۵ دانشجوی مکاترونیک و ابداع‌ چند دستگاه در زیرزمین

 اسفند1398 بود که کرونا تعطیلات و محدودیت‌های غیرمنتظره را رقم زد. مدارس و آموزش‌های حضوری لغو شد و درحالی‌که بیشتر مردم در شوک این بیماری و عواقبش فرورفتند، امین و دوستانش فرصت پیش‌آمده را غنیمت دانستند. آن‌ها که از ابتدای سال تحصیلی همدیگر را پیدا کرده بودند و از استعدادها و ظرفیت‌هایشان باخبر بودند، کرونا را سکوی پرتاب خود کردند.

حالا این گروه پنج‌نفره اولین و مهم‌ترین مرجع آموزش مکاترونیک است؛ رشته‌ای که تلفیقی از الکترونیک، مکانیک و برنامه‌نویسی است و کمتر از سه سال است که به رشته‌های تحصیلی هنرستان و دانشگاه اضافه شده است.

دانش‌آموزان پرتلاش هنرستان شهید مهدی‌زاده بالاخیابان، مهر1401 راهی کلاس‌های درس دانشگاه شده‌اند و در دانشگاه نیز اولین ورودی‌های این رشته محسوب می‌شوند. به‌بهانه گرامیداشت 16آذر، روز دانشجو، قصه پشتکار و موفقیت دانش‌آموزان دیروز و دانشجویان امروز را روایت می‌کنیم. 

ساخت دستگاه ضدعفونی‌کننده

پایه دهم رشته مکاترونیک هنرستان بودند. در همان اولین دورهمی با درکی که از اوضاع به‌وجودآمده ناشی از شیوع بیماری و ضرورت ضدعفونی مکرر دست‌ها و سطوح اطراف داشتند، برای ساخت یک دستگاه ضدعفونی‌کننده دست‌به‌کار شدند. همه تعطیلات نوروز را شبانه‌روزی مشغول کار و تحقیق بودند. فروش و بازاریابی این دستگاه را از فروردین99 شروع کردند. 

یکی از شعب بانک‌ها، اولین مرکزی بود که دستگاه ساخته‌شده این گروه را خرید. بعد از آن سیزده دستگاه دیگر هم ساخته شد. هزینه ساخت هر دستگاه ضدعفونی‌کننده، نزدیک به 900هزار تومان می‌شد که به قیمت 2میلیون‌و500هزار تومان می‌فروختند. سرمایه اولیه پروژه‌ها را هر پنج نفر بین خود تقسیم می‌کردند.

فراتر از تخصص، بی‌خیال محدودیت‌ها

محمدامین برزگر متولد 13تیر1383، مدیر و هماهنگ‌کننده این گروه پنج‌نفره، می‌گوید: با انجام این پروژه متوجه شدیم رشته مکاترونیک این قابلیت را دارد که با دورهم جمع‌کردن تخصص‌های مختلف در گروه می‌توان کارهای خیلی بزرگی کرد، به‌گونه‌ای که ما در همان سال اول هنرستان توانسته بودیم به درآمد برسیم.

محمدامین اعضای گروهش را بر اساس عملکردی که هم‌کلاسی‌هایش سر کلاس درس داشته‌اند، با زیرکی شناسایی و انتخاب کرده است. نکته‌ای که در این گزینش برای امین اهمیت ویژه داشته، مسئولیت‌پذیری است. 
اولین پله موفقیت برایشان انگیزه خوبی می‌شود که با دقت بیشتر ایده‌پردازی و بازاریابی کنند تا نتایج بهتری به‌دست بیاورند. برای تحقق این رؤیا مرتب به مراکز رشد، پارک‌های علمی و فناوری و... سر می‌زدند و ارتباط می‌گرفتند. ویدئوهای مرتبط با کارشان را تماشا می‌کردند. 

در آموزش‌های موردنیاز، در بستر مجازی به‌صورت آنلاین شرکت می‌کردند. همه این‌ها موجب شد دانش اعضای گروه نسبت به سطحی که در مدرسه و هنرستان داشتند، بیشتر شود. تا اینجای کار نه کسی از عوامل مدرسه و نه از اعضای خانواده به‌ویژه پدر و مادرهایشان اطلاع نداشتند. پاتوقشان هم زیرزمین خانه یکی از هم‌گروهی‌هایشان بود؛ فضایی کوچک و به‌هم‌ریخته که این پنج نفر دست‌به‌کار می‌شوند و با کمک هم آنجا را مرتب و تجهیز می‌کنند و مانند کارگاهی جمع‌وجور آنجا را شکل می‌دهند.

