«انگاریوم» مشهد، دومین آسمان نمای کشور است

 آسمان همیشه برای انسان جذاب بوده است. چه روز، آن گاه که ابرها در آن می رقصند و چه در شب که ستاره ها بر سقف زمین سوسو می زنند. «انگاریوم» گویی قرار است که ما را به این دنیای عجیب و با شکوه ببرد. قرارمان یکی از همین شب هاست تا جای آسمان خدا به سپهر سه بعدی بشرساز چشم بسپاریم و دل بدهیم تا گوشه ای از شکوه کائنات پیش چشمانمان گشوده شود؛ جایی که روی پرده 360درجه انگاریوم که در پهنای 11متری پیش چشمانمان گسترده شده است، می فهمیم که زمین چه تنها به حیات خودش در بی نهایت هستی ادامه می دهد و ما چقدر کوچکیم.

 البته کودکان و نوجوانان قرار نیست به این بُعد فلسفی ماجرا دقیق شوند. آن ها با انگاریوم به فضای سفینه فضایی می روند که منتظر است تا با زمین گفت وگو کند و درباره دنیای بزرگ و جذاب آسمان به آن ها خبر بدهد. صادقیان، مدیر اجرایی انگاریوم، از شروع ساخت این سازه و فعالیت های آن می گوید و ما را در هفته جهانی نجوم به این گردش علمی تفریحی می برد. این ظرفیت در صورت معرفی می تواند برای گردشگران و زائران هم جذاب باشد.

ساختمانی شبیه یک سیاره

از در شرقی دانشگاه فردوسی به سوی میدان بزرگی می رویم که سردیس بزرگ شاعر نامدار ایرانی در میان آن، جا خوش کرده است. گردش 360 درجه دور میدان ما را به سوی دانشکده علوم و کوچه لرزه نگاری می برد. سازه انگاریوم را که چهره ای آشنا دارد، پیش از این در ساختمان رصد خانه ها و افلاک نماها دیده ایم. 

مدور و چشم نواز که هرچه هم هنرمندانه ساخته شود، تقلید ناشیانه ای از سیاره بی نظیر زحل است. برای مشتاقان راهی برای نزدیک شدن و کشف رمزوراز آسمان های دور جز حضور در این فضای مصنوعی وجود ندارد. چندپله مخاطب را به سوی فضای داخلی هدایت می کند. طراحی سازه انگاریوم را دانشجویان دانشگاه فردوسی انجام داده اند. سیاره زحل با نوار افسونگرش، الگوی طراحی این ساختمان است که با محیط زیست هم همراه است.

 ساختمان 70درصد با خاک در تماس است و با صرف انرژی کمتر گرم یا سرد می شود. سیستم جمع آوری آب باران نیز به کمک گیاهانی می آید که در محوطه انگاریوم حاضرند. 600مترمربع محوطه افلاک نماست که با سالن انتظار 200مترمربع و 100مترمربع سالن نمایش، انتظار مشتاقان آسمان را می کشد. هنوز تا شروع برنامه چنددقیقه مانده است و افراد دورتا دور سالن چشم می کشند تا به سوی دنیای شگفت انگیز کهکشان ها هدایت شوند.

تجربه حضور زیر یک آسمان مصنوعی

بالارفتن از پله ها یعنی زمان چندانی تا شروع برنامه نمانده است. حضور خانواده ها در این برنامه به چشم می آید. پدر و مادر با همراهی یک نوجوان یا همسران جوان، جایی برای خودشان میان صندلی ها می یابند و می نشینند. فضا یاد سینما را در ذهن زنده می کند، با این تفاوت که وقتی در سینما هستیم تصویر دوبعدی را تجربه می کنیم، اما وقتی روی صندلی های قرمز رنگ نیم کره انگاریوم می نشینیم و با اشاره انگشت بر اهرم کوچک، آن را تخت می کنیم، با نمایش ها ی360درجه سرو کار داریم.

سینمای 360درجه به دنبال شبیه سازی حضور در فضای دیگر است. تجربه احاطه شدن با تصویر، تماشاگر را به درون دنیای تازه می برد

 سینمای 360درجه به دنبال شبیه سازی حضور در فضای دیگر است. تجربه احاطه شدن با تصویر، تماشاگر را به درون دنیای تازه می برد. ذهن انسان دچار خطا می شود و فکر می کند در آن فضای تازه حضور دارد. انگاریوم تجربه یک سفر فضایی است؛ برای انسان که نمی تواند وارد فضای آسمان بشود و آن را از نزدیک تجربه کند، آن را شبیه سازی می کند. دانش آموزان و خانواده ها و حتی زائرانی که از شهرهای مختلف به مشهد می آیند، مخاطبان این نمایش هیجان انگیز هستند.

دانش بنیان در سخت افزار و نرم افزار

مسیری که آن ها پیموده اند تا اکنون آسمان نمای آن ها در دانشگاه فردوسی مستقر شود، به راحتی پیموده نشده است. آن ها از خاک شروع کرده اند تا به آسمان برسند. اقناع دانشگاه و سرمایه گذار راحت نیست، به خصوص وقتی چند جوان با یک طرح راه می افتند تا کسانی را که دیگر از شور جوانی گذر کرده اند، راضی کنند..

