر قربانی، احمد آزادوار و ضیایی در این سال ها پیگیر امور این موقوفه بوده اند.»

دسترنجی که وقف خیریه شد

مرحوم حسن اسماعیلی، دایی غلامرضا عطا محمدی، بود. ایشان فوت می کند و چون تنها ورثه‌های ایشان عطا محمدی و همسر مرحومش بودند ورثه ها تصمیم می گیرند که این ملک در حاشیه سی متری طلاب را وقف هزینه ساخت درمانگاه خیریه امام حسن بن علی(ع) کنند.

 عطا محمدی می‌گوید: «من آقای عابدی،مدیر عامل فعلی مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) و پدرش را می‌شناختم و از این طریق مطلع شدم به هزینه برای ساخت مجتمع درمانی نیاز دارند. دایی من آدم زحمت کشی بود و با این کار خواستیم باقیات و صالحاتی برایش بماند و مردم مستضعف محله هم از این کار خیری ببرند.» عابدی، مدیرعامل خیریه، هم می گوید: «آقای حبیب عدالتیان هم که سازنده بیمارستان و اورژانس «عدالتیان» است، با اعطای وام بدون بهره به مجموعه خیریه، در روند ساخت مجموعه مساعدت خوبی کرده اند و شایسته تقدیر هستند.»

درمانگاهی محلی ولی پرکار

به محل درمانگاه در نبش خیابان امت27 می‌روم. بالای در ورودی اطلاعیه‌ای نصب شده است که نوشته «با توجه به نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این ایام شیوع شدید بیماری کرونا، ساعت کاری درمانگاه شبانه‌روزی به 8 صبح تا 10 شب محدود شده است.» از در کوچک شیشه‌ای وارد می‌شوم و از کنار اتاق پزشک، تزریقات آقایان و بانوان عبور می‌کنم. 

پله‌ها را بالا می‌روم و به طبقه دوم می‌رسم. این طبقه دندان‌پزشکی مدرن و مجهزی دارد. کنار آن هم چند اتاق برای پزشکان متخصص و در انتهای سالن هم اتاق بخش اداری درمانگاه است. وارد اتاق که می‌شوم تازه جلسه هیئت مدیره تمام شده و شلوغ است.

ابتدا سراغ دکتر حجت‌ا... عابدی می‌روم که در حال حاضر مدیر عامل مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) است. او درباره گذشته درمانگاه می‌گوید: «درمانگاه خیریه امام حسن بن علی(ع) به صورت هیئت امنایی اداره می‌شود. سال‌ها قبل عده‌ای از خیران و معتمدان خیابان شهید علیمردانی تصمیم می‌گیرند که درمانگاه خیریه‌ای تأسیس کنند.

هیئت امنا مجوزها را دریافت و با ارائه خدماتی محدود به یک پزشک و پرستار کارشان را آغاز می کنند

 این افراد عمدتا از اعضای هیئت امنای مسجد امام حسن مجتبی(ع) بودند که مسجد در خیابان امت25 قرار دارد. این افراد می‌روند و مجوزها را دریافت و با ارائه خدماتی محدود به یک پزشک و پرستار کارشان را آغاز می کنند. بعدها این مجموعه بخش دندان‌پزشکی را هم ایجاد می‌کند که خیلی محدود کارش را پیش می‌برد.

به مرور فعالیت‌های درمانگاه توسعه پیدا کرد و من حدود 20سال است که با این مجموعه همکاری می‌کنم. در حال حاضر عضو هیئت مدیره و مدیر عامل مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) هستم. از شروع همکاری من کار به‌طور تخصصی‌تر پیش رفت چون افراد قبلی تحصیلات مرتبط با درمان نداشتند. 

ابتدا فضای همکف را که آن‌زمان در اجاره کابینت‌سازی و انبار یخچال بود، به درمانگاه اضافه کردیم. طبقه همکف برای بیماران اورژانسی و تزریقات بهتر بود و به همین علت تصمیم گرفتیم اجاره طبقه پایین را هم خودمان به مسجد بدهیم چون این ملک موقوفه متعلق به مسجد امام حسن مجتبی(ع) است». عابدی می‌گوید اینجا از ابتدا این شکلی نبوده و آن‌ها به‌تدریج اینجا را بازسازی و استانداردسازی کرده‌اند.

چراغ درمانگاه با کمک خیران روشن مانده است

عابدی درباره وجه خیریه‌ای بودن این درمانگاه صحبت می‌کند و می‌گوید: «درآمدزایی در درمانگاه خیریه معنا ندارد چون تعرفه‌ها از بخش خصوصی خیلی کمتر است و برای بقای درمانگاه خیریه باید از خیران هم کمک گرفت. ویزیت پزشک عمومی در مطب 50هزارتومان و در درمانگاه خیریه 25هزار تومان است. 

