همه راهپیمایی‌های انقلاب به حرم منتهی می‌شد
نظامی| در بحبوحه انقلاب، راهپیمایی و تظاهرات از هر نقطه مشهد که آغاز شده‌بود، به حرم منتهی می‌شد؛ با این باور که حرم امام‌رضا(ع) سنگری برای روشنگری مردم مذهبی به آنچه در حکومت می‌گذرد، خواهدبود.
به واسطه همین در آخرین ماه‌های مبارزات (آبان تا بهمن) حرم پایگاهی برای فعالان انقلاب شده‌بود و بیشتر سخنرانی‌ها هم در همین مکان برگزار و قطع‌نامه‌های پایانی قرائت می‌شد. نقش حرم در سال 1357 باعث شده‌بود تا سرآغاز یا پایان ماجراهای زیادی به این مکان برگردد؛ وقایعی که به عنوان رویدادهای تاریخی در حافظه این مکان ثبت شده‌است.
هم‌زمان با فرارسیدن چهل و سومین سالگرد انقلاب، چند رویداد مرتبط به حرم را یادآوری کرده‌ایم تا نقش حرم مطهر در پیروزی انقلاب اسلامی را مرور کنیم.
29 آبان؛
فرار و تیراندازی در حرم
در 29 آبان که راهپیمایی شکل گرفت، مردم به حرم رفتند. چند نفر از مأموران ساواک که بیشتر آن‌ها در بین مردم بودند، به محاصره مردم درآمدند و دستگیر شدند. بر اثر زد و خورد با مردم و مجروح‌شدن عده‌ای از زائرها معلوم می‌شود که این چند مأمور که خود را زائر معرفی کرده‌اند، زیر لباسشان اسلحه کمری دارند و وقتی یکی از مأمورها موفق به فرار می‌شود، در خارج از صحن به سایر مأمورها خبر می‌دهد.
چند نفر از مأمورهای مسلح وارد صحن شدند و مردم را محاصره کردند و به خارج از صحن بردند و تا رسیدن نیروهای کمکی آن‌ها را روی چمن‌ها نگه داشتند. در این لحظه هم گروهی از مبارزین با دیدن این صحنه حمله می‌کنند تا افراد به محاصره درآمده را نجات دهند که درگیری بالا می‌گیرد.
استاندار و نایب‌التولیه آستان قدس اعلامیه‌ای به رادیو می‌دهند و ضمن آن از مردم عذرخواهی می‌کنند که در توحیدخانه خطایی صورت گرفته‌است
به دنبال این، مبارزان خود را به حرم می‌رسانند تا دستگیر نشوند که درگیری از این طریق به داخل حرم می‌رسد و تیراندازی هم صورت می‌گیرد. بر اثر این اتفاق، زائرها شروع به سروصدا می‌کنند و مأموران هم مجبور می‌شوند حرم را ترک و فرار کنند.
بعد از این قضیه، استاندار و نایب‌التولیه آستان قدس اعلامیه‌ای به رادیو می‌دهند و ضمن آن از مردم عذرخواهی می‌کنند که در توحیدخانه خطایی صورت گرفته‌است و حتی قول می‌دهند که مرتکبین این حادثه را مجازات کنند.با این اتفاق، مردم تحت تأثیر قرارگرفته و حضورشان را در راه‌پیمایی‌ها گسترده‌تر می‌کنند.
حتی به مناسبت هفتمین روز تیراندازی در حرم، 5 آذر(25ذی‌الحجه1398) روز عزا و تعطیلی عمومی اعلام می‌شود و در سراسر کشور ازجمله مشهد راهپیمایی بزرگی صورت می‌گیرد.
در این راهپیمایی، شعار مشترک مردم این شعر بود: «روز همه شیعیان شام غریبان شده/ قبر امام هشتم گلوله‌باران شده». بعد از این راهپیمایی مردم خود را به حرم امام رضا(ع) رساندند.
12 آذر؛
دستگیری دانش‌آموزان، تحصن و اجتماع در حرم
به دلیل دستگیری 24نفر از جوانان و دانش‌آموزان مدارس مشهد، جامعه فرهنگیان در ساختمان اداره دادگستری تحصن کردند. گروهی از مردم و نیز کارمندان و جامعه وکلای دادگستری و کارمندان دانشگاه و پزشکان و کارمندان اداره رادیو و تلویزیون مشهد هم با این تحصن اعلام همبستگی کرده و جلوی دادگستری تحصن کردند.
