مشهد؛ سپهر زیارتی ایران

ستاره هشتم آسمان امامت وقتی قدم به خاک خراسان گذاشت، با خود آبادی را برای مردم سناباد قدیم به ارمغان آورد. پس از او در ابتدای قرن سوم هجری نیز شیعیان و امامزادگان بسیاری به شوق زیارت، بادیه های بسیاری را طی کردند تا دامن از دایره جور حکام برچینند و در سبزی مهر رضا(ع)، سایه آرامشی بیابند؛ این مهاجرت ها سبب شد بعدها خراسان، سهپری باشد که گرداگرد خورشید امام هشتم(ع) چرخ می زند. همین است که هر ساله، هر مسافری که راه سمت این دیار می گیرد، چمدانی از حاجت و راز و نیاز بر می دارد و با کوله باری از امید و آرام دل باز می گردد. در سطرهای پیش رو برخی از این اماکن مذهبی- از مشهد تا خراسان- معرفی شده اند.
مکان های زیارتی در داخل حرم مطهر رضوی
حرم رضا(ع) شاه بیت غزل زیارت است، اما پس از زیارت حرم، می توانید بزرگان بسیاری را زیارت کنید که در دوران های مختلف زیر سایه درخت مهر او آرمیده اند.

شیخ بهایی

یکی از این بزرگان محمدبن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی، دانشمند بنام دوره صفویه است که در شمار مؤلفان پر اثر در علوم مختلف شناخته می شود. این عارف و دانشمند نامی به تأیید و تصدیق اکثر محققان و مستشرقان، نادر روزگار و از بهترین نمایندگان معارف ایران در قرن دهم و یازدهم هجری قمری بوده است.
نشانی مقبره: داخل حرم مطهر رضوی بعد از رواق امام خمینی(ره)
فاصله از ضریح: 62متر
زمان: یک دقیقه

شیخ حرعاملی

نسب محمد بن حسن حُر معروف به حرعاملی با ۳۶ واسطه به «حر بن یزید ریاحی» می رسد. او را محدث و فقیه امامیه در قرن یازدهم هجری و مؤلف وسائل الشیعه می دانند که عالمی اخباری بود.
نشانی مقبره: شمال شرقی صحن انقلاب
فاصله از ضریح: 100متر
زمان: یک دقیقه

پیر پالان دوز

شیخ محمد عارف عباسی را از آنجا که از راه پالان دوزی امرار معاش می کرده است، با لقب «پیرپالان دوز» می شناسند. او را از عرفا و پیران سلسله ذهبیه در نیمه دوم قرن دهم هجری می دانند که هم عصر با شیخ بهایی می زیسته است. روایت است که او علاوه بر اینکه در عرفان به مقامات بلندی دست یافته بوده، در کیمیاگری و خطاطی نیز پر آوازه بوده است.
نشانی مقبره: قسمت شمال شرقی مجموعه حرم حضرت رضا (ع)
فاصله از ضریح: 320 متر
زمان: 4دقیقه

مسجد گوهرشاد

این مسجد یکی از مکان های عبادی در حرم است که به دستور گوهرشاد بیگم ساخته شده و از شاهکارهای معماری ایرانی در دوره تیموری است. مسجد گوهرشاد به دلیل موقوفات بسیار و مجاورت با آرامگاه حضرت رضا(ع) از مهم ترین و شلوغ ترین مسجدهای ایران به شمار می رود.
نشانی مسجد: صحن گوهرشاد در جنوب حرم مطهر
فاصله از ضریح: 100متر
زمان: یک دقیقه

شیخ نخودکی

شیخ حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی، عالم و عارف قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری است. او در زمان حیات خود هنگامی که در یکی از حجره های صحن عتیق رضوی مشغول عبادت بود، به زائران وصیت کرد در همین مکان و زیر پای زائران دفن شود.
نشانی مقبره: ضلع شمالی صحن انقلاب
فاصله از ضریح: 100متر
زمان: یک دقیقه

شیخ طبرسی

فضل بن حسن بن فضل طبرسی ملقب به «امین الاسلام» مفسر، محدث، فقیه، ریاضی دان و از عالمان شیعی در قرن ششم هجری است. تفسیر مجمع البیان او در فهرست تفاسیر مهم شیعه قرار دارد که تا هنوز محل رجوع بسیاری از علماست.
نشانی مقبره: غرب دوربرگردان بست شیخ طبرسی
فاصله از ضریح: 900متر
زمان: 11دقیقه

مکان های زیارتی مشهد

دایره زیارتگاه ها در حرم خلاصه نمی شود و در نقاط مختلف مشهد، مقبره عالمان، عرفا و امامزادگان بسیاری هر روز، محل عبادت مؤمنان و شیعیان است.

