سفری کوتاه به المان‌های نوروزی منطقه2 در 5 ساله گذشته

کم کم به روزها و ماه های پایانی سال نزدیک می شویم. هر سال زائران و مسافران زیادی مشهد را به عنوان مقصد نوروزی خود انتخاب می‌کنند. حرم مطهر رضوی در شهرمشهد نقطه مشترک خاطرات بسیاری از ایرانی هاست. درمیان این خاطرات المان های نوروزی که از چندسال قبل به همت شهرداری مشهد درگوشه گوشه شهرنصب شده است نیز جایگاه ویژه وخاصی دارد.

المان‌هایی که به نوعی تداعی کننده خاطرات کودکی، هویت مذهبی وملی همه ماست. بی شک، نقطه مشترک همه این خاطرات شیرین و زیبا حرم شریف امام رضا(ع) است. به بهانه روزهای پایانی سال و طرح استقبال از بهار مروری بر نمادها و المان‌های نصب شده درمنطقه2 خواهیم داشت.

بهره اندک منطقه از المان‌های نوروزی

منطقه2 به عنوان بزرگ‌ترین منطقه شهری مشهد بخشی از هویت قدیمی شهر مشهد را درخود جای داده است. بخش‌هایی از این منطقه درناحیه3 و بولوارتوس و درمسیر ورودی شمالی مشهد قرار دارد. این مسیر همه ساله شاهد هزاران مسافر نوروزی است که از شهرهای شمالی استان خراسان رضوی و ایران به مشهد می‌آیند. 

در ایام ماه صفر و شهادت امام رضا(ع) نیز زائر و مسافر با پای پیاده از این مسیر به مشهد وارد می شوند. از طرفی بخش‌هایی از منطقه ما درحدفاصل میدان توحید تا میدان شهداست که دربردارنده بخشی از اصالت و هویت قدیم شهر مشهد است. اصالتی که حتی برای خیلی از جوان‌های مشهدی‌ها نیز شناخته شده نیست. طرح استقبال از بهار فرصت خوبی برای نشان دادن هویت منطقه است.

با یک نگاه گذرا به المان‌های نوروزی سال‌های گذشته متوجه خواهیم شدکه متأسفانه با وجود وسعت و پیشینه تاریخی، منطقه ما بهره کمی ازاین نمادهای نوروزی داشته است. درسال 1398حتی یک المان نوروزی درمنطقه 2نداریم. در سال‌های دیگر نیز هرچند المان‌هایی نصب شده است اما تعداد آن‌ها انگشت شمار است. 

سال 1396سه المان رنج مادرانه، کاروان نوروزی، سبدشکار در میدان جانباز نصب شدند و لی از بالا در انتهای موسوی قوچانی جانمایی شد. سال 1397 نیز چهار المان اتحاد ایرانی در میدان شهدا. مشهد شهر گوهر سنگ در میدان شهدا، اشکال هندسی در میدان جانباز، فرفره رنگی در میدان شهدا داشتیم سال 1398 نیز هیچ المانی در منطقه نداشتیم.

سال 1399 پنج المان، هزاردرگاه در میدان جانباز، کاشی حرم هنرمند عرصه میدان شهدا، امام رئوف در میدان جانباز، چراغ خرد در میدان جانباز، نوخورشید در میدان بوعلی نصب شده‌اند. سال 1400المان‌های میهمان در منطقه ما، المان‌های عطار درمیدان عطار نیشابوری سپاد، در اوج شادی در بولوار قرنی، پیغام محبت در میدان کاشانی، کووید 19 در میدان جانباز بودند. درمجموع المان‌های این چندسال به 30عدد هم نمی‌رسد که برای منطقه‌ای با این وسعت و سبقه هویتی خیلی کم وناچیز است.

محوریت ملی و مذهبی المان های نوروزی

با مرورالمان‌های نصب شده ازسال 1396تا به امروز متوجه محوریت دو موضوع اصلی می‌شویم. یکی از آن‌ها جشن باستانی نوروز است که مورد قبول همه اقوام ایرانی ازکرد،ترک، لر وفارس است و محوراصلی دیگر بارگاه منورامام رضا (ع) است. همه ما بارها وبارها نمازخواندن و زیارت دیگر مذاهب وادیان درحرم امام رضا(ع) را مشاهده کرده‌ایم. 

همه ایرانی‌ها سنی، شیعه، زرتشتی و مسیحی به قداست و بزرگواری امام رضا(ع) ایمان و اعتقاد دارند ودوست دارند درآغاز سال نو درجوار بارگاه رضوی باشند و از این آستان مقدس برکت، شادی و سلامت را بخواهند. 