یکی از سنگ های بزرگی که آن ها از جلو پای خودشان برداشتند، جلب حمایت دانشگاه بود. در ابتدا، آن ها نمونه های اولیه ای ساختند که مورد توجه مرکز رشد دانشگاه قرار گرفت. با حمایت این مرکز، تیم سر و شکل بهتری گرفت تا بتواند محصولاتی را که می سازد، به بازار ارائه کند. شرکت از محل درآمدهای خودش دوباره سرمایه گذاری کرد و تجهیزات پیشرفته تری ساخت. رشد خطی شرکت در بازار آن ها را به یک ثبات مالی رساند تا اکنون یک تیم 24نفره در کنار هم کار کنند و محصولاتشان به سراسر ایران سفر کند.

«ما تنها مجموعه ایرانی هستیم که در حوزه تصویرسازی 360 درجه کار می کنیم.» این ادعایی است که صادقیان، مدیر اجرایی مجموعه، بر آن تأکید می کند. آن ها سعی می کنند دانش نجوم را به شکل بومی عرضه کنند و عنوان دانش بنیان را نیز به همین دلیل کسب کرده اند. سال 94 مجوز دانش بنیان را در حوزه سخت افزار تصویرساز 360درجه و سال 97 مجوز دانش بنیان در زمینه نرم افزار آسمان نما را گرفته اند.

آن ها اکنون در حوزه تولید محصولات دانش بنیان درزمینه ترویج علم نجوم به صورت خاص و محصولات علم فیزیک به صورت کلی تر فعالیت می کنند. ساخت تصویرسازهای 360درجه که در آسمان نماها کاربرد دارد، یکی از حوزه هایی است که این شرکت به آن ورود پیدا کرده است. آن ها از نمونه یک و سه متری شروع کرده و به 7 و 11متر رسیده اند. یکی از آخرین نمونه کارهایشان در سال 1400 رصد خانه کوشیار گیلان است که آن را تجهیز و راه اندازی کرده اند.

 

انگاریوم عضو« آی پی اس»است

مجموعه انگاریوم در سال 1398 عضو مجمع جهانی آسمان نماها (IPS) شده است. این مجمع به صورت ماهانه، نشست هایی برگزار می کند که کارشناسان انگاریوم نیز در آن به صورت برخط شرکت می کنند. بسیاری از مسائل روز که آسمان نماهای بزرگ و به روز دنیا با آن دست وپنجه نرم می کنند، در این اجلاس ها مطرح می شود که تجربه بسیار خوبی برای دیگر شرکت کنندگان است.

سال 2019 موزه علم و فن آوری پکن، فراخوانی برای کارهای علمی و پژوهشی در سراسر جهان می دهد و دوره «آموزش سرگرمی های علمی و ظرفیت سازی برای کودک و نوجوان» آن ها از ایران انتخاب می شود تا کارشناس آموزشی شان با هزینه موزه پکن در یک دوره آموزشی 15 روزه شرکت کند؛ دوره ای که هنوز از نتایج علمی و تجربیاتش در طراحی ها و پروژهش ها استفاده می کنند.

دانشجویان فیزیک، هسته اولیه مجموعه بودند

هسته اولیه شرکتی که اکنون به نام شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس می شناسند، از هفت دانش آموخته کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته فیزیک دانشگاه فردوسی در سال 84 تشکیل شد. آن ها می خواستند تصور عموم مردم را که نمی توان از این رشته کسب درآمد کرد، در هم بشکنند و با استفاده از علوم پایه کارآفرینی کنند.

با همت دانشجویان فنی، همراهی دانشگاه و علاقه سرمایه گذار، پروژه ساخت شروع و طی دو سال ساختمان تکمیل و تجهیز شد و در نیمه دوم سال97 به بهره برداری رسید

 این مجموعه در مرکز رشد واحدهای فن آور دانشگاه متولد شد و پس از رسیدن به یک بلوغ، مسیرش را جدا کرد. کسب و کار و علاقه مندی در هم آمیخت تا مجموعه ای نوین شکل بگیرد. از سوی دیگر، آموزش نجوم، دیگر دغدغه آن ها بود که از دوران دانشجویی با آن درگیر بودند و در سال 90 همه این دغدغه ها را در قالب یک شرکت تعاونی دانش بنیان به ثبت رساندند. مجموعه آن ها از سرمایه های کوچک و تلاش های بزرگ شکل گرفته است و حتی یک سرمایه گذار عمده ندارد.

آن ها از سخت افزار آسمان نما شروع کردند، سپس به سراغ نرم افزار رابط و تولید محتوا رفتند. سال 95 اعضای هیئت رئیسه دانشگاه فردوسی میهمان یک نمایش بود که در آن، نمونه کوچکی از طرح اجرا و موافقت آن ها گرفته شد. از سوی دیگر، بخش های مالی پروژه با کمک سرمایه گذار و استفاده از وام تأمین می شود.