در این رخداد، گروهی از داوطلبین مردم هم برای مراقبت از فرهنگیان در همین محل شب و روز بیتوته کردند. در مدت تحصن هم در و دیوار دادگستری با عکس شهدا و اعلامیه و شعارها پوشیده شده‌بود. با این تحصن، بعد از 5 شبانه‌روز دانش‌آموزان دستگیرشده آزاد شدند. البته این اتفاق باعث شد تا روزه سیاسی دوباره دنبال شود.
به دنبال همین اتفاق عده‌ای از زنان که تعداد آن‌ها تا 500 نفر تخمین زده‌می‌شد، ابتدا در منزل آیت‌الله قمی تحصن کردند و بعد از اعلام 48ساعت روزه سیاسی، منزل آیت‌الله را ترک و برای اجتماع به صحن امام خمینی فعلی در حرم مطهر رفتند.
19 آذر؛
خواندن خطبه عاشورا برای مبارزان انقلاب در صحن مطهر
این روز به مناسبت تاسوعا که مصادف با روز اعلامیه حقوق بشر بود، راهپیمایی عظیم و باشکوهی به راه افتاد. از ساعت 11صبح، گروه‌ها و طبقات مختلف مردم بعد از شنیدن سخنرانی و تمام‌شدن برنامه مدرسه نواب حرکت را آغاز کردند.
راه‌پیمایان با در دست داشتن پلاکاردها و دادن شعارهای استقلال آزادی جمهوری اسلامی وارد فلکه حضرت(ع) شدند و از خیابان تهران وارد خیابان بهار و سپس خیابان امام خمینی فعلی و خسروی نو شدند و در فلکه حضرت(ع) مقابل صحن امام خمینی فعلی متوقف شدند. در این راهپیمایی بین مردم نان و خرما پخش می‌کردند.
در همین محل که در مجاورت حرم امام رضا(ع) بود، مردم روی زمین نشستند تا سخنرانی سیدعلی خامنه‌ای را گوش کنند و مرحوم آیت‌الله طبسی هم در پایان قطع‌نامه را قرائت کرد.
در پایان هم اعلام شد که مردم شب برای مراسم خطبه عاشورا در صحن مطهر حضرت رضا(ع) جمع شوند.
11 و 12 بهمن؛
تحصن شبانه اصناف و شب‌بیداری در حرم
انجمن اسلامی اصناف قبل از انقلاب برای رسیدن به عدالت در صحنه بود. تحصنی از 10 بهمن تا شب 12 بهمن و صبح همان روز که امام(ره) وارد ایران شد ادامه داشت. در این تحصن، اصناف در تالار تشریفات جمع شده‌بودند و از قشرهای مختلف دیگر هم به این گروه پیوسته بودند. شب 12بهمن تا صبح همه بیدار بودیم.
علما هم حضور داشتند و اطراف ضریح حضرت رضا(ع) نشسته بودیم. آنجا دعا می‌کردیم و از خدا تقاضا می‌کردیم که ان‌شاءالله امام به سلامت به ایران برسد و خوش‌بختانه روز بعدش این اتفاق افتاد و امام خمینی آمد و تحصن جمع شد. البته در این تحصن و درست در شب 12 بهمن، من فیلم سیر انقلاب را که خودم با دوربین فیلم‌برداری کرده بودم، به نمایش گذاشتم.
در راهپیمایی دیگری هم که آیت‌الله قمی خواستار آن شده‌بود، با سکوت شروع کردیم به راهپیمایی؛ هیچ شعاری نمی‌دادیم و فقط راه می‌رفتیم. از مدرسه نواب آمدیم تا جلوی موزه. این کل راهپیمایی بود. جلوی حرم سخنران رفت بالای ماشین و خیلی کوتاه صحبت کرد و مثل همیشه قطع‌نامه‌ای هم قرائت شد و بعد جمعیت متفرق شد. تعدادی برای زیارت داخل حرم رفتند و تعدادی هم به خانه برگشتند.
در راهپیمایی دیگری هم که آیت‌الله قمی خواستار آن شده‌بود، با سکوت شروع کردیم به راهپیمایی؛ هیچ شعاری نمی‌دادیم و فقط راه می‌رفتیم
همچنین در مراسم عاشورای سال 1341، حرکت منظمی برای راهپیمایی که با دعوت و ابتکار کانون نشر حقایق اسلامی استاد شریعتی بود، در خیابان‌های شهر شکل گرفت. انتهای این راهپیمایی هم به صحن عتیق(انقلاب فعلی) رسید.
همچنین رادیو تهران ساعت 14 اعلام کرد که امام خمینی ساعت 4:30 صبح پنجشنبه با هواپیمای بوئینگ ایرفرانس با 150 نفر از خبرنگاران و فیلم‌برداران جهانی و 50 نفر از همراهان خود، پاریس را به مقصد تهران ترک خواهدکرد. این خبر باعث جنب‌وجوش در بین مردم شد.
