بازآفرینی با ضایعات

کرونا که آمد، کسب‌وکارها کم‌رنگ‌تر شدند و بعضی‌ برای همیشه از رونق افتادند، معیشت خانواده‌ها متزلزل شد و اوضاع دهک‌های پایین و آسیب‌پذیر سخت‌تر شد. براین‌اساس،  هم   مردم و هم مسئولان بیش از پیش به تأکید رهبر معظم انقلاب برای اجرای اقتصاد مقاومتی توجه  کردند.

 همه برای بهبود وضعیت پای کار آمدند. عزم شهرداری‌ها هم به‌عنوان بخشی مهم از نهادهای اجرایی شهر برای کاهش و صرفه‌جویی در هزینه‌ها جدی‌تر شد. دراین‌میان، شهرداری منطقه ثامن نیز دست‌به‌کار شد و خیلی زود سازوکاری تعریف و تبیین کرد که روی توانمندی نیروهایش حساب کند و به   تولید دست بزند.

راه‌اندازی کارگاه خیاطی برای تولید ریسه و پرده از پارچه‌های استفاده‌شده، ساخت فرغون از ورق‌های ضایعاتی آهن، پرورش گل و گیاه به‌جای خرید و همچنین ساخت بالابر به‌جای اجاره آن از مهم‌ترین اقدامات شهرداری منطقه ثامن بوده که امسال اجرا شده است.

 طرح‌هایی که نقطه قوت آن استفاده از ظرفیت محلی است؛ زیرا این تولیدات خلاقیت کارگران و پاکبان‌ها را نشان می‌دهد و از طرف دیگر باعث بازآفرینی شده است. در این شماره، روایت‌هایی داریم از طراحان، اجراکنندگان و شاغلان این طرح‌ها که صرفه اقتصادی برای شهرداری منطقه ثامن داشته‌اند.

کار خانگی برای نمایش شهری

سال‌هاست خیاطی می‌کند؛ برای تأمین هزینه‌های زندگی ناگزیر است که همچنان کار کند. خانه‌اش حوالی پنجراه است و هرماه دغدغه جورکردن اجاره‌خانه جانش را به لب می‌رساند. فقط یک فرزند دارد که حالا بیست‌دوساله شده است و هزینه‌‌هایش بیشتر.
خودش هم پابه‌سن گذاشته است و مانند گذشته توان زیاد کارکردن ندارد.

 پیش‌تر در کارگاه‌های دوخت‌ودوز کار می‌کرد. گاه برای رفت‌وآمد به کارگاه، ساعت‌ها گرفتار می‌شد و مجبور بود صبح‌های خیلی زود از خواب بیدار شود و عصرها دیروقت به خانه برسد. اما حالا با همان چرخ خیاطی‌ که ابزار کارش در همه این سال‌ها بوده است، در خانه کار می‌کند.

غیر از بی‌بی‌عصمت چند زن سرپرست خانوار دیگر هم در ریسه‌دوزی فعال هستند که کار را برایشان می‌بَرند و بعد از پایان کار تحویل می‌گیرند

بی‌بی‌عصمت از اینکه فرصتی برای ریسه‌دوزی در خانه پیدا کرده، خوش‌حال است و می‌گوید: کارکردن در خانه خوبی‌های خودش را دارد؛ بروبیا ندارد، هزینه رفت‌و‌آمد ندارد، خستگی و معطلی در ترافیک و انتظار برای آمدن اتوبوس ندارد و مهم‌تر اینکه بالای سر زندگی و بچه‌ات هستی و گاهی لابه‌لای کارهایت فرصت رسیدگی به امور خانه را هم داری.

غیر از بی‌بی‌عصمت چند زن سرپرست خانوار دیگر هم در ریسه‌دوزی فعال هستند که کار را برایشان می‌بَرند و بعد از پایان کار تحویل می‌گیرند.

 از وقتی شهرداری ثامن تصمیم گرفت برای تهیه نیاز منطقه در تهیه ریسه و الوان رنگی روی پای خودش بایستد، خانم‌های بدسرپرست و بی‌سرپرست جویای کار به میدان آمدند و برای دوخت‌ودوز پارچه‌های رنگی و ریسه‌هایی که در آذین‌بندی‌های مربوط به مناسبت‌ها در خیابان‌های مشرف به حرم‌مطهر استفاده می‌شوند، دست‌به‌کار شدند. 

حالا این زنان که از این راه امرارمعاش می‌کنند، حس‌وحالشان امام‌رضایی است و از اینکه خدمتی را در این مسیر ارائه می‌دهند، ابراز رضایت می‌کنند.

