انتخاب آگاهانه، راه نجات جامعه

قرارمان را در اتاق کارش می گذاریم. اتاقی کوچک و خلوت با پنجره ای رو به حیاط که در قاب آن، درخت توت قدیمی زیر باران بهاری چشم نوازی می کند. پشت میزش نمی نشیند. می گوید عادت دارد هم ردیف مراجعان و در کنار آن ها قرار بگیرد تا احساس همدلی ایجاد شود. تأکید دارد که تمام نکات توصیه شده برای اتاق کار روان درمانگر باید مورد توجه قرار گیرد. از جمله نور کافی و وجود چند گلدان که از مهم ترین چیزهایی است که می تواند آرامش را به مراجعان هدیه دهد. 

مرضیه هاشمی چهار سال است از کرمان به مشهد آمده و همسایه ما در محله آب و برق شده است. می گوید: رازداری مهم ترین بخش کار ماست. حتی نام بیمار که روی پرونده نقش بسته جزو اسرار است و نباید کسی مطلع شود که مراجعان ما چه افرادی هستند. به همین دلیل در اتاقم هیچ اثری از اطلاعات مراجعانم نمی بینید. به بهانه روز جهانی روان شناسی و مشاوره به سراغش رفتیم و با او درباره راهی که پیموده است تا به علاقه اصلی اش یعنی زوج درمانی برسد گپ زدیم. 

او نایب رئیس انجمن ازدواج و خانواده کشور در کرمان و عضو انجمن علمی هیپنوتیزم ایران است. مجری طرح رایگان آموزش مهارت در زندگی فردی و اجتماعی سازمان نظام روان شناسی و مشاور و مدیر افتخاری غنچه های هلال احمر بوده است و همکاری هایی نیز با نیروی انتظامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان های دیگر در آموزش مهارت های زندگی داشته است که بسیاری از آن ها هنوز هم ادامه دارند.

با اصرار زیاد علاقه ام را دنبال کردم

متولد سال50 در شهرستان رفسنجان استان کرمان است. مقطع فوق دیپلم را در رشته مدیریت دولتی درس خوانده است. هاشمی درباره تحصیلش در رشته روان شناسی بالینی می گوید: دانشگاه رفسنجان رشته مورد علاقه ام را نداشت. بعد از دوره کاردانی به پدرم که او را آقا خطاب می کردیم گفتم: «آقا، من مدیریت دوست ندارم و تمام ذهنم درگیر روان شناسی است.» وقتی اصرار و علاقه مرا دید یک مهلت سه ماهه برای قبولی در این رشته به من داد. 

من هم در رشته روان شناسی بالینی در دانشگاه زرند که دوساعتی با رفسنجان فاصله داشت قبول شدم. در همان دوره کارشناسی ازدواج کردم، همسرم مشهدی است اما آن زمان در کرمان مشغول به کار بود. رشته من بالینی است و باید بر بالین بیمار آموزش می دیدم، اما بیمارستان ها این اجازه را به ما نمی دادند. 

یکی از استادانم وقتی دید من مشتاق آموزش هستم با اطلاع و رضایت بیمار به من اجازه داد پشت در اتاق بنشینم و تکنیک های درمانی را یاد بگیرم. از هشت صبح تا دو ظهر نشستن پشت در سخت بود ولی یادگیری برایم لذت بخش بود. بعد از آن استادم کم کم اجازه ورود به این حوزه را به من داد.

انتخاب نهایی ام زوج درمانی بود

هاشمی که مشتاق یادگیری بود برای آشنایی با کودکان راهکاری را در نظر گرفت. او می گوید: برای آشنایی بیشتر با بچه ها مهدکودک تأسیس کردم. در مهد برای بچه ها بازی هایی را طراحی می کردم تا رفتارشناسی کنم. در همان مدت چند مقاله هم چاپ کردم. هم زمان بخش مشاوره چند درمانگاه هم می رفتم و با سپاه و نیروی انتظامی کرمان همکاری داشتم. به اصرار خواهر کوچکم به فکر ادامه تحصیل افتادم و دوره ارشد را در همین رشته گذراندم.