نمونه بارز تأکید بر هویت ایرانی را درالمان اتحاد ایرانی کار مژده ادهمی می‌توان دید که درمیدان شهدا و درسال 1397نصب شده است.لباس های مردان وزنان این المان‌ها، سه قوم کرد، ترکمن و خراسانی رانشان می‌دهد. این سه قوم زبان، لباس و حتی مذهب خود را دارند اما همگی به هویت ایرانی خود افتخار می‌کنند وجشن نوروز را که نماد ملیت ایرانی است با شکوه وعظمت برپا می‌کنند.چ

خاطرات کودکی و نوستالژیک قدیمی از دیگر معانی به کار رفته درالمان های نوروزی است

المان پیغام محبت که کار فرامرزعسکری است سال 1400درمیدان کاشانی نصب شده و یکی ازچند المانی است که حول محور حرم امام رضا(ع) و محبت و عشق به امام رضا(ع) ساخته شده است. تصویر این المان نمادی از حرم مطهر رضوی و چند قلب است. این قلب‌ها نشانه ارادت و عشق ایرانیان به امام رضا(ع) است حتی اگر از بارگاه امام رضا(ع) دور باشند بازهم قلبشان با امام رضا(ع) است. 

خاطرات کودکی و نوستالژیک قدیمی نیز از دیگر معانی به کار رفته درالمان های نوروزی است که در المان فرفره رنگی و اوج شادی نشان داده شده است. شیوع کرونا دردوسال گذشته نیز مورد توجه هنرمندان المان‌های نوروزی بوده و المان کووید 19 بر اساس همین موضوع ساخته شده است.

المان‌های هویتی

المان مشهد شهرگوهر سنگ ساخته الهه حصاری که درمیدان شهدا نصب شده است یکی از المان‌هایی است که به ظرفیت بالای مشهد درباره ساخت و فروش گوهرسنگ‌ها اشاره دارد. انگشتر و نگین‌های مختلف فیروزه، عقیق، یاقوت و لعل از جمله سوغات ویژه و مخصوص مشهد است که زائران به ویژه زائران خارجی درسفر به مشهد خریداری می‌کنند. به همین دلیل درسال 1396مشهد به عنوان شهرجهانی گوهرسنگ‌ها انتخاب شد. 

المان مشهد شهرگوهر سنگ ساخته الهه حصاری که درمیدان شهدا نصب شده است یکی از المان‌هایی است که به ظرفیت بالای مشهد درباره ساخت و فروش گوهرسنگ‌ها اشاره دارد

سمینارها و جشنواره‌هایی نیز برای معرفی هنرگوهرتراشی مشهد به دنیا معرفی شد. هرسال میلیون‌ها زائر و مسافر از نقاط مختلف دنیا و ایران به مشهد وارد می‌شوند. به طور میانگین اگر حتی چند درصد از این زائران یک انگشتر به عنوان سوغات بخرند میلیون‌ها تومان سود نصیب مشهد خواهدشد. با مدیریت و استفاده از این مزیت شهر مشهد می‌توان برای هزاران نفرکار آفرینی کرد و مشکل بیکاری را از بین برد.

خاطره‌آفرینی از دوران کودکی

بخشی از المان‌های نصب شده درمنطقه ما یادآور خاطرات نوستالژیک گذشته است. المان چراغ خرد اثر میترا سادات ماکویی، نصب شده در میدان جانباز از این دست المان‌هاست. دراین طرح چراغ مطالعه به عنوان نمادی از کتاب خواندن وکتاب‌خوانی نشان داده شده است. 

درسریال‌ها و فیلم‌های دهه 60 و70 برای نشان دادن یک انسان فرهیخته و باسواد او را درکتابخانه و درحال مطالعه زیرنور چراغ مطالعه نشان می‌دادند. مثل عینک که نماد فرد درس‌خوان و نابغه بود. المان در اوج شادی اثر فهیمه خزائی نصب شده در بولوار قرنی نیز کودکی را نشان می‌دهد که هدیه‌ای را گرفته بر بالای نردبان رفته است. رفتن پسر بر بالای نردبان نشان‌دهنده شادی و تلاش او برای حفظ هدیه‌ای است که دردست دارد. 

این المان برای بچه‌های دهه‌های قبل تداعی‌کننده خاطرات شیرین زیادی است. گرفتن هدیه مثل این بود که دنیا را به ما داده‌اند با کنجکاوی و هیجان کاغذ هدیه را باز می‌کردیم تا ببینیم داخل آن چه چیزی است.