قرآن ۳۰۰ ساله؛ آیه‌ای از تاریخ شهرک شهیدباهنر
قرآن ۳۰۰ ساله در مسجد جامع ابوالفضلی قلعه خیابان نگهداری می‌شود مسجدی که نزدیک به ۵۰۰ سال قدمت دارد.
مسجد «جامع ابوالفضلی»، یکی از قدیمی‌ترین مکان‌ها در شهرک شهید باهنر است که با نگاهی به نوع معماری و فضای داخلی آن می‌توان نشانه‌های «قلعه خیابان» قدیم را در آن دید.
این مسجد در خیابان حر ۹۸ قرار دارد که روزگاری تنها مسجد شهرک شهیدباهنر و کانون تجمعات مردمی بوده است. این مسجد اکنون بهسازی شده با این حال به خاطر قدمت آن در بین مردم شهرک شناخته است که از‌این‌رو در حاشیه شهر نقش مهمی ایفا می‌کند. تلاش برای اتحاد بین شیعه و اهل تسنن و برگزاری برنامه‌های متنوع در راستای مبارزه با جنگ نرم تنها بخشی از فعالیت‌هایی است که عملکرد این مسجد را در این نقطه از شهر مطلوب کرده است.
مسجد جامع ابوالفضلی با توجه به نیازسنجی محدوده سعی کرده برنامه‌های مختص جونان و نوجوانان را اولویت‌بندی کند و اکنون با اجرای برنامه‌های مختلف مذهبی، ورزشی، فرهنگی و اجتماعی توانسته نوجوانان و جوانان زیادی را جذب مسجد کند. همین نوجوانان و جوانان اکنون معتمد اعضای هیئت‌امنای مسجد هستند و نقش مهمی در فرهنگ‌سازی محله خود ایفا می‌کنند.
شهرآرامحله به دنبال سلسله گزارش‌های خود در معرفی ظرفیت‌های منطقه ۶، در این شماره خود به سراغ چند نفر از مسئولان مسجد جامع ابوالفضلی رفته کسانی که معتقدند این مسجد به خاطر قدمت و ویژگی‌های منطقه باید بیشتر مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
مسجدی با قدمت ۵۰۰ ساله
قدیمی‌تر‌های شهرک مسجد جامع ابوالفضلی را نشانه قدمت محل نیز می‌دادند. مسجدی که به قول این افراد به خاطر تخریب بخش‌هایی از آن شاید نتوان تاریخ دقیقی برایش مشخص کرد، ولی به هرحال نشانه‌هایی بر قدمت بالای آن وجود دارد.
قرآن قدیمی موجود در مسجد یکی از این نشانه‌هاست که به قول یکی از این قدیمی‌ها حدود ۳۰۰ سال قدمت دارد. سید مجتبی موسوی، از اعضای هیئت امنای مسجد که آبا و اجدادش نیز ساکن همین محل بودند، درباره پیشینه این مسجد سینه به سینه نقل قول‌هایی به او رسیده.
می‌گوید: متاسفانه درگذشته به دنبال سهل‌انگاری میراث‌فرهنگی و همچنین نبود پیگیری‌های اهالی، بخش‌هایی از این مسجد تخریب و نوسازی شده است، از همین‌رو نه تنها کسی تاریخ دقیق ساخت این مکان تاریخی را نمی‌داند که برخی نشانه‌ها، چون آب‌انبار‌ها نیز نابود شده‌اند که می‌شد با وجود آن‌ها قدمت مسجد را تخمین زد.
او ادامه می‌دهد: آنچه که ما شنیده ایم این مسجد در دوره شاه عباس و به شکل کاروانسرا ساخته شده تا زائرانی که برای زیارت امام رضا (ع) به مشهد می‌آیند در آنجا استراحت کنند. او این مطلب را هم می‌گوید که متاسفانه هیچ کس ارزش تاریخی این مسجد را قدر ندانسته و بسیاری از نشانه‌های تاریخی آن را به بهانه بهسازی مسجد از بین برده اند.
وی با توصیفی از فضای قدیمی مسجد، ادامه می‌دهد: در چندین دهه قبل اطراف مسجد را آب‌انبار‌ها گرفته بودند. صحن آن نیز غرفه غرفه همچون کاروانسرا‌ها بود و سقفش چوبی.
او در ادامه می‌گوید که علاوه بر این‌ها در این مسجد قرآن نفیس و قدیمی وجود دارد که طبق بررسی‌های آستان قدس رضوی، قدمتش به ۴۵۰ سال قبل برمی‌گردد.
به گفته او تمام این شواهد و تعریف قصه‌هایی از مسجد و حتی قلعه نابود شده این محدوده از زبان بزرگ‌تر‌های شهرک نشان می‌دهد که قدمت این مسجد حدودا به ۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد و نخستین مسجد شهرک است. یعنی درست زمانی که خود مردم در کنار ساخت قلعه و برج‌هایش، دست به ساخت نخستین مسجد اینجا نیز زدند.