گنبد خشتی

مقبره «سید محمد» از نوادگان امام موسی کاظم(ع) از آنجا که گنبدی خشتی دارد، به این نام معروف شده است. بنا بر شواهد، بنیان نخستین این بنا در دوره تیموری پاگرفته اما در عصر صفوی و قاجار تکمیل و تزیین شده است.
نشانی: ابتدای خیابان طبرسی، کوچه گنبد خشتی
فاصله از حرم: یک کیلومتر
زمان با پای پیاده: 13دقیقه

گنبد سبز

گنبد سبز را که نامش را از رنگِ گنبد خود گرفته، عده ای آرامگاه شیخ محمد مؤمن عارف استرآبادى و برخی نیز آخرین منزل محمدعلی مؤذن از شیوخ ذهبیه می دانند. بقعه گنبد سبز در دوره صفویه با نمای ساده در بدنه و گنبد، درمیان قبرستان «میرهوا» قرار داشته اما بعدها به وسیله دیوارکشی محصور شده است.
نشانی: مجاور ارگ سابق، خیابان آخوند خراسانى
فاصله از گنبد خشتی: 8/2کیلومتر
زمان با ماشین: 12 دقیقه

خواجه ربیع

این بنا که توسط شاه عباس صفوی و به سفارش شیخ بهایی در اویل قرن11هجری قمری ساخته شده، آرامگاه ربیع بن خثیم اسدی ثوری کوفی، یکى از هشت زاهد مشهور صدر اسلام، از تابعین و همچنین از یاران و سرداران علی(ع) بوده است. وی ضمن ارادت به حضرت علی(ع) ظاهرا از خویشان پسر ابوسفیان هم بوده است؛ لذا در سال های بروز اختلاف میان امیرالمومنین(ع) و معاویه، به قصد انزوا و دوری از نزاع طرفین، عراق را به قصد خراسان ترک کرده است.
نشانی: شمال غربی مشهد در انتهای خیابان خواجه ربیع
فاصله از گنبد سبز: 4/7کیلومتر
زمان با ماشین: 29دقیقه

مکان های زیارتی در اطراف مشهد

آستان مبارکه امامزاده یحیی

یحیی بن حسین بن زید معروف به امامزاده یحیی، یکی از 211 امامزاده مدفون در خراسان رضوی است. او را یکی از فرزندان زید بن علی بن حسین (ع) می دانند که در حوالی روستای میامی بدرود حیات گفته است. آرامگاه این بزرگ زاده، با گنبد فیروزه ای رنگش، کتیبه ای دارد که قدمت آن را به سال937 هجری و دوران حکومت شاه طهماسب می رساند.
نشانی: شمال شرقی شهر مشهد
در یک کیلومتری روستای میامی
فاصله تا مشهد: 58 کیلومتر
زمان: یک ساعت و4 دقیقه

امامزاده سید مرتضی

از میان چهار امامزاده ای که آرامگاهشان در کاشمر محل زیارت و عبادت شیعیان شده، یکی امامزاده سیدمرتضی (ع) است. روایت های موجود، امامزاده سید مرتضی را کوچک ترین فرزند امام کاظم(ع) می دانند که بعد از شهادت امام رضا(ع) به دست عمال بنی عباس، در این منطقه به شهادت رسیده است.
نشانی: فاصله ۵کیلومتری شمال
کاشمر در دامنه کوه های معروف
به هفت شاخ
فاصله تا مشهد:236 کیلومتر
زمان:2ساعت و 41 دقیقه

