پرورش خلاقیت با محور کتاب در کانون پرورش فکری

پرنده‌ای به رنگ طلایی در حال بال‌گشودن و آماده پرواز بر روی سنگ نمای ساختمان حک شده است. این نمادی آشنا برای چندین نسل از کودکان و نوجوانان کشور است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بعد از 56سال فعالیت حالا مراکز زیادی در کشور و شهرهای مختلف دارد. مرکز شماره5 کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خراسان رضوی در سال1379 در منطقه10 و در محله شاهد آغاز به کار کرد. در این گزارش به فضا و قابلیت‌های این مرکز پرداخته‌ایم.

تناسب طراحی با فعالیت کودکان

مرکز شماره5 نبش خیابان استاد یوسفی3 کنار بوستانی کوچک قرار دارد؛ با ساختمان که دور تا دور آن حیاط است. وجود بوته‌های گل و درختان سبز حس و حال خوبی به فضا داده است. کودکان گاهی برای فعالیت‌های علمی مربوط به گیاهان به حیاط می‌آیند. دختران 6 تا 12سال بوم‌های سفید بزرگی در دست دارند و با سر و صدا وارد مرکز می‌شوند. با صدای بلند به مربی سلام می‌کنند و کارهای طول هفته را تندتند برایش تعریف می‌کنند. 

مادران پشت سر بچه‌ها با پالت نقاشی، رنگ روغن، گواش و مداد رنگی سر کلاس می‌روند و وسایل را روی میز می‌گذارند و با مربی و مدیر مرکز صحبت کوتاهی می‌کنند. کلاس‌ها در انتهای سالن قرار دارند. میز مربیان به‌صورت دایره در وسط سالن قرار گرفته است تا به همه فضا مسلط باشند. 

فضای سالن، اتاق‌ها و چیدمان وسایل، طوری طراحی شده است که کودکان به‌راحتی بتوانند از آن استفاده کنند. کودکان اینجا با رنگ‌ها زندگی می‌کنند. رنگ‌های سبز، نارنجی، زرد و آبی به‌وفور به چشم می‌آیند.

فعالیت‌هایی با محوریت کتاب

ویکتوریا اعظم 21سال می‌شود که با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همکاری دارد. فعالیتش را با مربیگری آغاز کرده است و حالا 10سالی هست که مربی مسئول مرکز شماره5 است. می‌گوید: این مرکز در زمینی به مساحت 1500متر ساخته شده است. 

کانون پرورش فکری یک محیط فرهنگی، هنری و ادبی با محوریت کتاب است که هدف خود را ایجاد امکانات لازم برای رشد و پرورش فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان و کمک به شکوفایی استعدادهای آنان در اوقات فراغت قرار داده است. اینجا قرار است کودکان با خلاقیت، استعدادهای خود را شکوفا کنند. 

این مرکز نیز در همین راستا در 21سال اخیر فعالیت‌هایش را با محوریت کتاب دنبال کرده است. مراکز مختلف کانون در کشور علاوه‌بر امانت کتاب، بالغ بر 60فعالیت فرهنگی، هنری و ادبی برای کودکان و نوجوانان دارند. روخوانی، نقد و معرفی کتاب، آموزش‌های مختلف در حوزه علوم مختلف مثل نجوم، آشنایی با جانوران و گیاهان، برگزاری دوره‌های داستان‌نویسی خلاق، شعر، ساخت کاردستی، نمایش‌ خلاق، قصه‌گویی، نقاشی، ساخت انیمیشن و سفالگری در این مراکز فعال‌ هستند.

حضور در جشنواره‌ها و مسابقات

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مراکز آن در طول سال جشنواره‌های مختلفی همچون قصه‌گویی و داستان‌نویسی را برگزار می‌کند. علاوه بر این با جشنواره‌های بین‌المللی نیز ارتباط دارد و کودکان می‌توانند با شرکت در این جشنواره و مسابقات استعدادهای خود را بهتر شکوفا کنند. 

ویکتوریا اعظم می‌گوید: بخشی از فعالیت‌های مرکز، آشناکردن کودکان با متون کهن، قومیت‌‌ها، ملیت‌ها و انواع بازی‌ها و سرگرمی‌هاست. بسیاری از اسباب‌بازی‌هایی را که کودکان با آن‌ها بازی می‌کنند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تولید می‌کند. بیشتر اعضای این مرکز کودکان ساکن در منطقه هستند. 