قرآنی که در موزه شیشه‌ای مسجد نگهداری می‌شود
برخی قدیمی‌های قلعه خیابان پیگیری‌هایی برای تخمین تاریخ قدیمی‌ترین قرآنی کردند که تا به حال آن را دیده بودند و در مسجد جامع ابولفضلی از آن نگهداری می‌شد. با آستان قدس نیز ارتباطاتی برقرار کردند. در اصل هنوز کار رسمی برای تخمین قدمت این قرآن انجام نشده، ولی چند نفر از قدیمی‌ها قرآن را پیش افرادی متخصص بردند که حدود ۳۰۰ سال برای آن تخمین زده‌اند.
این قرآن قدیمی در هندوستان به چاپ رسیده و نیاز به مرمت و نگهداری دارد. اکنون نیز این قرآن در محفظه شیشه‌ای کوچکی در مسجد نگهداری می‌شود.
نوجوانان و جوانان در صف اول نماز
یکی از مشخصات بارز مسجد جامع ابوالفضلی حضور پرشور نوجوانان و جوانان است. حجت‌الاسلام علی حاتمی عضو هیئت‌امنا و امام‌جماعت این مسجد می‌گوید: طوری برنامه‌ریزی کردیم که این مسجد را به محل امنی برای کودکان، نوجوانان و جوانان تبدیل کنیم و خداراشکر با وحدتی که بین اعضای هیئت‌امنا و مردم وجود دارد تعداد مطلوبی از نوجوانان و جوانان محله جذب مسجد شده‌اند.
به گفته این قدیمی محله اکنون وقت نماز ۴۰ تا ۵۰ نفر از مسجدی‌ها را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند که در ردیف اول نماز به صف می‌شوند. او با اشاره به واگذاری بخشی از امورات مسجد به نوجوانان و جوانان، خاطرنشان می‌کند: در این مسجد گروه خادمان افتخاری فعال شده است که طبق آن امورات از گفتن اذان گرفته تا مکبری کردن، پذیرایی، تزئین مسجد و محله، آماده‌سازی مقدمات مراسم‌ها و... دست نوجوانان و جوانان است.
حاتمی از جذب نوجوانان و جوانان اهل تسنن نیز می‌گوید: این مسجد با برنامه‌های مختلف توانسته تا حدود زیادی افکار نوجوانان و جوانان را روشن کند که جذب فرقه‌های دیگر نشوند و علاوه بر این تعدادی از افراد اهل تسنن نیز جذب مسجد ما شده‌اند.
اکنون تعدادی از آن‌ها نیز خادم افتخاری مسجد هستند و به اشکال مختلف به نمازگزاران خدمت می‌کنند. طبق گفته‌های این قدیمی در این مسجد هر روز برنامه‌هایی، چون جلسات تفسیر قرآن، تفسیر احکام، تفسیر نهج‌البلاغه، مراسم دعای توسل، دعای ندبه، جلسات روشنگری، برپایی هیئت و موارد مشابه برگزار می‌شود. به دنبال برنامه‌های روشنگری و مبارزه با جنگ نرم از ابتدای ماه‌رمضان تشریح کتاب «شهابی در شب» که خلاصۀ مناظره سلطان‌الواعظین با علمای اهل تسنن است بین جوانان انجام می‌شود.
برگزاری اعتکاف با حضور بیش‌از ۲۰۰ نفر
یکی از فعالیت‌های مسجد که با استقبال پرشور مردم روبه‌رو می‌شود، برگزاری مراسم اعتکاف است. موسوی می‌گوید از ۱۵ سال پیش اعتکاف در این مسجد ویژه بانوان برگزار می‌شود که هرسال بیش‌از ۲۰۰ نفر در آن شرکت می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: اعتکاف مسجد ما علاقه‌مندان زیادی دارد و گاه تعداد زیادی از اهالی محلات دیگر نیز مراجعه می‌کنند که به خاطر کمبود جا نمی‌توانیم پذیرای آن‌ها باشیم. موسوی در کنار این‌ها به کتابخانه مسجد هم اشاره می‌کند که تا حدی نیاز کتابخوان‌ها را برطرف کرده است. او می‌گوید هیچ کتابخانه دیگری در محل وجود ندارد.
پخش افطاری در هر شب ماه‌رمضان
موسوی همچنین درباره برنامه‌های ماه‌رمضان توضیح می‌دهد: هم‌زمان با فرارسیدن ماه‌رمضان همچون سال‌های قبل قرائت یک جزء قرآن در ساعت ۹ شب در محل مسجد آغاز خواهد شد. وی ادامه می‌دهد: علاوه بر این این مسجد هر شب در بین نمازگزاران افطاری پخش خواهد کرد و در سه شب احیا سحری هم توزیع می‌شود.
