بازار کاشی و سرامیک در انتظار رونق ساخت و ساز

مهدی مؤمنی‌پور متولد سال1350 است او و سه برادرش از 20سال پیش در شغل خریدوفروش سرامیک وکاشی مشغول به کار هستند و به قول معروف یکی از باسابقه‌های این شغل در محله کوی امیرالمؤمنین(ع) هستند. در گفت‌وگو با مهدی درباره شغل سرامیک‌فروشی و تحولاتی که در این 20سال در این شغل ایجاد شده است صحبت کردیم.

گسترش استفاده از سرامیک وکاشی

سال‌های زیادی است که استفاده از کاشی و سرامیک به‌دلیل طرح‌های متنوع، شفافیت و پاک‌شوندگی‌ای که دارند به‌سرعت افزایش یافته است. هر چند کاشی‌کاری هنری اصیل است و در مکان‌های مذهبی ما قرن‌هاست دیده می‌شود. اما از کاربری متداول آن در منازل مسکونی نیز سال‌های زیادی می‌گذرد. امروز کاشی و سرامیک به یکی از مصالح مهم ساختمانی در مجتمع‌های ساختمانی مسکونی، ساختمان‌های اداری، سالن‌های ورزشی، مساجد، استخرهای عمومی و خانه‌های شخصی تبدیل شده است. 

مؤمنی‌پور می‌گوید: امروز هیچ ساختمان یا مجتمعی نیست که بخش‌هایی از آن از کاشی و سرامیک درست نشده باشد. کاشی و سرامیک به دلیل قابلیت پاک‌شوندگی‌ای که دارد امروزه بیشترین کاربرد را در مکان‌هایی مثل بیمارستان‌ها، رستوران‌ها و مجتمع‌های آبی داراست چون نگهداری، نظافت و بهداشت آن راحت‌تر از دیگر مصالح ساختمانی است.

او ادامه می‎‌دهد: کارخانه‌های سرامیک و کاشی‌سازی در شهرهایی مثل میبد، مشهد، سبزوار، همدان و کاشان وجود دارد و بنا بر سفارشی که خریدار می‌دهد کاشی تهیه و در اختیار مغازه‌دار قرار می‌گیرد. مرغوبیت کاشی به جنس خاک، سطح لعاب، تاب و موج سطح کاشی بستگی دارد و بر همین اساس به سه نوع: درجه 1، 2و 3تقسیم‌بندی می‌شود. بهترین نوع کاشی و سرامیک کاشی اصفهان است.

مؤمنی‌پور ادامه می‌دهد: بخشی از سرامیک‌ها نیز که دارای ترک هستند یا بخشی از سطح آن‌ها را لعاب نگرفته است خارج از درجه‌بندی و به‌طور فله‌ای و کلی به فروش می‌رسند.

نبود نظارت بر تولید و فروش کاشی

این روزها بازار فروش کاشی و سرامیک نیز مثل بیشتر شغل‌ها حال و روز خوشی ندارد. با وجودی که کرونا مقصر اصلی این کسادی است اما بیشتر از خود کرونا تبعات آن در کسادی بازار کاشی و سرامیک مؤثر بوده است. بسیاری از سازندگان مجتمع‌های ساختمانی به دلیل افزایش چند برابری قیمت سیمان، آجر، کاشی وسرامیک دیگر میلی به ساخت وساز ندارند. مردم نیز ترجیح می‌دهند تا بهتر شدن اوضاع اقتصادی و قیمت‌ها دست نگهدارند و کارهای ساختمانی‌شان را به زمان دیگری موکول کنند.

این فروشنده یکی از عوامل مهم گرانی و بی‌ثباتی در بازار کاشی وسرامیک را نبود نظارت بر تولید و فروش آن می‌داند: درگذشته هر نوع افزایش و کاهش قیمتی با نظارت اتحادیه‌ها و کارخانه‌ها انجام می‌شد. اما از هشت‌سال قبل دیگر هیچ نظارتی بر بازار تولید وفروش کاشی و سرامیک نیست. حتی کارخانه‌دارها که تولیدکننده کاشی هستند خود را ملزم به رعایت قوانین نمی‌دانند. ما هم که خریدار مستقیم از کارخانه‌دارها هستیم باید از آن‌ها پیروی کنیم. بدون تعارف نظارت و حسابرسی که نباشد هر اتفاقی می‌افتد. نبود نظارت حتی وجهه قدیمی‌های این شغل را نیز به خطر انداخته است. 