خواجه مراد

بنا به ادعای برخی از منابع تاریخی، ابوحبیب هرثمه بن اعین ملقب به «خواجه مراد» یکی از اصحاب امام رضا(ع) بوده است. برخی از ادعاها هم او را یکی از سردار های مأمون می دانند که امام رضا(ع) را از مدینه تا توس مشایعت می کند و پس از شهادت این امام بزرگوار ضد مأمون دست به افشاگری می زند و به همین دلیل نیز کشته می شود.
نشانی: ۱۴کیلومتری جنوب شرقی مشهد در سمت جنوب جاده فریمان
فاصله از خواجه ربیع: 2/39کیلومتر
زمان با ماشین: 51دقیقه

آرامگاه امامزادگان بی بی صنوبر و میر سبحان ولی

از جمله اماکن و زیارتگاه های شهر مشهد مقبره های منسوب به امامزادگان بی بی صنوبر و میرسبحان ولی است. این دونفر به استناد ساکنان و مجاوران در این محدوده از منسوبان به حضرت موسی بن جعفر(ع) هستند. مقبره میرسبحان ولی در فضای داخلی بنایی جدید و مزار بی بی صنوبر در محوطه ای دیگر با ضریح فلزی کوچک دیده می شود.
نشانی: جاده مشهد-کلات به طرف سد کارده در روستای
ییلاقی خواجه حسین
فاصله تا مشهد: 58 کیلومتر
زمان: یک ساعت و 8دقیقه

امامزاده یاسر ناصر

نسب پژوهان معاصر با استناد به تحقیقات گسترده در نام و تاریخ فرزندان امام موسى بن جعفر(ع)، این داستان را نفى نمى کنند که با هجرت علی بن موسی الرضا(ع)، گروهى از برادران آن حضرت نیز به نقاط مختلف ایران به ویژه خراسان کوچ کرده اند. همچنین با استناد به کتاب بحرالانساب، دو شخصیت مدفون در بقعه یاسر ناصر، از فرزندان بلافصل امام موسی کاظم (ع) معرفی شده اند.
نشانی: ۵ کیلومتری غرب مشهد، ابتدای جاده طرقبه
فاصله از خواجه اباصلت: 7/35کیلومتر
زمان با ماشین: 43دقیقه

آرامگاه متبرکه امامزاده سید محمد علوی

امامزاده سید محمد علوی(ع) نیز از نوادگان حضرت امام موسی بن جعفر(ع) است. این مکان به دلیل واقع شدن در مسیر مسافران حضرت رضا(ع) از استان های جنوبی و مرکزی کشور مانند خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، بوشهر، بندرعباس، کرمان، شیراز، اصفهان و یزد هر ساله و به ویژه در ایام خاص مانند تعطیلات عید نوروز پذیرای خیل عظیمی از زائران و مسافران است.
نشانی: بین جاده مشهد به تربت‎حیدریه
فاصله از مشهد:71 کیلومتر
زمان:51 دقیقه

امامزاده سید عبدالعزیز

بنا بر اقوال امامزاده عبدالعزیز، برادرزاده امام رضا(ع) است. بنای مقبره این بزرگ، نمای شش وجهی و گنبدی دارد که به احتمال بسیار در دوره قاجار بنا شده است اما در سال های اخیر احداث حسینیه ای که به آرامگاه متصل شده، بر وسعت آن افزوده است.
نشانی: روستای ده سرخ در جنوب غربی مشهد
فاصله تا مشهد:52کیلومتر
زمان:53 دقیقه

بقعه امامزادگان هاشم و محتشم

امامزادگان هاشم(ع) و محتشم(ع) از نوادگان حضرت امام موسی بن جعفر(ع) است. علاوه بر وجه زیارتی این مکان، وجود قنات و آب فراوان طبیعتی سبز را هم برای آن رقم زده که مورد اقبال زائران و مسافران است.
نشانی: جاده نیشابور، روستای پیوه ژن
فاصله تا مشهد:76 کیلومتر
زمان: یک ساعت

تعداد آرامگاه های استان خراسان رضوی: 220

تعداد بقعه امامزادگان استان خراسان رضوی: 220

تعداد بقعه پیامبران در خراسان رضوی: 1 (شعیب پیامبر- قوچان)

تعداد زیارتگاه‌های استان خراسان رضوی: 4

تعداد قدمگاه‌های استان خراسان رضوی: 9