کد خبر: ۳۲۰۲
۱۸ تير ۱۴۰۱ - ۰۰:۰۰

شادباشی حرم امام رضا(ع) در عید قربان

در مجموعه اسناد موجود در مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس، ده‌ها سند مربوط به دوره ناصرالدین شاه قاجار و بعد از آن موجود است که در آن متولی یا نایب‌التولیه وقت، به تحویل‌داران و یا دربان‌باشی کل، دستور برپایی هرچه با شکوه‌تر این جشن‌ها و چراغانی نمودن مفصل ایوان طلا و صحن‌های مقدس را در شب ولادت یا عید و مدیحه سرایی و پذیرایی با شربت و شیرینی و اطعام بر مبنای برخی از موقوفات داده است. این اسناد ما را به خوبی با وضعیت و سابقه برپایی این جشن ها در گذشته آشنا می‌کند.

برگزاری مراسم جشن و سرور به مناسبت‌های مختلف در اعیاد مذهبی و ولادت ائمه اطهار(ع) در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) از قدیم مرسوم بوده است. در مجموعه اسناد موجود در مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس، ده‌ها سند مربوط به دوره ناصرالدین شاه قاجار و بعد از آن موجود است که در آن متولی یا نایب‌التولیه وقت، به تحویل‌داران و یا دربان‌باشی کل، دستور برپایی هرچه با شکوه‌تر این جشن‌ها و چراغانی نمودن مفصل ایوان طلا و صحن‌های مقدس را در شب ولادت یا عید و مدیحه سرایی و پذیرایی با شربت و شیرینی و اطعام بر مبنای برخی از موقوفات داده است. این اسناد ما را به خوبی با وضعیت و سابقه برپایی این جشن ها در گذشته آشنا می‌کند.

در مورد چگونگی برگزاری این مجالس در حرم مطهر و در آستان قدس رضوی قبل از دوره قاجاریه، اطلاعات دقیقی در دست نیست. اسنادی نیز موجود است که مربوط به مخارج روشنایی و نیز کارخانه زواری و خدامی آستان قدس است و دلالت بر افزاش میزان شمع و پیه و موم و روغن منداب و سایر موارد مصرفی جهت روشنایی دارد که برای چراغانی نمودن حرم مطهر در شب‌های ولادت ائمه اطهار و اعیاد مذهبی و افزایش تعداد مجموعه های پذیرایی در این روزها دارد. به راحتی می‌توان پی برد که در چنین روزها و شب‌های مبارکی حرم مطهر چراغانی مفصل می‌شده و پذیرایی بسیار خوب به عمل آمده است. 

بر مبنای این اسناد در دوره قاجار در بارگاه ملکوتی و حرم مطهر امام رضا(ع) به مناسبت اعیاد مذهبی و ولادت ائمه اطهار جشن و چراغانی در شب قبل از عید و پذیرایی و برگزاری مجلس در روز عید صورت می‌گرفته است.

 

برگزاری مجلس سلام

در دوره قاجاریه مجالس رسمی سلام در ایوان طلا برگزار می شده است. طی مکاتبه و دستور نایب التولیه وقت، در شب عید در ایوان طلا یا در دارالسیاده و در دو صحن مقدس چراغانی مفصل می شده و مخارج چراغانی آن شب و پذیرایی روز عید جدا از مخارج روزانه بوده است و مقدار و میزان آن مشخص بوده و طی سال‌ها تغییر خاصی در آن رخ نداده است.

در دوره پهلوی، تغییراتی در تهیه مقدمات کار به وجود آمد از جمله اینکه دعوت از روحانیون و هم چنین استاندار وقت و رؤسای ادارات دولتی و افسران ارشد لشگری و اعضای عالی رتبه آستان و جمعی از معارف و محترمین شهر توسط اداره تشریفات آستان قدس صورت می‌‎گرفت و مدعوین در تالار تشریفات آستان قدس حضور بهم می رساندند.

 نایب التولیه وقت هم شخصا حضور می یافت. با اعلام آماده شدن مجلس ابتدا توسط صدر الحفاظ، آیاتی چند از کلام الله مجید با صدای بلند قرائت می شد؛ سپس در ساعت معین، تمام حضار که در جاهای مشخص نشسته بودند، بلند شده و با احترام می ایستادند. در این هنگام رئیس اداره تشریفات پرده از روی تمثال منسوب به امام (که در صدر مجلس جایگاه مخصوص داشت) بر می‌داشت  و هم زمان نقاره نواخته می شد و بدین شکل انعقاد مجلس رسمی سلام اعلام می‌شد.

سپس ملک الشعرای آستان قدس و گاهی یکی از مهم‌ترین شاعران و اهل منبر، اشعار و مدایحی را به مناسبت آن روز می خوانده و مجلس با صرف چای و شربت و شیرینی تمام می‌شد. در انتها هم به هر یک از حاضران بسته ای از نبات به عنوان تبرک اهدا می‌شد.

 در کتاب شمس الشموس نوشته احتشام کاویانیان برای روز ولادت امام رضا (ع) اینطور گزارش شده است: هر یک از اعیاد که دارای موقوفه اطعام باشند از محل موقوفه مذکور، میزهای غذا و میوه در تالارهای تشریفات منظم گردیده، پس از انجام مراسم سلام خاص مدعوین برای صرف غذا به تالارهای فوقانی هدایت می شوند.» همچنین سید محمد کاظم امام، در کتاب مشهد طوس درباره این مراسم چنین نوشته است: «اقامه مراسم باشکوه جشن های اعیاد و موالید ائمه(ع) از جمله تشریفات معمول آستان قدس است و در این جشن‌های باشکوه ماهرترین شعرا و سخنرانان و فصیح ترین خطبا، شیواترین اشعار و بلیغ ترین خطبه ها را خوانده و سروده اند.»

دستور سید جواد ظهیرالاسلام، متولی باشی آستان قدس، به تحویلداران مبنی بر مفروش نمودن ایوان طلای نادری جهت برگزاری مجلس سلام به مناسبت عید قربان.سال1336 قمری
دستور صدیق الدوله نوری، متولی باشی آستان قدس، به دربان باشی کل مبنی بر چراغانی حرم مطهر به مناسبت عید قربان. سال 1318 قمری
ارسال نظر