روزی که سند برادری مشهد و فلسطین امضا شد
این جمعه نخستین راهپیمایی روز قدس در قرن جدید رقم می‌خورد؛ سنتی که سال هاست مردم ایران را با مشت‌های گره کرده در حمایت از فلسطین مظلوم، هر جمعه آخر ماه مبارک رمضان به خیابان‌ها می‌کشاند. اسناد مکتوب خبری می‌گویند نخستین بار این رخداد، چند دهه پیش وقتی تقویم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان در سال ۱۳۵۸ به ۲۶ مرداد رسید، رقم خورد.
۱۰ روز پیش از این، رژیم صهیونیستی در یک یورش ناگهانی به مسجدالاقصی حمله می‌کند و ساعتی بعد هم جنوب لبنان بمباران می‌شود تا زنان و مردان بی دفاع بسیاری را در پیراهن چاک چاکشان لاله کند. این خبر با واکنش‌های تند بسیاری ازسوی کشور‌های مسلمان روبه رو می‌شود، اما تاریخی‌ترین و ماندگارترین آن‌ها را امام خمینی (ره) رقم می‌زند.
ایشان در پیامی، آخرین جمعه ماه مبارک را روز قدس می‌نامد. جالب اینجاست که یک سال بعد سند برادری میان مشهد و یکی از شهر‌های فلسطین در حرم مطهر امام رضا (ع) قرائت می‌شود. رویدادی که روایت آن در مطبوعات آن دوره ثبت شده، ولی از یاد‌ها رفته است.
تکرار دوباره شکوه انقلاب
امام (ره) ۱۶ مرداد ۱۳۵۸ در پیامی می‌گوید: «روز قدس نه‌تنها روز فلسطین، بلکه روز اسلام و روز حکومت اسلامی است.» روزنامه‌های کشوری فردای صدور این پیام با تیتر‌های بسیاری نظیر «دعوت امام از مسلمانان جهان برای حمایت از خلق فلسطین» روی باجه روزنامه فروشی‌ها قرار می‌گیرد. در ادامه مردم سراسر کشور این دعوت را لبیک می‌گویند و جمعه باشکوهی که روز جهانی قدس در زیر عنوان تقویمش نشسته است، به یک رویداد بین المللی تبدیل می‌شود. مردم ۲۶ مرداد به خیابان می‌آیند تا ۲۷ مرداد، روزنامه‌های کشوری حماسه‌شان را کلمه کنند.
«جمهوری اسلامی» حضور مردم را با تیتر «عظیم‌ترین راهپیمایی جهان اسلام علیه صهیونیسم» توصیف می‌کند و «کیهان» حضور تهرانی‌ها را ۳ میلیون تخمین می‌زند و می‌گوید: «مردم عاشورای سال ۵۷ را تکرار کردند.» روزنامه «اطلاعات» هم روز قدس را «آغازی دیگر در جهان اسلام» می‌خواند و بر ادامه دادن این راه تأکید می‌کند.
از صفحات روزنامه خراسان/ ۱۷ مرداد ۱۳۵۹
در صف قدسیان
در این میانه روزنامه ها و مجلات مشهدی هم پابه پای رسانه های کاغذی کشور، این شکوه را کلمه می کنند و از حمایت مردم می نویسند. تیتر «خراسان» برای این روز «در صف قدسیان» است، البته ناگفته نماند که این جریده در مطلبی که برای این تیتر آورده، تنها خبر راهپیمایی روز قدس در کشور را بازتاب داده و اشاره خاصی به مشهد نکرده است، زیرا این سال در شهرمان، مراسمی به صورت گسترده برای روز قدس وجود ندارد.
راهپیمایی های بسیاری برگزار می شود اما مسئله روز قدس نیست. ماجرا از این قرار است که در این دوران، گروهک های معاند و ضد انقلاب، عملیات های تروریستی یا به تعبیر جراید «حرکات خرابکارانه» بسیاری در کشور به ویژه در غرب کشور رقم می زنند که در آن، علاوه بر کشته شدن بسیاری از مردم بی گناه پاوه، چند سرباز مشهدی هم به شهادت می رسند. بنابراین اهالی مشهد در راهپیمایی های این روزهایشان، شعارهایی در این راستا سر می دهند.
