بورس اجاره ابزارآلات ساختمانی در انتهای جلال آل احمد 20 ساله شد

به خیابان جلال‌آل‌احمد‌72 که وارد می‌شویم، سمت راست آن، زمین‌های آستان قدس و شهرداری است. زمین‌های آستان قدس حصار دارد و زمین‌های شهرداری هم فضای سبز شده است. آن سوی زمین‌ها بزرگراه امام‌علی(ع) دیده می‌شود. این خیابان در حدود سی‌سال پیش، به نام «شهید هاشمی‌نژاد» معروف بوده است؛ بزرگراهی در کار نبوده و همه زمین‌ها یا بیابان بوده یا کاربری کشاورزی داشته است. 

در قسمت‌هایی هم که اکنون متعلق‌به شهرداری و آستان قدس است، سیل‌بند  بوده است که سرریز آب‌بند گلستان در آن جمع می‌شده و براساس گفته‌های اهالی، چندین‌نفر در آن زمان در آن مسیر غرق شده‌اند. در سمت دیگر این خیابان، کنار ساختمان‎‌های مسکونی، مغازه‌های اجاره ابزارآلات ساختمانی بیش‌از سایر مغازه‌ها به چشم می‌خورد که قدمتی بیست‌ساله و بیشتر دارند. در گفت‌وگو با کسبه و اهالی این خیابان، سراغ قدیمی‌ها می‌رویم و تاریخچه شکل‌گیری معبر و بازار آن را بررسی می‌کنیم.

تنها مسیر به سمت قاسم‌آباد

ابراهیم توحیدی، پدر هفتاد‌و‌دوساله‌ای است که از سی‌سال پیش در این خیابان سکونت دارد. او که بازنشسته اتوبوس‌رانی است، به‌دلیل سکته، بخشی از بدنش فلج شده است و نمی‌تواند به‌راحتی صحبت کند؛ با‌این‌حال به حاشیه فضای سبز می‌آید و با دست، قسمت‌های مختلف آن را نشان می‌دهد و می‌گوید: این‌ها همه بیابان بود. یک دیوار کاهگلی زمین‌های آستان قدس را جدا می‌کرد. این وسط هم گودال خیلی بزرگی قرار داشت که سرریز آب‌بند گلستان، بعد از کال، به آن می‌ریخت و اوایل فصل بهار پر از آب می‌‎شد و تعدادی از مردم هنگام شنا در آن خفه شدند.

به گفته او در تابستان، آب این سیل‌‌بند، برای آبیاری زمین‌های کشاورزی اطراف استفاده می‌شده است. توحیدی به اسم قدیم اینجا که «شهرک هاشمی‌نژاد» بوده است، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: از جلال آل احمد66 تا اینجا، همه را به نام شهرک شهید  هاشمی‌نژاد می‌شناختند. بعدها که بولوار امامت، تابلوگذاری شد، اینجا می‌شد چهارراه ششم امامت74. بعد به نام «ایرج میرزا» شناخته شد و چند سال پیش به نام جلال آل‌احمد72 تغییر نام پیدا کرد اما هنوز هم خیلی از قدیمی‌ها آن را با نام شهرک هاشمی‌نژاد می‌شناسند.

توحیدی به فضای سبز اشاره می‌کند و می‌گوید: اینجا ایستگاه اتوبوس و این خیابان هم تنها راه‌رفتن به سمت قاسم‌آباد بود.  

بورس ابزارآلات ساختمانی

به گفته این ساکن قدیمی محله از حدود 10سال پیش که خیابان بازسازی شد و شهرداری در محل زمین‌های رهاشده، فضای سبز احداث کرد و آستان قدس هم زمین‌هایش را حصار کشید، اینجا سروسامان پیدا کرده است. البته بهره‌برداری از بزرگراه امام علی(ع) نیز تأثیر بسیار در پیشرفت این خیابان داشته است.   

یکی از ویژگی‌هایی که در جلال آل احمد‌72 توجه را جلب می‌کند، وجود چند مغازه اجاره ابزارآلات ساختمانی است. در منطقه‌11 مکان دیگری که در آن، بدین‌صورت مغازه‌های اجاره ابزارآلات ساختمانی کنار هم مستقر باشند، نداریم. استقرار اولین مغازه‌ها به حدود بیست‌سال پیش بازمی‌گردد اما آن اولین‌ها اکنون نیستند و تغییر شغل داده‌اند.

مبالغی که باید به اداره دارایی بدهیم، زیاد است و خلاصه اینکه دخل و خرج‌ها با هم نمی‌‎خواند

بین کسبه فعلی، علی وظیفه‌دان، قدیمی‌ترین مغازه اجاره ابزار‌آلات ساختمانی را دارد. او تعریف می‌کند: هجده‌سال پیش که من به اینجا آمدم، دو مغازه دیگر هم بودند و من سومی بودم. اما حدود هشت سال پیش، آن دو نفر از این حرفه خارج شدند و به ساخت‌وساز و خرید و فروش ملک رو آوردند.