بدون کمک خیران چراغ درمانگاه خاموش می‌شود.» خیابان علیمردانی و اطراف و اکنافش درحقیقت محلاتی پرتراکم و پرجمعیت است و در این محدوده درمانگاه خیریه دیگری نیست. عابدی هم به همین موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «این محدوده نیاز به توسعه بخش درمانی دارد. الحق که مردم منطقه بسیار نجیب و تعداد زیادی از آن‌ها به‌ویژه مهاجران افغانستانی کم‌بضاعت هستند. به همین علت تصمیم گرفتیم تا مجموعه بزرگ‌تری را احداث کنیم و خدمات بهتر و مناسب‌تری به هم‌محلی‌ها و شهروندان ارائه کنیم.»

زمین و هزینه پروانه را شهرداری داد

هیئت مدیره مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) و دکتر عابدی در دهه80 درخواستی را به شورای اسلامی شهر وقت می‌دهند و برای احداث مجموعه درمانی درخواست زمین می‌کنند.

 سید علی اکبر رزمی، رئیس شورای شهر آن دوره، مساعدت می‌کند و 2هزار متر مربع زمین شهرداری را در داخل خیابان امت27 در اختیارشان می‌گذارد تا ساخت مجموعه درمانی خود را آغاز کنند. این درخواست زمین بعدها توسط شهردار مشهد در آن زمان تغییر می‌کند و هزار متر می‌شود.

آن قدر این مدت سخت گذشت که بارها نیت کردیم قید ساخت مجموعه را بزنیم. اما درنهایت ساخت مجموعه را با کمک خیران آغاز کردیم

پس از کش و قوس فراوان در نهایت همان 2000 متر در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. عابدی می‌گوید: «6سال طول کشید تا زمین را گرفتیم و بعد دوباره در سیکل گرفتن پروانه ساخت افتادیم. برای ما بیش از 400میلیون هزینه پروانه ساخت صادر شد که قصه درازی دارد و با مساعدت معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری پرداخت شد. 

دوباره مهندس پروژه پارکینگ را اضافه کرد و شهرداری منطقه مطابق با مبلغ قبلی هزینه پروانه درخواست کرد. ما همراه بزرگان محله و مسجد و درمانگاه به شهرداری منطقه رفتیم در جلسه کمیته نظارتی گفتم: «ما از خیر ساخت پارکینگ گذشتیم، کار خیر اینجا حامی ندارد و در نهایت اعضای شورای شهر آن دوره، هزینه اضافه شده را کسر کردند. آن قدر این مدت سخت گذشت که بارها نیت کردیم قید ساخت مجموعه را بزنیم. اما درنهایت ساخت مجموعه را با کمک خیران آغاز کردیم.»

با یاری مردم ادامه می‌دهیم

مجموعه جدید خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) در داخل خیابان امت27 است وجود این بیمارستان تأثیر بسزایی در رونق محله و افزایش سطح کیفی زندگی هم‌محلی‌ها دارد. کما اینکه مشخصا این بخش از منطقه دسترسی راحتی به بیمارستان‌های اطراف ندارد و شاید تنها از روی نقشه و کاغذ از بیمارستان‌های اطراف زیاد دور به نظر نرسد.

قاسم اسکوهی جوان باانگیزه و فعالی است که 3سالی می‌شود که با هیئت مدیره مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) همکاری دارد و اخیرا به عضویت آن درآمده است. او می‌گوید: «کار اجرایی پروژه برعهده من و علی غفاری است. مهندس غفاری سرپرست کارگاه و من معاون ایشان هستم. همچنین امور اداری و واگذاری املاک به خیریه نیز برعهده من است.»

اسکوهی درباره پروژه توضیح می‌دهد و می‌گوید: « تا به حال با کمک خیران 4هزار متر کار اجرایی ساخت انجام شده است و حدود 700متر مکعب بتن‌ریزی داشته‌ایم. بخشی از هزینه‌های ساخت توسط خیری به نام غلامرضا عطا محمدی تأمین شد که ملکی را برای فروش و هزینه در اینجا اعطا کرد. درمجموع صحبت من این است که تا به حال هیچ نهادی به یاری ما نیامده و کار مردمی پیش رفته است، از این به بعد هم با یاری مردم و خیران کار را ادامه خواهیم داد.»

باید مکانی درخور مردم محله بسازیم

با همراهی چند تن از اعضای هیئت مدیره به سمت محل جدید درمانگاه یا بیمارستان می‌رویم. مکان جدید در خیابان امت27 است و قسمتی از آن هم به خیابان شهید مفتح33 راه دارد که ابتدای آن روبه‌روی بازار فردوسی است. مکان بسیار خوبی است و پیش‌بینی تعداد ظرفیت زیاد پارکینگ برای آن بسیار مناسب بوده است. 