خانه‌ها در این منطقه بیشتر آپارتمانی هستند و فضای مناسبی برای فعالیت‌های هنری و فرهنگی ندارد. این منطقه نیاز زیادی به فضاهای فرهنگی به‌ویژه برای کودکان دارد. ما300عضو و 13هزار جلد کتاب در این مرکز داریم.

آموزش صحیح روخوانی کتاب

ویکتوریا اعظم همراهم می‌شود تا از فضای این مرکز بازدید کنم. سالن اصلی مخصوص کتاب است و به دو بخش تقسیم شده است. میزها به رنگ سفید و صندلی‌ها نارنجی و زرد هستند. قفسه کتاب‌ها پایین نصب شده‌اند تا کودکان دسترسی راحتی به کتاب‌ها داشته باشند. بخش اول سالن ویژه گروه سنی کودک و نوباوه و بخش دوم سالن مربوط به نوجوانان است. 

سن عضویت در کانون از پنج تا هجده‌سالگی است. مربی مسئول مرکز شماره5 می‌گوید: بسیاری از کودکان روش‌های صحیح روخوانی کتاب را نمی‌دانند. مربیان کانون با شیوه‌های خلاقانه تلاش می‌کنند کودکان به مطالعه کتاب ترغیب شوند.

اینجا کودکان فقط هزینه عضویت را برای فعالیت‌های کتاب‌محور پرداخت می‌کنند اما استفاده از کارگاه‌های تخصصی شهریه دارد که نسبت به آموزشگاه‌های آزاد کمتر است. کانون روزهای فرد از ساعت8 تا 2 و روزهای زوج از ساعت 11 تا 17فعال است.

تنها مرکز فراگیر استان

بخشی از سالن ورودی برای کودکان ویژه در نظر گرفته شده است در قفسه‌های این بخش کتاب‌های بریل قرار دارند. مانیتور بزرگی نیز روی میز قرار دارد. ویکتوریا اعظم می‌گوید: اینجا از سال93 به عنوان تنها مرکز فراگیر استان معرفی شد. کودکان و نوجوانان فراگیر همان بچه‌های با نیازهای ویژه هستند که مشکلات جسمی مانند نقص در بینایی، ناشنوایی یا حرکتی دارند. 

این مرکز امکانات ساختاری و تجهیزات برای استفاده آن‌ها مهیا کرده تا راحت‌تر از فضا استفاده کنند.امکاناتی مانند کتاب‌های بریل و دستگاه‌های به‌دید که نوعی تلویزیون مداربسته شامل دوربین و یک صفحه نمایشگر هستند و به کم‌بینایان کمک می‌کند متون را بزرگ‌تر ببینند. 

این گروه مسابقات ویژه خود را دارند که با نام مهرواره برگزار می‌شوند. هر سال در مناسبت‌های خاص مثل روز عصای سفید برنامه‌های متفاوتی برای آن‌ها برگزار می‌کنیم.

وجود کارگاه‌های تخصصی

این مرکز سه کارگاه تخصصی شامل سفال، نقاشی و انیمیشن دارد. در کارگاه سفال دست‌سازه‌های بچه‌ها قرار دارد. کودکان در این کارگاه با دست کارمی‌کنند تا قدرت دید و مهارت دستشان افزایش پیدا کند. در کارگاه نقاشی با میز سفید و صندلی‌هایی به رنگ آبی آسمانی بچه‌ها دور تا دور میزها نشسته و تکنیک‌های مختلف نقاشی را روی بوم اجرا می‌کنند. کارگاه انیمیشن آخرین کلاس است. 

فضای آن به‌صورت مدور طراحی شده و به گود قصه‌گویی نیز معروف شده است. دستگاه وب‌کم ایستاده، چاپگر، میز مخصوص طراحی انیمیشن و سیستمی برای تدوین از امکانات این کارگاه است. این مرکز اعضای موفق کم نداشته است. یک نمونه آن غزل خاکسار، نوجوان موفق محله شاهد، است که چندی پیش با او گفت‌وگو کردیم. او توانست در سال97 مقام دوم کشوری را برای مطالعه بیشترین کتاب در سال در کانون به دست آورد.