از تشکیل هیئت و تیم ورزشی تا تحویل دادن فوتبالیست‌های کشوری
یکی از پایه‌های فرهنگی مسجد جامع ابولفضلی تیم فوتبال آن است که تاکنون توانسته موفقیت‌های فراوانی به دست آورد. این تیم فوتبال که با هدف جذب نوجوانان و جوانان به این مکان تشکیل شده از سال‌های پیش تاسیس و در راس توجه مسئولان مسجد قرار گرفته است.
موسوی می‌گوید از همان ابتدا ما از نوجوانان و جوانان علاقه‌مند ثبت‌نام و تمرینات را در زمین خاکی انتهای شهرک آغاز کردند و اکنون این تیم افتخاراتی کسب کرده است.
او می‌گوید: برخی از همین بچه‌ها اکنون در سطح تیم‌های کشوری فعالند که اسماعیل قلندرزهی، سیدعلی اکبرزاده، مصطفی گزمه و امیرحسین مختاری از جمله این افراد هستند.
برگزاری کلاس‌های کارآفرینی ویژه بانوان
از برنامه‌های دیگر مسجد جامع ابوالفضلی کارآمدکردن بانوان خانه‌دار و کارآفرینی برای آن‌هاست. کشت‌گر مسئول بانوان این مسجد می‌گوید: در همین زمینه از چندماه قبل برگزاری کلاس‌های کارآفرینی عروسک‌سازی را در دستور کار خود قرار داده‌ایم که بانوان به ویژه سرپرستان خانوار در آن آموزش دیده و وارد بازار کار می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر این کلاس‌هاس سبک زندگی با محوریت تربیت فرزند، مشاوره خانوادگی، کلاس‌های ورزشی با محور احیای بازی‌های سنتی و محلی و توجه به شنا در کنار کلاس‌های آموزش قرآن برای بانوان عملیاتی شده که تعدادی از آن‌ها همچنان ادامه دارد.
به گفته وی دوره‌های آموزشی دوام ثامن برای آشنایی با کمک‌های اولیه و امدادرسانی در زلزله برای بانوان مسجدی این محله برگزار شده که در مواقع بحران بتوانند مددرسان خانواده خودشان باشند. کشت‌گر به برپایی نمایشگاه‌های کوچک مشاغل در بین بانوان نیز اشاره کرده و می‌گوید: یکی از محور‌های مسجد اشتغال‌زایی برای بانوان در منزل است که در این حوزه تاکنون نمایشگاه‌هایی از انواع ترشیجات، مرباجات و لواشک‌های دست‌ساز بانوان را برگزار کرده است.
برپایی ایستگاه صلواتی برای پذیرایی از زائران پیاده
یکی از پرشورترین اتفاقات در شهرک باهنر برپایی ایستگاه‌های پذیرایی از زائران پیاده در ایام شهادت امام رضا (ع) است. یکی از این ایستگاه‌های صلواتی را بروبچه‌های مسجد جامع ابوالفضلی برپا می‌کنند.
آن‌ها هرسال از سه روز مانده به شهادت امام‌رضا (ع) ایستگاه صلواتی را در ورودی مشهد برای میزبانی از زائران پیاده راه می‌اندازند و با دادن چای دست زائران و پخش نذورات مردم از زائران پذیرایی می‌کنند، کفش‌هایشان را تمیز کرده و واکس می‌زنند.
مسجد جامع ابوالفضلی مددرسان خانواده‌های نیازمند شهرک شهید باهنر نیز هست. اکبرزاده می‌گوید تابستان سال‌گذشته با کمک خود مسجدی‌ها خانواده‌های نیازمند را که منزلشان نیاز به مرمت داشت، شناسایی کردند و تا حالا حدود ۲۵ منزل شناسایی شده و مرمت و بازسازی آن‌ها با کمک بچه مسجدی‌ها با گرفتن مصالح از سپاه انجام شده است.
شهرداری هوای مساجد حاشیه شهر را داشته‌باشد
یکی از مشکلات اصلی مسجد جامع ابوالفضلی نبود حمایت مناسب از سوی مسئولان است. اعضای هیئت امنا البته دنبال مسئول خاصی نمی‌گردند، اما با توجه به حمایت‌های شهرداری از برخی مساجد انتظار دارند از مسجد آن‌ها هم حمایت مالی شود.
آن‌ها می‌گویند تیم فوتبالشان با وجود همه درخششی که داشته، به خاطر مسائل مالی ممکن است از هم بپاشد. برای همین انتظار دارند شهرداری حمایت ویژه‌ای از این تیم ورزشی بکند. توسعه مسجد نیز از دیگر برنامه‌های مسجد است که به خاطر مشکلات مالی اجرایی نشده و مسئولان مسجد انتظار دارند ارگانی در این راستا نیز مسجدشان را حمایت کند.
* این گزارش د‌وشنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۶ در شماره ۲۴۵ شهرآرامحله منطقه ۶ چاپ شده است.
لینک کوتاه
ارسال نظر
بوی خوش ریحان در محله ابوطالب 
توان‌یاران مجیدیه خانه ۱۰۰ کودک کم‌توان ذهنی است 