تولید بدون واسطه

این فرصت اشتغال‌زایی با تدبیر شورای اجتماعی محلات بالاخیابان و پایین‌خیابان سال1399 درپی شیوع ویروس کرونا و بیکارشدن شمار زیادی از بانوان سرپرست‌خانوار کلید خورد که هدفش اجرای اقتصاد مقاومتی بود. 

ایمان نجار، دبیر شورای‌اجتماعی محلات شهرداری منطقه ثامن، می‌گوید: عناوین کارگاهی زیادی مطرح می‌شد، اما درنهایت برای فروش اقلام تولیدشده و بازاریابی آن باتوجه‌به وضع به‌وجودآمده به‌ بن‌بست می‌خوردیم. دراین‌میان، بهترین موضوعی که به ذهن می‌رسید، این بود که در مسیر تأمین نیازهای معاونت فرهنگی تلاش شود. 

ازاین‌رو، کارگاه تولید پرده، پرچم‌های ملی‌مذهبی و ریسه‌های رنگی را در دستورکار قرار دادیم. یک چرخ خیاطی صنعتی به‌صورت امانت تهیه کردیم و در خیابان طبرسی فضایی را از شهرداری به‌عنوان کارگاه در اختیار گرفتیم. بااین‌حال، طرح به این شکل بود که خیلی به حضور بانوان نیاز نباشد و قرار شد افرادی که به مشارکت علاقه‌مندند یا متقاضی کار هستند، در صورت داشتن چرخ خیاطی معرفی شوند و شروع به کار کنند.

به‌گفته نجار، اکنون شش بانو مشغول دوخت‌ودوز هستند و دراین‌راستا دست واسطه‌ها نیز کوتاه شده است و صفرتاصد کار را دوسه عضو شورای محلات پیگیری و مدیریت می‌کنند. بنابراین، به‌جز هزینه‌های جاری، بقیه مبلغ تمام‌وکمال به این بانوان پرداخت می‌شود. این طرح در آینده فرصت اشتغال‌زایی بیشتری فراهم خواهدکرد.

طرح کارگران در تولید فرغون از ضایعات

این‌بار پای فرغون در میان است؛ فرغون‌هایی که از ورقه‌های ضایعاتی و تکه‌‌گاری‌های شکسته و جمع‌آوری‌شده در انبار منطقه ثامن تولید شده است. طرحی که شاید هدف اولیه‌اش کاهش هزینه‌ها بود، اما علاوه بر این هدف، نتیجه‌اش به‌نفع پاکبان‌ها هم تمام شد؛ زیرا این فرغون‌ها هم‌ کیفیت بهتری دارند و هم خوش‌دست‌ترند. 

تنها هزینه‌ای که برای تولیدشان می‌شود، 300هزار تومان برای رینگ لاستیک هر فرغون است. این درحالی‌ است که خرید هر فرغون در بازار بین یک‌میلیون‌و500هزار تومان تا نزدیک به 4میلیون تومان هزینه به شهرداری‌ تحمیل می‌کند. بااین‌حال، کیفیت لازم را هم ندارند و به هر بهانه‌ای می‌شکنند.

او در ساخت فرغون‌ از برش‌کاری ورقه‌های ضایعاتی گرفته تا جوشکاری، سرهم‌کردن و نقاشی‌کردن آن را خودش انجام می‌دهد

وقتی قرار شد شهرداری برای اجرای اقتصاد مقاومتی پای کار بیاید، شاید هرگز تصور نمی‌شد با همان امکانات و توان محدود هم می‌توان مسیر تولید و خودکفایی را کلید زد، اما همت جهادی نیروهای پای‌کار همه معادلات را به‌هم زد و تاکنون بیش از پانزده فرغون تولید شده است.

اصغر حسینی که پیش از این پیمانکار ساختمان بوده است، حالا نقش آچارفرانسه شهرداری منطقه ثامن را بازی می‌کند. او در ساخت فرغون‌ از برش‌کاری ورقه‌های ضایعاتی گرفته تا جوشکاری، سرهم‌کردن و نقاشی‌کردن آن را خودش انجام می‌دهد. او می‌گوید: فرغون‌های موجود در بازار از ورقه‌های سیاه تهیه می‌شوند و به‌مرور زنگ می‌زنند.

