تاریخ در قاب تمبرهای دوره قاجار

آشنایی با خدمات پستی را مورخان به سفرهایی که ناصرالدین‌شاه به اروپا داشت، نسبت می‌دهند. البته قبل از این شاه قاجار، نامه‌های پستی صادر شده ایران به دیگر کشورها تمبر پستی ایران و روس می‌خورد و تحویل روس‌ها می‌شد. گویا تمبر و استفاده از آن دستاوردی بود که ناصرالدین‌شاه در یکی از سفرهای خود به اروپا آن را به ایران آورد. 

حال تعداد زیادی از همین تمبرها که به‌نوعی کوچک‌ترین سند رسمی کشور شناخته می‌شوند، در موزه تمبر، سکه و اسکناس حرم امام‌رضا(ع) به‌عنوان غنی‌ترین و بزرگ‌ترین موزه‌ این موضوع نگهداری می‌شوند.  

تمبرهایی که با ناصرالدین‌شاه آمد

3سال بعد از شکل‌گیری اتحادیه جهانی پست (سال1874م/ 1253ش) در سوئیس، ناصرالدین‌شاه قاجار به عضویت آن درآمد. پیش از عضویت ایران در اتحادیه، بر روی تمام نامه‌های پستی صادر شده ایران به دیگر کشورها، علاوه‌بر الصاق تمبرهای پستی ایران، 8کوپک تمبر روسی چسبانده می‌شد و از سوی فرستاده ویژه، به دفتر تبادل پستی روسیه در جلفا منتقل و برای ارسال به خارج از کشور تحویل روس‌ها می‌شد.

 با پیوستن ایران به این اتحادیه دیگر این روال در ارسال نامه‌های پستی تغییر کرد. از همین دوران تمبرهای زیادی در گنجینه حرم مطهر که تاریخ شکل‌گیری آن به سال1369 برمی‌گردد، نگهداری می‌شود.اکنون بیش از 900هزار قطعه تمبر و اقلام پستی از ایران و 240کشور و مستعمرات سابق جهان در این موزه وجود دارد که به‌صورت دوره‌ای به نمایش درمی‌آیند. در کنار این اقلام کتابخانه‌ای غنی از منابع تخصصی مربوط به مطالعات تمبرشناسی نیز وجود دارد.

نگهداری 224تمبر ایرانی

تمبرهای اهدایی در موزه حرم مطهر 244عدد است. تمبرهای ایرانی که نخستین آن با نماد شیر و خورشیدی معروف به مجموعه آلبرت‌بار در سال1244ش یعنی 150سال قبل چاپ شده است. تمبرهایی که امروز تاریخچه پستی ایران را مقابلمان می‌گذارد.
این تمبرهای شیر و خورشیددار دوره قاجاری را بهروز نصر اصفهانی اهدا کرده است. البته او 61طغری پاکت‌نامه تمبردار و کارت‌پستال تاریخی نیز به حرم مطهر داده‌ است.

در همین بخش موزه البته تمبرهای دیگری هم نگهداری می‌شود. تمبرهای کلاسیکی که به خود ناصرالدین‌شاه برمی‌گردد که اولین مجموعه تمبر با تصویر ناصرالدین‌شاه قاجار، مجموعه ناصری چهارجور که دی‌ماه1255 در اتریش چاپ شده است، تمبرهای چاپ سنگی خورشیدی (لیتوگراف) مربوط به خردادماه1260، تمبرهای مجموعه چاپ فرانسه در شهریورماه1268، دومین مجموعه تمبر با تصویر ناصرالدین‌شاه قاجار، مجموعه دور الوان که سال1260 در اتریش چاپ شده است و... ازجمله آن‌هاست.

علاوه‌بر این می‌توان تمبرهای گراوه خورشیدی مربوط به شهریورماه1260 و تمبرهای ناصری چاپ گراوه در دی‌ماه همان سال، تمبرهای 5 و 10شاهی رتوشه در آبان‌ماه1261، تمبرهای ناصری چاپ گراوه با روچاپ مهر دستی مربوط به سال‌های 1264 تا 1266ش، اولین مجموعه تمبرهای مظفرالدین‌شاه قاجار معروف به «سری کاغذ سفید» چاپ آنشِده و پسران در هارلم هلند، تمبرهای شویدی که سال‌های 1263 تا 1265ش در چاپخانه دولتی وین چاپ شده است،

 تمبرهای مجموعه محرابی چاپ شده در چاپخانه سلطنتی وین اتریش در آبان‌ماه1270، تمبرهای تغییر قیمت داده شده موقتی مربوط به سال1275 و تمبرهای مجموعه ناصری طلایی که در مهرماه1273 در چاپخانه آنشِده و پسران در هارلم هلند چاپ شده است را به‌عنوان بخشی دیگر از تمبرهای مربوط به دوره قاجار موجود در گنجینه رضوی نام برد.