حکایت دلدادگی در عزاداری هندی‌ها

ماه محرم که فرامی‌رسد، دل توی دل حجت الاسلام سید ریاض نقوی نیست تا مراسم یوم‌العباس(ع) را برگزار کند، مراسمی که به قول او از روزگار قدیم اجدادش در شهر لکنهوی هندوستان با حضور شیعیان این کشور برگزار می‌کرده‌اند. اکنون او فرسخ‌ها دورتر از زادگاهش می‌خواهد همان مجلس را در مشهد برگزار کند.

در سال‌های نخست، بیشتر کارهای مراسم را خود به‌تنهایی انجام می‌داد، اما حالا که او دوستدارانی در مشهد و سرتاسر ایران پیدا کرده است، دیگر در شهر امام رضا(ع) تنها و غریب نیست. حالا هیئتش همچون شهر لکنهوی هند اعضایی دارد که از شهرهای دور و نزدیک و حتی کشورهای دیگر، هم‌زمان با شروع ماه محرم، به عشق امام حسین(ع) برای کمک به برگزاری مراسم و حضور در مجالس هیئت‌الزهرا(س) به مشهد می‌آیند.

روضه روز هشتم

نقل صفای مراسم هیئت حضرت زهرا(س) که یک روحانی سادات هندی‌تبار بانی آن است در خیابان شیخ صدوق 19 و کوچه و خیابان‌های اطراف محله خیرآباد پخش شده است، خبری که پای گزارشگر ما را هم مانند صدها دلداده سالار شهیدان به این مجلس باز می‌کند. آوازه برگزاری مراسم خیلی‌ها را مقید کرده است هر طوری هست در یوم‌العباس(ع) خود را به اینجا برسانند. البته در طول سال، به مناسبت شهادت ائمه، هیئت مراسم‌ مختلفی دارد اما برنامه‌های محرم به‌خصوص هشتم این ماه ویژه است.

از شب قبل هشتم ماه محرم، اهالی و خادمان هیئت شروع به نظافت کوچه می‌کنند. آب‌جاروی آن‌ها که تمام می‌شود، نوبت پهن کردن فرش‌ها، نصب سقف روی معبر ‌و تزیین آن می‌رسد.هم‌زمان با شروع مراسم، کودکان محله خیرآباد کفن بر تن می‌کنند و همراه با تابوت نمادین حضرت علی‌اصغر(ع) نوای «عموعمو العطش، اصغر ما کرده غش» سر می‌دهند و از کوچه و خیابان‌های محله می‌گذرند. آن‌ها با این کار خود، به نوعی از همه برای حضور در مراسم دعوت می‌کنند، دعوتی که به دل‌های بسیاری می‌نشیند. وقتی کاروان می‌خواهد بازگردد، دیگر حتی به‌سختی جای ایستادن در سرتاسر کوچه پیدا می‌شود.

مسافری از هند

تاریخ اولین مجلس این هیئت در مشهد به بیش از دو دهه قبل بازمی‌گردد. برای رسیدن به این تاریخ باید به پیش از آن برویم. در سال 1995 میلادی عشق اهل‌بیت پیامبر(ص) سید ریاض نقوی را از هندوستان به قم و سپس مشهد کشاند. سید ریاض پس از تحصیل در علوم دینی، با هدف زندگی در مجاورت امام رضا(ع)، همراه با خانواده‌اش قم را به مقصد مشهد ترک می‌کند و در شهر امام مهربانی ساکن می‌شود. سید از همان ماه‌های نخست، دلش اینجا هم قرار نمی‌گیرد. دوست دارد پرچم هیئت عزاداری‌ای را که اجدادش در شهر لکهنوی هند برافراشته بودند دوباره بلند کند. درنهایت تصمیم می‌گیرد هیئت مذهبی الزهرا(س) را احیا کند.

برای شروع کار، از اهالی محله خیرآباد به‌ویژه همسایه‌ها برای حضور در مجلس عزای سالار شهیدان دعوت می‌کند. خیلی‌ها به دعوتش لبیک می‌گویند. اهالی که دست‌ودل‌پاکی سید را می‌بینند، کمکش می‌کنند. خیلی زود میهمانان و خادمان هیئت گسترده می‌شوند به طوری که از همه‌جای ایران لباس خادمی این هیئت را بر تن می‌کنند.