 وزنشان سنگین است و کارگر پاکبانی که در طول نوبت‌کاری‌اش ناگزیر است برای برخی جابه‌جایی‌ها از فرغون استفاده کند، فشار بیشتری را باید تحمل کند؛ اما فرغون‌هایی که با ظرفیت‌های موجود تولید شد، سبک‌تر است و در ساخت آن، ورقه‌های گالوانیزه سفیدرنگ استفاده شده است که عمر بیشتری نسبت به ورقه‌های سیاه دارند.

فرغون‌هایی باکیفیت‌تر از بازار

این مزیت‌ها تنها ویژگی فرغون‌های جدید نیستند؛ بلکه به‌گفته ابوالفضل ناتوان، پاکبان باسابقه محله کاشانی و طبرسی، فرغون‌های تولیدشده بسیار خوش‌دست و روان‌اند و پیچ‌وتابی را که برخی فرغون‌های بازاری دارند، ندارند. مسئله‌ای که حسینی، سازنده فرغون‌ها، هم تأیید می‌کند و می‌گوید: بعد از پایان فرایند ساخت، فرغون‌ها را از هر نظر بررسی می‌کنیم که گیر یا تاب نداشته باشند و پاکبان‌ها راحت از آن‌ها استفاده کنند.

ابوالفضل ناتوان ادامه می‌دهد: خدا پدر و مادر باعث و بانی‌اش را بیامرزد که علاوه بر فرغون، گاری دستی را چرخ‌دار کردندکه کارها را برایمان بسیار راحت‌تر کرده است. پیش از این، برای شست‌وشوها از گاری استفاده می‌کردیم که برای جابه‌جایی آن دست‌کم سه نفر نیرو لازم بود، اما حالا با به‌کارگیری این وسیله، به‌تنهایی و بدون فشار وسایل را جابه‌جا می‌کنیم.

همین نتایج مثبت و رضایتمندی موجب شده است گروه د‌ونفره و کوچک تولید، درصدد ساخت بالابر باشد تا دیگر برای نیاز مجموعه شهری‌شان لازم نباشد هزینه‌های سنگینی پرداخت کنند.علی‌اصغراسماعیل‌پور طراح و ناظر این پروژه (ساخت فرغون)، و حسینی سازنده این وسایل، هر دو معتقدند اگر فقط ابزارهای موردنیازشان به‌روز شود و یکی‌دو نیروی کمکی هم به جمعشان اضافه شود، خیلی بیشتر از این می‌توانند تولید کنند.

در این محدوده، تجهیز و تکمیل ابزار موردنیاز سوله بحران ضروری است و چه بهتر در این راه از هنر خود کارگران استفاده شود

بازآفرینی با آهن‌آلات فرسوده

بخش اصلی این کار را معاونت خدمات شهری منطقه ثامن آغاز کرده و به سرانجام رسانده است. آن‌طور که معاون این اداره و جانشین فرماندهی بحران شهرداری منطقه ثامن می‌گوید، باتوجه‌به بافت پیرامون حرم‌مطهر و جمعیت زیاد زائران و مجاوران ترددکننده در این محدوده، تجهیز و تکمیل ابزار موردنیاز سوله بحران ضروری است و چه بهتر در این راه از هنر خود کارگران استفاده شود.

عباس مرادیان می‌گوید: دراین‌راستا، به تولید فرغون دست زدیم که این اقلام با استفاده از آهن‌آلات گاری‌های فرسوده و ورقه‌های فلزی ضایعاتی موجود در انبار شهرداری تولید شدند و بابت هر تولید، صرفه‌جویی چندمیلیون تومانی شد.

از تولید به مصرف گل و گیاه

منطقه ثامن به‌دلیل وجود بارگاه پربرکت امام‌هشتم(ع) هرسال شاهد رفت‌وآمد مسافران و زائران ایرانی و خارجی زیادی است. این حجم تردد با مسائلی همچون تخریب فضاهای سبز نیز همراه است. بیشتر گونه‌های گیاهی که استفاده می‌شود، دائمی است تا آسیب نبیند، اما میزان تخریب‌ها که آمارش هم کم نیست، همیشه وجود دارد. ازاین‌رو، سالانه گل‌ها و درختچه‌های پیرامون حرم‌مطهر به‌صورت شبانه‌روزی واکاری می‌شوند. 

در راه اقتصاد مقاومتی، شهرداری منطقه ثامن با استفاده از ظرفیت‌های موجود ،گلخانه‌ای به‌وسعت 605مترمربع راه‌اندازی کرده است که کار تولید گل را انجام می‌دهد. این را مرادیان می‌گوید و ادامه می‌دهد: سالانه در این گلخانه 18هزار گونه گیاهی پرورش داده می‌شود.