 با همت دانشجویان فنی، همراهی دانشگاه و علاقه سرمایه گذار، پروژه ساخت شروع و طی دو سال ساختمان تکمیل و تجهیز شد و در نیمه دوم سال97 به بهره برداری رسید.
اکنون هسته علمی گروه، درس خوانده های رشته های فیزیک، مهندسی نرم افزار، زبان انگلیسی، مهندسی مکانیک و الکترونیک، کیهان شناسی واخترفیزیک هستند.

 

دومین افلاک نمای همگانی کشور

مجموعه در چند بخش فعالیت می کند: ارتباط با مراکز پژوهشی و مجموعه های علمی تفریحی، بخشی از فعالیت های آن هاست که قسمت بیشتر اقتصاد انگاریوم به آن ارتباط دارد. بخش فروشگاه تلسکوپ، محصولات اپتیکی و کتاب های نجومی، پاتوق علاقه مندان به این حوزه است و انگاریوم که رابط میان شهروندان با آن هاست و برای این گروه که شوق آموزاندن راه آسمان به انسان ها را دارند، شاید شیرین ترین بخش مجموعه است.

آن ها در هفته دو روز اکران عمومی دارند که یک روز مخصوص کودکان است و روز دیگر هم برای خانواده ها برنامه برگزار می شود. این مجموعه، یک مرکز ترویج علمی است با این هدف که مردم عادی بتوانند با افلاک آشنا شوند. در کشورهای دیگر به خصوص آمریکا و ژاپن، آسمان نماها شبیه سینما برای عموم مردم در دسترس است. صادقیان می گوید: چه خوب است تفریحی مورداستقبال قرار بگیرد که ذهن انسان را تکان بدهد. دنیای آسمان، عظمت خلقت و ناچیز بودن انسان را به رخ ما می کشد تا احساس خضوع همراه روح انسان شود.

جالب است بدانید نمونه های کوچک آسمان نما در مشهد وجود دارد که از آن ها بهره برداری عمومی نشده است. در کل کشور فقط دو مجموعه افلاک نما برای مردم در دسترس است که انگاریوم دانشگاه فردوسی، یکی از آن ها است. تاکنون بیش از 39 هزار نفر آسمان را در پرده مدور انگاریوم دیده اند و از آن لذت برده اند.

این مجموعه علمی از پس تبلیغات گسترده در سطح شهر و رسانه های مکتوب برنمی آید. از همین رو آن ها از فرصت فضای مجازی بهره برده اند و بیشتر مخاطبان آن ها از این طریق جذب شده اند. برنامه ها ابتدا در فضای مجازی اطلاع رسانی می شوند، سپس علاقه مندان از طریق سایت می توانند بلیت تهیه کنند.

 

کلاس ها و آموزش ها

حدود سه سال است که دوره های علمی تفریحی برای کودک و نوجوان و دوره های ترمیک آموزش نجوم برای بزرگ سالان نیز در این مجموعه برگزار می شود. انگاریوم با همکاری انجمن نجوم مشهد، دوره های آموزشی ویژه بزرگ سالان برگزار می کند که افراد در پایان دوره با دریافت حد نصاب آزمون، گواهی نامه آموزشی دریافت می کنند. 

انگاریوم سعی می کند ارتباطش را با مخاطبش حفظ کند؛ صادقیان دراین باره اذعان می دارد: بسیاری از کسانی که اینجا با ما همکاری می کنند، کسانی بوده اند که روزی در کلاس های ما شرکت کرده و آن را ادامه داده اند. بسیاری از دوره های آموزشی آنلاین برگزار می شود و از نقاط مختلف ایران و حتی خارج از ایران در آن شرکت می کنند.

دوره های کودک و نوجوان نیز سعی دارد افزون بر آموزش دوره نجوم از طریق بازی و کار گروهی، تجربه تازه ای برای این گروه سنی بسازد. حدود یازده سال است که مجموعه، شرکت هایی فضایی شبیه سازی می کند و بچه ها در این بازی وظایفی را بر عهده می گیرند و پروژه هایی را به صورت تیمی انجام می دهند. کودکان و نوجوانان محصولاتی را حین بازی و انجام پروژه های علمی تفریحی می سازند که در بازارچه های انگاریوم عرضه می شوند. با این شیوه، آن ها در کنار آشنایی با دانش نجوم، کار تیمی و کارآفرینی را هم می آموزند.

از سوی دیگر، در هر فصل، دوره های متفاوتی در انگاریوم برگزار و محتوای جدید ارائه می شود. تیم تولید محتوا پیوسته در حال کار است تا اطلاعات علمی تازه با گرافیک و تدوین بهتر در اختیار مخاطب قرار بگیرد و آن ها دچار رخوت و تکرار نشوند. نوآوری و حرف های علمی تازه، مخاطب را به دفعات به انگاریوم می کشاند.

آن ها خدمات مشاوره را هم از افراد علاقه مند دریغ نمی کنند. افرادی که نیاز به راهنمایی در زمینه نجوم دارند، می توانند با مراجعه به انگاریوم در روزهای زوج و در ساعت اداری، مشاوره بگیرند.