فصل خزان آهنگری
صدای فرزکاری و برش آهن در فضا پیچیده است و توجه من را به خودش جلب می‌کند. مسیر خودم را به سمت صدا کج می‌کنم، تعدادی کارگاه در و پنجره‌سازی را می‌بینم که برخی از آن‌ها مشغول به کار هستند. براده‌های گداخته آن در هوا پرت می‌شود و تصویری زیبا به چشم می‌آید.
از کارشان که می‌پرسم متوجه می‌شوم سابقه تولید در و پنجره در محله کوی کارگران به حدود 70سال قبل باز می‌گردد. آن‌طور که اهالی قدیمی این محله می‌گویند در گذشته حدود 30کارگاه تولیدی در و پنجره در این محله فعالیت می‌کردند و صدها نفر در اینجا مشغول به کار بودند.
اما این روزها تعداد این کارگاه‌ها به کمتر از انگشتان 2دست رسیده و ساختمان‌های بسیاری از کارگاه‌های تولیدی تخریب یا به انبار تغییر کاربری داده‌اند. حتی این روزها دیگر مانند گذشته صدای کوبیدن آهن از کارگاه‌های تولیدی به گوش نمی‌رسد. برای آشنایی بیشتر با کسب و کاری که روزهای افول و فراموشی را طی می‌کند با تعدادی از کسبه گفت‌وگو کردیم.
از نوجوانی پس از تعطیلی مدرسه برای کمک به پدر در کارگاهش حاضر می‌شد و در کنار او مهارت استفاده از ابزارهای مختلف در ساخت در و غلبه بر سختی آهن را می‌آموخت. امروز حدود 26سال است وارد حرفه پدرش شده و به کار تولید در و پنجره برای واحدهای مسکونی و تجاری می‌پردازد.
حسن یاراحمدی که حال 45سال دارد درباره ورود به این حرفه می‌گوید: «باید توجه داشت که مهارت، بخش بسیار مهمی از شغل در و پنجره‌سازی است. من از نوجوانی در کنار پدرم که در کار بسیار سخت‌گیر بود آموزش می‌دیدم تا اینکه پس از 9سال به طور جدی، این کار را شروع کردم و توانستم به‌تنهایی یک در ورودی ساختمان را درست کنم. کسب مهارت در شغل ما نیاز به تمرین و پشتکار زیادی دارد و باید تمام کارها را عملی با تلاش بسیار یاد گرفت.»
به اعتقاد او اگرچه به‌تازگی در برخی رشته‌های فنی مدارس، کار با برخی ابزارهای مورد نیاز برای ساخت در را آموزش می‌دهند و حتی رشته‌ای به نام در و پنجره‌سازی چوبی داریم اما اگر صدها کتاب بخوانیم بدون انجام کار عملی نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم. او می‌گوید مهارت این‌کار تنها با شاگردی، آن هم حداقل پس از 5سال حاصل می‌شود. البته مطالعه و کسب دانش روز می‌تواند به یک سازنده در و پنجره برای افزایش مهارت و کیفیت کارش کمک بسیار خوبی کند.
ابزار مورد نیاز ساخت درهای آهنی
یاراحمدی با اشاره به ابزار مورد استفاده در ساخت درهای فلزی می‌گوید: «کار ما نیاز به ابزار خاصی دارد که از جمله آن‌ها می‌توانم به اره صابونی، اره آتشی، پروفیل بر، سنگ فرز، مینی فرز، دستگاه جوش، انواع آچار، چکش و ... اشاره کنم. امروز برای ایجاد یک کارگاه و تهیه این ابزار حدود 150میلیون تومان باید هزینه کرد اما می‌توان با حدود 100میلیون تومان هم این کار را شروع کرد و به مرور دستگاه‌های دیگر را خرید.
موضوع دیگری که در کار ما اهمیت دارد محل کارگاه است. امروز به واسطه فضای مجازی، دیگر قرار داشتن در یک محل که بگوییم بورس تولیدی در و پنجره است مهم نیست. علاوه بر این با توجه به صدای زیادی که در این‌کار تولید می‌شود بهتر است کارگاه از منازل مسکونی برای آرامش و آسایش مردم فاصله داشته باشد.