از نخستین ساعات بامداد، مردم مشهد در خیابان‌ها چراغ‌های ماشین خود را روشن کرده و به انتظار ایستاده‌بودند. البته چندین ماشین نفربر نظامی هم در شهر گردش می‌کردند که آن‌ها هم چراغ‌هایشان را روشن کرده‌بودند. مغازه‌ها بسته و اداره‌ها هم به حالت نیمه‌تعطیل درآمده بود. ساعت 9 صبح، ورود امام(ره) به ایران اعلام شد.
بعد از این اتفاق، مردم همه جلوی حرم جمع شدند و ساعت 11صبح از جلوی مدرسه نواب با دادن شعار «خمینی بت‌شکن؛ خوش‌آمدی به وطن» شروع به راهپیمایی کردند.
این جمعیت از چهارراه نادری به خیابان‌های شاه‌رضا و خسروی و از آنجا هم به خیابان تهران(امام رضا) وارد شدند. در نهایت مسیر جمعیت به سمت موزه تغییر داد و در ساعت 12:45 جمعیت وارد صحن امام خمینی شدند و با این ورود، تحصن علما و مردم در حرم پایان یافت.
* علی‌اصغر نعیم‌آبادی- مبارز
15 بهمن؛
پایان راهپیمایی بدون درگیری در حرم
راهپیمایی با حضور مرد و زن برگزار شد؛ تجمعی که برای برکناری شاهپور بختیار بود. ساعت16:30 خیابان‌ها مملو از جمعیت بود. جمعیتی که گفته می‌شود به 5 هزار نفر می‌رسید. جمعیت خودشان را به چهارراه خسروی رسانده و از مقابل دروازه طلایی هم گذشتند.
همان‌طور که به طرف میدان 10 دی فعلی حرکت می‌کردند، شعار می‌دادند: استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی. مردم باز هم پایان راه را حرم قرار دادند و بعد از ورود به صحن امام خمینی و سخنرانی ساعت 6 شب،مراسم بدون پیش‌آمدن درگیری، تمام می‌شود.
22و 23 بهمن؛
شادی50 هزار نفری در حرم
روز یکشنبه؛ 22 بهمن با حوادث 48 ساعت گذشته که یک جنگ همه‌گیر و سرنوشت‌ساز در تهران با ارتشی‌ها درگرفته‌است، شهر مشهد هم در عین آمادگی، در حالت نگرانی به سر می‌برد. ارتباط با تهران هم از طریق تلفن میسر نیست. البته از روش‌های دیگری خبر می‌رسد که چندین کلانتری و پادگان به دست مردم افتاده و مقدار زیادی اسلحه به‌دست مردم رسیده و تصمیم نهایی امرای ارتش، بی‌طرفی و پیوستن به مردم است.
در همین روز رادیو و تلویزیون ایران هم به تصرف مردم درمی‌آید و رادیو و تلویزیون مشهد هم از ساعت 10 شب به دست مردم می‌افتد. در این روز مردم با در دست داشتن شیشه‌های بنزین به تانک‌ها حمله می‌کنند. این اخبار که برای مردم هیجان‌انگیز بود و نوید پیروزی می‌داد، خیلی از مردم را به حرم کشاند تا شادی‌شان را با دعا در حرم ادامه دهند.
صبح روز دوشنبه 23بهمن؛ با رسیدن خبرهای پیروزی ملت بر حکومت و اعلام همبستگی ارتش با ملت، روز پیروزی برای مردم بود. به دنبال این، کاروان‌های شادی در خیابان‌ها راه افتاد و یکی پس از دیگری به حرم می‌رفتند.
از ساعت 7:30 صبح امروز، کارمندان نیروی هوایی از افسران و همافران در یک راهپیمایی به منظور همبستگی با مردم مشهد از پایگاه نیروی هوایی بیرون آمده و از خیابان بهار به بیمارستان دکتر مصدق وارد شدند و اندکی بعد از بیمارستان مصدق برگشته و از طریق خیابان بهار و خیابان امام رضا(ع) به صحن امام خمینی(ره) رسیدند.
50 هزار نفر بعد از شادی، خودشان را به صحن امام خمینی(ره) رساندند و مرحوم آیت‌ا... واعظ طبسی برایشان سخنرانی کرد.
اشعار شاهنامه ورد زبان پهلوانان است 
اولویت کسب و کار حاج اکبر، کرامت زائران است 