از زعفران‌خشک‌کنی  تا جوجه‌کشی

کادر هنرستان متوجه این نبوغ و ظرفیت هنرجوهایش می‌شود و پروژه‌ای را برای این گروه تعریف می‌کند: دستگاه زعفران‌خشک‌کنی! سفارش‌دهنده می‌خواست این دستگاه شخصی‌سازی شود که هم هزینه‌اش کمتر شود و هم قابلیت‌هایی به آن اضافه شود که دستگاه‌های مشابه بیرونی ندارند. 

دراین‌میان، مهم‌ترین شاخصی که وجود داشت، این‌ بود که قیمت‌ تمام‌شده ساخت دستگاه برای ما که دانش‌آموز بودیم، کمتر درمی‌آمد و به همین دلیل مشتری برای سپردن کار به ما راغب‌ می‌شد. سود فروش این دستگاه خیلی زیاد نبود، اما مزیت کار این بود که هزینه‌های هر مرحله را خود متقاضی دستگاه می‌پرداخت و نیازی نبود ما از جیب هزینه کنیم. 

سومین پروژه، ساخت دستگاه جوجه‌کشی بود که به‌دلیل استفاده از مواد اولیه به‌صرفه‌تر، هزینه کمتری نسبت به نمونه مشابه موجود در بازار صرف ساخت آن شد. با بازگشایی دوباره مدارس هم‌زمان با بهترشدن وضعیت کرونایی، امین و دوستانش تصمیم می‌گیرند بیشتر به درس بپردازند و کمی از کارهای عملی و پروژه‌ای فاصله بگیرند. همزمان شروع به ویدئوسازی می‌کنند.

تولید محتواهایی با بیننده‌های زیاد

محمدامین می‌گوید: دیدیم آموزش‌های مجازی مدارس درحالی انجام می‌شود که این فضاها در عمل هیچ پشتیبانی‌ای ندارند. ایده چند طرح داده شد. یکی از آن‌ها طرح حامی بود که اجرا شد و بازدهی بسیار خوبی برای دانش‌آموزان داشت. ماجرا از این قرار بود که ویدئوهای هدف را در رسانه‌های اجتماعی قرار می‌دادیم که رایگان بود، اما پشتیبانی آن را خودمان انجام می‌دادیم؛ سؤالاتشان را پاسخ می‌دادیم و راهنمایی می‌کردیم.

 همین ارتباط موجب شد در مسائل فنی پیشرفت خوبی کنیم. در این دوره، 150نفر پشتیبانی شدند.حالا پشتکار و اراده آهنین این پنج نفر تا جایی پیش رفته است که ویدئوهای ساخته‌شده آن‌ها در فضای‌مجازی را بیش از 15هزار نفر بازدید کرده‌اند. این ویدئوها در حدی کامل هستند که حتی از خارج کشور هم بازدیدکننده داشته‌اند و رده سنی مخاطبانش، 15 تا 65سال را شامل می‌شود.

 فقط در یک‌ماه گذشته با وجود همه مشکلاتی که برای دسترسی به فضای‌مجازی بوده، بیش از 1500نفر از آموزش‌های ویدئویی این گروه پنج‌نفره استفاده کرده‌اند. نامی که برای خودشان انتخاب کرده‌اند، مکاترون پلاس یعنی «فراتر از مکاترونیک» است.  به‌تدریج زیرزمین خانه‌ای را که در اختیارشان بود، با کمترین هزینه و امکانات دم‌دستی به یک استودیو نورپردازی‌شده تبدیل کردند؛ با یک کارتن پفک، لامپ ساده و پرده حریری که مربوط به مادربزرگ بچه‌ها بود، سافت‌باکس راه انداختند. 

درخشش ملی دستگاه آبیاری هوشمند

سرانجام تلاش‌هایشان به رویداد تکاب می‌رسد؛ رویدادی که دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته‌های فنی با ابداع و معرفی وسیله ساخته‌شده‌شان در آن به رقابت می‌پردازند. امین و دوستانش با انجام چند پروژه موفق قبلی در حدی پرانگیزه شده بودند که مصمم شدند با معرفی دستگاه آبیاری هوشمند که آخرین دستاورد گروه بود، در این رقابت‌ها شرکت کنند؛ بی‌آنکه سخنی از دانش‌آموزبودنشان به میان بیاید.