کارگران مشغول کار هستند و دو طبقه زیرین ساختمان هم بسیار بزرگ است. گفت‌وگو را با محمد دادخواه، عضو هیئت مدیره مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع) ادامه می‌دهم. او جزو هیئت امنای مسجد و پدرش حاج نوروزعلی دادخواه از بانیان ساخت مسجد است علاوه بر این از اعضای شورای حل اختلاف مسجد و همچنین رئیس مجمع خاوران است. او می‌گوید: «حدود 40سال قبل درمانگاه با همت هیئت امنای آن زمان مسجد امام حسن مجتبی(ع) افتتاح می‌شود.»

حدود 40سال قبل درمانگاه با همت هیئت امنای وقت مسجد امام حسن مجتبی(ع) افتتاح می‌شود

محمد آقا می‌گوید که از اعضای هیئت امنای مسجد در آن دوره فقط یک نفر در قید حیات است که هم به‌دلیل شرایط کرونا و هم بیماری آلزایمر نمی‌توان با او گفت‌وگو کرد. او ادامه می‌دهد: «آن‌زمان اینجا هیچ درمانگاهی نداشته و ضرورت احداث آن احساس می‌شده است.» دادخواه معتقد است حالا که در این سال‌ها مردم از درمانگاه خیریه خوب استقبال کرده‌اند و جمعیت هم بیشتر شده است، باید مکانی بزرگ‌تر و مجهزتر، درخور این مردم قدرشناس احداث شود تا جواب‌گوی نیازهایشان باشد.

سید محمد جعفر رحمانی متولد 1315 است و عضو دیگر هیئت مدیره مؤسسه خیریه است که سن و سالش از بقیه بیشتر است. او می‌گوید: «در سال‌های گذشته این درمانگاه که خیریه بود همیشه کسر می‌آورد و خودمان از جیبمان کمک می‌کردیم تا درش بسته نشود.»

باید نیکوکاران بیشتری پای کار بیایند

بعد از دادخواه نوبت به سلیمان عصارزاده، رئیس هیئت مدیره مؤسسه خیریه و دارالشفای امام حسن بن علی(ع)، می‌رسد. عصارزاده از ابتدای راه با درمانگاه همراه بوده است. او اوایل کار را به تصویر می‌کشد و روایت می‌کند که مجموعه تنها یک پزشک و پرستار داشته نه بیشتر.

 او می‌گوید: «شکر خدا در حال حاضر 6پزشک عمومی ،4دندانپزشک ، چندین پزشک متخصص و 20نفر پرسنل شامل پرستار، ماما، گفتاردرمان،طب سنتی و... داریم. ما هیچ بودجه و حمایتی از دستگاه و ارگانی نداریم و تنها مردم و خیران پای کار هستند.» درباره ساخت مجموعه جدید هم می‌گوید: « تا به حال 2طبقه منفی1 و 2 آن ساخته شده و ساختمانی 7طبقه با زیربنای 12000 مترمربع پیش بینی کرده‌ایم. 

زمان پایان ساخت و بهره‌برداری بستگی به حمایت خیران دارد. خیرانی که با کمترین مبلغ یا آن‌هایی که میلیاردی کمک می‌کنند، همه و همه لطف می‌کنند و دست در دست هم این مجموعه را خواهیم ساخت.»عصارزاده از دکتر حمید وفایی نام می‌برد که یکی از خیران همیشگی مجموعه است.

تخت بیمارستانی زیادش هم کم است

دکتر عابدی درباره ساختمان جدید می‌گوید: « تا اینجای کار حدود 40درصد از سفت‌کاری انجام شده است. کار، کار بزرگی است. ما می‌خواهیم مجموعه بیمارستان شود اما منع‌های قانونی داریم. تلاش بسیاری کردیم که اینجا بیمارستان شود اما می‌گویند اطراف شما بیمارستان هست و تعداد تخت‌ها از سرانه بیشتر است. می‌گویند در این محدوده 86تخت مازاد بیمارستانی داریم.

ما به دنبال بیمارستان تخصصی کلیه و اورولوژی هستیم که در مشهد وجود ندارد و نیاز واقعی است. دانشگاه علوم پزشکی مشهد در صورت موافقت هم فقط با بیمارستان عمومی موافقت خواهد کرد که گرایشی به سمت درمان خاص داشته باشد.»حرف عابدی درباره کمبود بیمارستان در این محله و منطقه درست است.

 علوم پزشکی و وزارت بهداشت در این حساب و کتاب، بیمارستان بزرگ هاشمی‌نژاد در منطقه4، بیمارستان امام زمان(ع) در مرز منطقه5 و 6، بیمارستان امام حسین(ع) در منطقه4، بیمارستان امام هادی(ع) در منطقه ثامن و بیمارستان خیریه امام سجاد(ع) در گلشهر را لحاظ کرده‌اند اما در اصل این محدوده با تراکم جمعیتی زیاد بیمارستان و درمانگاه تخصصی ندارد. شرایط حال حاضر کشور و کمبود تخت و برانکارد برای بیماران کرونایی نشان می‌دهد که ما بیشتر از این‌ها به مراکز درمانی نیاز داریم و آنچه باید تغییر کند عدد سرانه است.