امروز برای ایجاد یک کارگاه و تهیه این ابزار حدود 150میلیون تومان باید هزینه کرد اما می‌توان با حدود 100میلیون تومان هم این کار را شروع کرد
یاراحمدی به جوانانی که به انجام کارهای فنی علاقه دارند می‌گوید: «متأسفانه به دلیل سختی‌های زیاد این‌کار، افراد کمی به این حرفه رو می‌آورند به طوری که امروز در کارگاه‌های تولیدی در و پنجره کمتر جوانی فعالیت می‌کند. حتی برای سپری کردن دوره کارآموزی کسی به ما مراجعه نمی‌کند.
اگر ساخت و ساز منازل مسکونی دوباره شدت بگیرد شاهد کمبود در و پنجره‌سازی در شهر خواهیم بود. البته حتی همین الان هم این کمبود احساس می‌شود. برای مثال قابی را که طبق سفارش مشتریان روی درهای ورودی ساختمان نصب می‌شود مجبوریم از تهران سفارش دهیم چون در مشهد هیچ کارگاهی نیست که آن‌ها را بسازد.
در هر صورت با سابقه‌ای که در این شغل دارم و شکست و موفقیت ده‌ها نفر از همکارانم را دیده‌ام به افرادی که قصد ورود به این شغل را دارند می‌گویم می‌توانند در این‌کار موفق شوند به شرط اینکه در کنار مهارت لازم، قدرت جسمانی و ایده‌پردازی نیز داشته باشند تا بتوانند با تغییرات و تنوعی که در سلیقه مشتری ایجاد می‌شود خود را وقف و تولیدات خود را تنوع ببخشند.
خطر آسیب در هنگام کار
هادی ودیع‌پور 16سال سابقه تولید در و پنجره را در محله کوی کارگران دارد. او با وجود تجربه زیادی که در این‌کار دارد تابه‌حال چندین بار هنگام کار دچار آسیب‌‌دیدگی شدید شده است برای همین معتقد است استفاده از وسایل ایمنی در حرفه او بسیار اهمیت دارد.
ودیع‌پور می‌گوید: «در کار ما یک لحظه غفلت و رعایت‌نکردن نکات ایمنی می‌تواند منجر به بروز یک خسارت جبران‌ناپذیر شود. متأسفانه در سال‌های اخیر بارها شاهد بروز اتفاقات تلخ برای همکارانم بودم و حتی خودم چندین بار با شکستن سنگ اره‌ها دچار آسیب‌های شدیدی شدم که هنوز آثارش روی بدنم مشخص است.
به‌جرئت می‌گویم بیشتر همکارانم در محل کار خود دچار سانحه شده‌اند برای همین به همه همکارانم و جوانانی که قصد ورود به این شغل را دارند توصیه می‌کنم برای کار خود از ابزار باکیفیت استفاده کنند و همواره تمام نکات ایمنی را در کار رعایت کنند.»
با تلاش ضرر کارم را جبران کردم
عباس طلوعی یکی از قدیمی‌های در و پنجره‌سازی در محله کوی کارگران درباره بازار کار خود و درآمد آن می‌گوید: «تا 4سال پیش کار ما رونق زیادی داشت. من با چندین شرکت ساختمان‌سازی همکاری داشتم و خودم به‌تنهایی در طول روز 2در ورودی ساختمان درست می‌کردم. متأسفانه با کم شدن ساخت و ساز و استقبال زیاد مردم از درهای برقی که استقامت زیادی هم ندارند، سفارش‌های ما کاهش چشمگیری پیدا کرد.
در کنار این وضعیت آهن نیز به‌ویژه در یک سال اخیر به شدت افزایش قیمت پیدا کرد به طوری که قیمت فروش یک در از حدود یک میلیون و 500هزار تومان به بیش از 7میلیون تومان رسید. من تلاش کردم با فعالیت در فضای مجازی و پخش تراکت برای خودم مشتری جذب کنم. اگرچه کار تعمیر در مقایسه با تولید زحمت زیاد و درآمد کمتری دارد اما باوجوداین توانستم بخشی از ضرری را که در سال‌های اخیر داشتم جبران کنم.
گمشده در کوچه پسکوچههای خواجهربیع 
رهباغ بهشت؛ بهشت آثار تاریخی شهر 