کاشی درجه2 به جای کاشی درجه یک فروخته می‌شود. هر کاشی از همان ابتدا که در کارخانه تولید می‌شود بنا بر همان ویژگی‌های ظاهری‌ای که گفتم رتبه‌بندی و قیمت‌گذاری می‌شود. درگذشته نظارت و بازرسی در بازار به اندازه‌ای بود که کسی جرئت تغییر این درجه‌بندی‌ها را نداشت. اما حالا برخی باخیال راحت درجه‌بندی کاشی را بالاتر نشان می‌دهند تا به قیمت بیشتری بفروشند. 

بسیاری از سازندگان مجتمع‌های ساختمانی به دلیل افزایش چند برابری قیمت سیمان، آجر، کاشی وسرامیک دیگر میلی به ساخت وساز ندارند

شهروند عادی هم که مرغوبیت و کیفیت کاشی را تشخیص نمی‌دهد ناچار است به گفته فروشنده اعتماد کند و کاشی را بخرد. متأسفانه این وضعیت با رکود وکسادی بازار درحال افزایش است و وجهه کاسبان شریف و متدین شغل کاشی و سرامیک را خدشه‌دار کرده است.

عرضه مستقیم بهتر از مجازی

خرید وفروش در فضای مجازی که از مدتی قبل به وجود آمده بود با شیوع کرونا مورد استقبال بیشتر مشاغل قرار گرفت به این امید که بتوانند بخشی از خسارت‌ها و کسادی شغل خود را جبران کنند. فروشندگان کاشی و سرامیک نیز در این فضا وارد شدند اما هنوز هم بهترین نوع فروش حضوری و رودررو است. 

مؤمنی‌پور می‌گوید: کاشی و سرامیک مثل شغل‌های دیگر نیست به دلیل تنوع زیادی که در طرح‌ها و رنگ‌های گوناگون وجود دارد مشتری باید محصول را با چشم ببیند. ممکن است یک طرح کاشی با زمینه صورتی بیش از 100نوع باشد. 

ما هرچقدر هم که عکس این طرح‌ها را واضح و روشن بگیریم باز هم برخی از ریزه‌کاری‌ها و نقوش مخفی خواهد ماند. مورد دیگر تعیین تعداد و ابعاد کاشی است که باعث اشتباه در متراژ و قیمت گذاری خواهد شد. بارها اتفاق افتاده است که مشتری جنسی را انتخاب کرده اما وقتی کاشی را دیده پسند نکرده است. به همین دلیل فروش کاشی و سرامیک در فضای مجازی رونقی نداشته است.

فروش لوازم جانبی در مغازه

امروزه مغازه‌های فروش سرامیک وکاشی منحصر به فروش این دو قلم نیستند. بخشی از فضای مغازه‌ها به فروش ابزار و لوازم جانبی اختصاص یافته است. البته این ابزار به نوعی درارتباط با کاشی و سرامیک و در زیرمجموعه صنف کاشی و سرامیک قرار دارند. چسب کاشی، هود، سینک، گوه، نبشی آلومینیومی و شیرآلات از جمله لوازم جانبی‌ای هستند که در مغازه‌های کاشی وسرامیک به فروش می‌رسند. 

مؤمنی‌پور می‌گوید: درگذشته که فروش کاشی و سرامیک رونق بیشتری داشت. معمولا ما چنین ابزاری را نمی‌فروختیم. اما از زمانی که با کسادی فروش روبه‌رو شده‌ایم بخشی از مغازه نیز برای فروش این اقلام اختصاص یافته است. البته این اقلام در زیرمجموعه صنف ما قرار دارد و درگذشته کمتر متداول بود اما حالا عمومیت بیشتری دارد. دلیل دیگر هم این است که چون شیرآلات هود و سینک بیشتر در آشپزخانه و حمام استفاده می‌شود اگر همراه با خرید کاشی انجام شود هماهنگی و هارمونی بیشتری خواهد داشت و به قول معروف ست می‌شود.