این پنج نفر با بهره‌گیری از دانشی که در سه سال کسب کرده بودند، شروع به ساخت دستگاهی کردند که نمونه آمریکایی آن موجود بود و حالا آن‌ها می‌خواستند این دستگاه را اولین‌بار در ایران و با قیمت کمتر تولید کنند. برای شرکت در رویداد استارتاپی، باید علاوه بر جذب سرمایه، آمار و دیتا جمع‌آوری می‌کردند. 

 پس از کسب رتبه  در مشهد، دبیرخانه راهبردی الکترونیک شیراز، مسابقه‌ای را با عنوان «دست‌ساخته الکترونیک با محوریت بوم‌کسب‌وکار» برگزار کرد. این اولین رویدادی بود که شرکت‌کننده‌ها در آن به‌صورت کشوری رقابت می‌کردند. در جلسات توجیهی داوری در حوزه «دست‌ساخته با محوریت اپلیکیشن» موفق به کسب مقام نخست مسابقات شدند. با نصب دستگاه آبیاری هوشمند در مزارع و باغ‌ها دیگر نیازی به حضور فیزیکی فرد نیست؛ حتی اگر باران ببارد و زمین خیس باشد، دستگاه اطلاع می‌دهد که نیازی به آبیاری نیست.

نمونه یک کار گروهی خوب و نظام‌مند

حسین شاطری، سرپرست رشته مکاترونیک هنرستان شهید مهدی‌زاده، در همه این مدت  گروه پنج‌نفره را حمایت و همراهی کرده است. او معتقد است: بچه‌ها برای پیشبرد اهدافشان بیشتر نیاز به انگیزه و حمایت معنوی داشتند که دریغ نکردیم. شاطری با سیزده سال تجربه معلمی می‌گوید: این بچه‌ها کار گروهی را آن‌قدر خوب پیش بردند که هرکدامشان می‌دانست دقیقا وظیفه و مسئولیتش چیست. 
 

علی‌سینا حسینی
کالج واترلو کانادا
مسئولیت: طراحی مدارهای الکترونیکی

علی‌سینا برای تحصیل در رشته مکاترونیک دست‌کم هشت ماه دوندگی و پیگیری کرده است. او قرار است راهی کشور کانادا شود. اما قرار نیست این مهاجرت و دوری از گروه، لطمه‌ای به همکاری و ارتباط علمی‌شان بزند. او می‌گوید: به‌دنبال توسعه فعالیت‌ها در فضای رسانه‌ای و مجازی هستیم تا هم بتوانیم افراد زیادی را با رشته مکاترونیک آشنا کنیم و هم توانایی و قابلیت اولین‌های این رشته را که خودمان هستیم، در کشور و حتی دنیا به نمایش بگذاریم.
 

مجتبی قره‌باغی

دانشکده شهیدمنتظری
مسئولیت: طراحی‌های سه‌بعدی و مکانیک

از همان روزهای نخست شکل‌گیری گروه، قرار می‌شود هریک از آن‌ها در یک رشته موردنیاز دانشش را ارتقا دهد. همین هم می‌شود. بخش بزرگی از رشته مکاترونیک، «طراحی» است که مجتبی قره‌باغی عهده‌دار آن می‌شود. او می‌گوید: اگر در زمینه‌ای متخصص شدیم، صفر تا صدش خودآموز بود و ریشه آن در علاقه‌ای بود که در همه اعضای گروه شعله‌ور شده بود‌.
 

نیما محدثی 
دانشکده شهیدمنتظری
مسئولیت: طراح نرم‌افزار

اطلاعات اولیه‌ای که مدرسه در حوزه نرم‌افزار داده بود، برای اجرای پروژه‌ها کافی نبود.
نیما محدثی می‌گوید: روزهای آخر کار حتی نمی‌خوابیدیم و فقط روی فراگیری آموزش‌ها متمرکز بودیم.

محمدعلی‌گلمکانی 
دانشکده شهیدمنتظری
مسئولیت: برنامه‌نویسی

در کار گروهی، اگر عضوی ناامید شود، دیگران او را پای کار می‌کشانند. محمدعلی گلمــــکانی می‌گویـــــد: مکاترونیک اساسا رشته‌ای است که فعالیت گروهی در آن نتایج قابل‌توجهی به‌همراه دارد.اگر بخواهیم فقط روی تکالیف مدرسه متمرکز شویم، نمی‌توانیم در حوزه عملی پیشرفت کنیم.