وظیفه‌دان از مشکلات و سختی‌های کارش می‌گوید؛ «کار ما سختی‌های بسیاری دارد و در این چندسال اخیر سخت‌تر هم شده است. شاگرد خوب به‌سختی پیدا می‌شود. سوخت گازوئیل لیتری 300‌تومان برای ابزارهای برقی را با هزار التماس و دردسر باید لیتری 4هزار تومان بخریم. مبالغی که باید به اداره دارایی بدهیم، زیاد است و خلاصه اینکه دخل و خرج‌ها با هم نمی‎خواند. برای همین هم خیلی‌ها از این حرفه رفته‌اند.»

تبدیل شدن به بازار محلی

علی وظیفه‌دان ادامه می‌دهد: بیست‌سال پیش، کلا 10‌نفر بودیم که در مشهد ابزارآلات ساختمانی را اجاره می‌دادیم؛ الان بیش از صد نفر هستیم. از آن 10‌نفر اول هم هفت نفر شغلشان را عوض کرده‌اند.
به گفته او، تا حدود پانزده‌سال پیش، او و آن دو کاسب قدیمی که آقایان زیبایی و حیدری بودند، در این خیابان به کار اجاره  دادن ابزارآلات ساختمانی مشغول بودند، اما بعد‌از اینکه آن دو کاسب قدیمی تغییر شغل دادند واز پنج‌شش‌سال پیش، سه‌چهار‌مغازه اجاره ابزار‌آلات ساختمانی در خیابان جلال آل احمد‌72 استقرار پیدا کردند و اکنون می‌توان آن‌ها را بورس این حرفه در منطقه‌11 دانست.

وظیفه‌دان توضیح می‌دهد: بازار اصلی و پررونق این کسب، بین میدان امام‌علی(ع) تا بولوار ادیب، میدان امام‌حسین(ع)، طرقبه و ورودی‌های مشهد است و خیلی‌ها از کسب‌و‌کار ما در این محدوده خبر ندارند؛ با‌وجوداین بازار خودمان را داریم و علاوه‌بر مشتری‌های فراوان در منطقه11 مشتری‌های بسیاری از دیگر نقاط شهر داریم. 

بازار این کسبه به‌شدت تحت تأثیر فعالیت شهرداری و مجوزهایی که می‌دهد، قرار دارد؛ یعنی تا وقتی شهرداری مجوز ساخت‌وساز یا دستور آسفالت‌شکافی و مانند این‌ها را ندهد، آن‌ها نمی‌توانند درآمدی داشته باشند اما همین که مجوزی داده می‌شود، پیمانکارهای شهرداری و مالکان زمین‌های خصوصی، برای ساخت‌وساز به ابزارهای این کسبه احتیاج پیدا می‌کنند.

با اعتبارمان کار می‌کنیم

مغازه‌های هریک از کاسبان اینجا پر از وسیله‌های گوناگون ساختمانی است و فضای مغازه‎ها را شبیه انبار کرده است. وظیفه‌دان توضیح می‎‌دهد: ما بیشتر از تابلو و مکان مغازه، با اسم و رسم و اعتبارمان کار می‌کنیم. بازار اصلی ما تلفن همراهمان است؛ مشتری‌ها زنگ می‌زنند و می‌گویند فلان ابزار را لازم دارند. ما هم برایشان می‌فرستیم. حتی اگر در مغازه بسته باشد، تأثیر چندانی در کارمان ندارد.
البته یکی دیگر از کسبه که نمی‌خواهد نامش ذکر شود، با این دیدگاه او مخالف است و می‌گوید اگر مغازه‎شان مقابل چشم رهگذران باشد، مشتری بیشتری پیدا می‌کنند.

سیدحسن موسوی هم که دوسال است در زمینه اجاره‌دادن ابزارآلات ساختمانی فعالیت می‌کند و در خیابان جلال آل‌احمد‌72 مشغول کار است، به تغییر سبک و اندازه ابزارآلات اشاره می‌کند و می‌گوید: چون اطرافیانم در این حرفه فعالیت کرده‌اند، با آن آشنا هستم  و می‌دانم که ابزارهای ساختمانی قدیم، ابعاد بزرگ‌تری داشت و سنگین‌تر بود؛ ابزارهای فعلی را طوری می‌سازند که حمل‌ونقلش راحت‌تر باشد، گرچه کیفیت قدیم را ندارد و زودتر خراب می‌شود. 

او گران‌شدن ابزارآلات را هم معضلی در حرفه‌شان می‌داند و می‌گوید: چکش برقی تا چند سال پیش 400‌هزار تومان بود اما الان 18میلیون‌تومان شده است.

مجتبی حسینی هم که یکی از ساکنان این خیابان است، هم‌جواری با مغازه‌های اجاره ابزارآلات ساختمانی را یکی از دلایل کم‌ارزش‌بودن املاک این خیابان در مقایسه با دیگر خیابان‌های مشابه می‌داند. به نظر او گرچه این مشاغل جز سروصدای گاه‌وبیگاه ناشی از امتحان‌کردن دستگاه، مزاحمت خاصی ندارند، ازآنجاکه شغلی مرتب و تمیز به شمار نمی‌‌روند، تأثیر خوبی روی ملک‌های مجاور نداشته‌اند.