همیشه به زوج ها تأکید می کنم قبل از ازدواج سخت بگیرید تا در طول زندگی دچار بحران نشوید

بعد از پایان دوره ارشد متوجه می شود که به بخش زوج درمانی و مشاوره قبل از ازدواج تسلط و علاقه بیشتری دارد و تمرکزش را روی این قسمت می گذارد. او درباره بیماری های رایج در میان زوج ها می گوید: وقتی زوج برای مشاوره و درمان مراجعه می کنند قطعا به نتیجه می رسند اما زمانی که شخصی در برابر پذیرش بیماری مقاومت می کند کار ما سخت می شود. 

از طریق راهکارهایی که به طرف مقابلش ارائه می دهیم فرد را متقاعد می کنیم که کم کم مسئله ای را که با آن روبه روست بپذیرد و به فکر درمان باشد. به این ترتیب با تغییر رفتار او، هم میزان تحمل همسرش بالا می رود و هم خود فرد بیمار با دیدن تغییرات همسرش متوجه یک سری علائم در خودش شده و برای درمان با همسرش همراه می شود.

جنگ اول به از صلح آخر

هاشمی مشاوره های قبل از ازدواج را ضروری ترین امر در تحکیم بنیان خانواده می داند و می گوید: همیشه به زوج ها تأکید می کنم قبل از ازدواج سخت بگیرید تا در طول زندگی دچار بحران نشوید.در همین زمینه کتاب «تمرین شادی» را ترجمه کرده ام و کتابی هم در دست تألیف دارم که نام آن را «انتخاب آگاهانه» خواهم گذاشت. کتاب درباره مشاوره های قبل از ازدواج است و این نکته مهم را متذکر شده ام که عشق به تنهایی کافی نیست. 

همدلی و درک متقابل و هم سطح بودن، مسائل مهمی هستند که این روزها کمتر به آن ها توجه می شود. توصیه ام به جوانان ازدواج است، اما درست انتخاب کردن بسیار مهم تر است. اول سخت بگیریم بهتر از این است که در طول زندگی درگیر حل مشکلات شویم.

چند و چون فعالیت مشاوران

هاشمی بر انتخاب آگاهانه در همه امور تأکید می کند و می گوید: انتخاب مشاور باید درست انجام شود. فردی که پروانه فعالیت از بهزیستی یا سازمان نظام روان شناسی ندارد خودش درمان نشده است. روال به این صورت است که وقتی تحصیلاتمان تمام می شود بلافاصله اجازه کار نداریم. دوره هایی را می گذرانیم و سپس پالایش روانی شده و حدود صد ساعت روان درمانی روی خودمان انجام می شود. 

بحران های اجتماعی بیشتر شده، مردم کلافه تر هستند و مراجعه هم به مراکز درمانی بیشتر شده است

بعد از ما مصاحبه می گیرند و سپس پروانه می دهند تا بتوانیم کار کنیم. خیلی همکاران می گویند گرفتن پروانه از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره سخت است به همین دلیل بدون پروانه هم می توان کار را شروع کرد. اما همین سخت گیری باعث می شود کار دقیق انجام شود.

تأثیر بحران های اجتماعی بر مردم

هاشمی هم مانند بسیاری از جامعه شناسان و روان شناسان معتقد است بحران های اقتصادی تأثیر مستقیم بر کاهش انگیزه ازدواج، سست شدن بنیان خانواده و افزایش فشارهای روانی بر مردم دارد. او می گوید: چند سال گذشته که بحران های اجتماعی بیشتر شده، مردم کلافه تر هستند و مراجعه هم به مراکز درمانی بیشتر شده است.

او درباره میزان مراجعه خانم ها و آقایان در سال های گذشته می گوید: تا چهار سال قبل بیش از 70درصد مراجعان خانم ها بودند اما الان تقریبا برابر است. این آمار نشان می دهد درمان اصولی و ریشه ای مشکلات در میان مردم فرهنگ سازی شده است.