البته به رسم گذشته، در ماه محرم، از روز نخست، به مدت 10 شب مجلس‌ سوگواری برپا می‌کنیم. صبح‌ها مختص بانوان است و شب‌ها برای آقایان

سید ریاض درباره شکل‌گیری این هیئت دوباره حرف از پدر و پدربزرگش را به میان می‌کشد و تعریف می‌کند: متأسفانه تاریخ دقیق شکل‌گیری هیئت را نمی‌دانیم اما پدرم نقل می‌کرد این مجلس از روزگار قدیم به همت خاندان ما برقرار بوده است. پس از پدربزرگم، پدرم مسئولیت هیئت‌الزهرا(س) را برعهده داشت. حالا من پس از مهاجرت به ایران مسئول مجالس هستم. سید توضیح می‌دهد: برای استفاده بیشتر همسایه‌ها سعی کردیم از سنت‌های سوگواری مرسوم در ایران و مداحان فارسی‌زبان استفاده ‌کنیم. البته به رسم گذشته، در ماه محرم، از روز نخست، به مدت 10 شب مجلس‌ سوگواری برپا می‌کنیم. صبح‌ها مختص بانوان است و شب‌ها برای آقایان.

هم روضه‌خوانی و هم مدیحه‌سرایی داریم. در میان برنامه‌های هیئت، ویژه‌برنامه هشتم ماه محرم را که یکی از رسوم قدیمی و مهم هیئت از گذشته بوده است حفظ کردیم. در روز هشتم ماه محرم، مراسم یوم‌العباس(ع) با حضور حدود 3 هزار نفر برگزار می‌شود. در این مراسم، مداحانی از گوشه و کنار جهان اسلام با گویش‌های مختلف مدیحه‌سرایی می‌کنند. هیئت بخش‌های متنوع دیگری هم دارد مثل کاروان کفن‌پوش اطفال سیدالشهدا(ع)، نمایش پرچم گنبد حضرت عباس(ع)، اسب ذوالجناح و گهواره علی‌اصغر(ع) که به‌نوبت اجرا می‌شوند.

مخلصانه خدمت می‌کنند

بسیاری از سوگواران سال‌های پیش امروز در قامت خادم به این هیئت خدمت می‌کنند. هر کاری باشد فرقی ندارد. آن‌ها با افتخار انجامش می‌دهند. امین منیری جوان بیست‌ساله ساکن محله خیرآباد است. آب سرد به میهمانان حضرت ابوالفضل(ع) در مجلس تعارف می‌کند، 10 سال پیش خودش هم جای آن‌ها نشسته بود، وقتی بیمار بود و از قمر بنی‌هاشم می‌خواست حالش بهتر شود و این اتفاق افتاد.

مسیر گمشده‌شان را پیدا کردند

اهالی محله خیرآباد ارادت خاصی به روحانی هندی‌تبار محله خود دارند. بسیاری او را عامل برکت زندگی و محله خود می‌دانند و از هیچ کمکی به هیئتش برای برگزاری مجلس عزای امام حسین(ع) دریغ نمی‌کنند. شهربانو قدیری از همسایه‌های سید ریاض است. می‌گوید: از زمانی که حاج‌آقا و خانواده‌اش همسایه ما شده‌اند و ایشان را شناختم، ارادت خاصی به آن‌ها پیدا کردم. او با گفتار و کردارش بسیاری را شیفته اهل بیت پیامبر(ص) کرده و همه به‌ویژه جوانان ما را متحد و دور هم در مجلس عزای این خاندان جمع کرده است.

بسیاری از کسانی که راهشان را گم کرده بودند، با خدمت در این مجالس و عنایت حضرت سیدالشهدا(ع) مسیر درست را پیدا کردند. از بسیاری از شهرهای استان و سایر نقاط کشور به‌ویژه تهران و خوزستان و حتی از دیگر کشورها برای خدمت در برگزاری مجلس به اینجا می‌آیند.

من هم سهمم را ادا می‌کنم

آشنایی داوود قربانلو با این هیئت به پانزده سال پیش بازمی‌گردد، هنگامی که حجت الاسلام نقوی در جریان سفر عتبات عالیات در پایتخت توقف کرد. او مداح اهل‌بیت(ع) است. می‌گوید: به صورت اتفاقی از طریق یک دوست با این سید عزیز آشنا شدم. شخصیت، رفتار وگفتار او طوری بود که من و تعدادی از دوستانم در همان دیدار اول مجذوب و مریدش شدیم.

قربانلو ادامه می‌دهد: وقتی در این دیدار درباره هیئت مذهبی حضرت زهرا(س) اطلاع پیدا کردم، تصمیم گرفتم به هر شکلی که هست در مجالس او خدمت کنم. از همان سال با شروع ماه محرم به مشهد آمدم تا در برگزاری مجلس نقش داشته باشم. حال و هوای مراسم طوری بود که ترغیب شدم نه‌تنها در ماه محرم بلکه در بسیاری از مناسبت‌های مذهبی تلاش کنم اینجا باشم و تا اندازه‌ای که می‌توانم سهمم را ادا کنم.