تیتر اصلی روزنامه خراسان در این روز به آمادگی مردم استان برای اعزام به پاوه و سرکوبی ضدانقلاب‌ها اختصاص دارد: «خائنان خدعه گر هر روز وقیحانه تر از روز دیگر، آتش آشوبی را علیه استقلال و امنیت ملت دامن می زنند و به هر حیله ای دست می یازند که شاید به انقلاب عظیم اسلامی ایران خدشه وارد سازند اما دشمنان قسم خورده و سرسپرده بدانند که این آرزوی واهی را به گور خواهند برد و در برابر خشم خروشان ملت و ارتش پیوسته به خاک و خون کشیده خواهند شد...»
از صفحات روزنامه خراسان/ ۱۷ مرداد ۱۳۵۹
صدها هزار خراسانی در نخستین روز قدس
۱۷ مرداد سال ۱۳۵۹ خورشیدی، اما زنان و مردان مشهدی گام به گام یکدیگر، آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به خیابان‌ها می‌آیند تا به موج خروشان روز قدس در سراسر ایران بپیوندند. خراسان می‌نویسد: «امروز میلیون‌ها ایرانی در سراسر کشور راهپیمایی می‌کنند.» و توصیف خود از مشهد را این گونه نقش می‌زند: «دومین سال بزرگداشت روز جهانی قدس با شرکت صدها هزار تن از مردم خراسان با شکوه و عظمت کم نظیری برگزار شد.»
این جریده روز گذشته هم در اعلامیه‌ای مسیر راهپیمایی را به اطلاع مشهدی‌ها می‌رساند و توضیح می‌دهد: «از طرف ستاد برگزار کننده در مشهد، مراسم جهانی روز قدس را به این شرح اعلام می‌نماییم: راهپیمایی ساعت ۸:۳۰ صبح از میدان شهدا آغاز و در مسیر خیابان‌های امام خمینی، خسروی، خسروی نو، میدان بیت المقدس تا صحن امام خمینی حرم مطهر رضوی ادامه خواهد یافت. همچنین به همین مناسبت مراسمی در میدان بیت المقدس انجام خواهد شد و طی آن پرچم اسرائیل و آمریکا به آتش کشیده خواهد شد.»
روز قدس، خبرنگار روزنامه «خراسان» گزارش می‌دهد که زنان و مردان بسیاری از دو روز پیش به قصد شرکت در راهپیمایی، با پای پیاده از روستا‌های اطراف راهی مشهد شده اند و می‌گوید: «نماز وحدت آفرین جمعه به واسطه آخرین جمعه ماه مبارک رمضان و تقارن آن با روز بزرگداشت جهانی قدس از عظمت و شکوه قابل تحسین برخوردار بود.
این نماز جمعه نیز همانند هفته‌های گذشته به امامت آیت‌الله شیخ ابوالحسن شیرازی و با شرکت حجت الاسلام والمسلمین آقای عباس طبسی، نماینده امام در خراسان و تولیت آستان قدس رضوی اقامه شد.» جالب است بدانید که در مراسم این روز آقای «فهدالقواسمه»، شهردار شهر الخلیل فلسطین که گویا از کشورش تبعید شده و به مشهد آمده بوده، نیز در جمع نمازگزاران حضور داشته است.
او در این روز، سند پیمان برادری میان مشهد و شهر الخلیل فلسطین را امضا می‌کند و می‌گوید: «طبق این سند، شهر مقدس مشهد با خدای سبحان عهد می‌کند هر آنچه در امکان و توان دارد برای آزادی شهر الخلیل از دست صهیونیست‌ها به کار برد. برادری صادقانه میان این دو شهر مؤمن و مبارز، پاسخ مثبت و لبیکی است به ندای امام امت اسلامی امام خمینی که فرمان وحدت همه نیرو‌ها و تشکیل یک صف واحد و بسیج همه تلاش‌ها برای آزادی سرزمین مقدس اسلام داده اند.» در پایان این مراسم، قطعنامه‌ای با ۱۳ ماده توسط مرحوم آیت الله واعظ طبسی قرائت می‌شود.
ماجرای هفتادودومین پیکر 
گمشده در کوچه پسکوچههای خواجهربیع 