زندگی بهار فرازونشیب‌های بسیاری داشت؛ گاهی در لباس شاعری خوش‌بیان قلم می‌زد و گاهی به‌عنوان سیاست‌مداری وطن‌پرست جلو استبداد زمانش می‌ایستاد. چهرزاد بهار، آخرین فرزند محمدتقی بهار، اکنون در قید حیات است و در تهران زندگی می‌کند. او سال‌های آخر عمر پدرش را به‌خوبی درک کرده است و حتی در مواقعی برای پدرش روزنامه می‌خواند و پدر را از اتفاقات روز آگاه می‌کرد. در گفت‌وگو با چهرزاد بهار برخی زوایای زندگی محمدتقی بهار را بررسی کردیم.

«مرغ سحر ناله سر کن/ داغ مرا تازه‌تر کن» کمتر کسی در جامعه ایرانی پیدا می‌شود که این بیت و ابیات بعدی را با خودش زمزمه نکرده باشد؛ تصنیفی که در حافظه تاریخی ملت ایران ثبت شده است. در همان روزها مرتضی نی‌داود با آهنگ‌سازی روی این تصنیف آن را جاودانه کرد. این شعر دوران خفقان عصر رضاخانی و فشارهایی را که بر ملت ایران و استبدادستیزان آمده است، به تصویر می‌کشد. شاعر این تصنیف نیز کسی است که سال‌ها رودرروی استبداد رضاخانی ایستاد و هرگونه حصر و تبعید را به جان خرید.

استاد شاکری در سال 46 به ریاست کتابخانه فرهنگ و هنر مشهد برگزیده شد. در طول سال های حضورش در این کتابخانه، تحولات بزرگی در این کتابخانه ایجاد کرد. او تاریخچه این کتابخانه را در کتاب «تاریخچه کتابخانه عمومی فرهنگ و هنر مشهد در پنجاه سال» به رشته تحریر در آورده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، او به خواست تولیت فقید آستان قدس رضوی به عنوان رئیس کارگزینی آستان قدس رضوی منصوب شد. پس از گذشت مدتی و با توجه به علاقه اش به کتاب و کتاب خوانی به عنوان نخستین سرپرست کتابخانه آستان قدس انتخاب شد. او توانست در طول 15سال حضورش در کتابخانه آستان قدس، فعالیت های بسیاری درزمینه توسعه کتاب خوانی و حفظ میراث ارزشمند این کتابخانه انجام دهد. کتاب «گنج هزارساله» که در آن به معرفی میراث نفیس کتابخانه آستان قدس پرداخته، یکی از آثار نفیسی است که در مدت سرپرستی کتابخانه نوشته است.

شهید هاشمی‌نژاد از مبارزان برجسته با حکومت طاغوت در شهر مشهد بود. او با سخنرانی‌های رسواگرانه‌اش چهره منفور حکومت را به مردم می‌شناساند. در این مسیر مورد اذیت و آزار حکومت پهلوی قرار گرفت و به زندان افتاد. مایل بود سخنرانی‌های خود را با تلاوت قرآن آغاز کند. به همین دلیل، از سید مرتضی سادات فاطمی خواست به همراه او در جلسات شرکت کند و به تلاوت قرآن بپردازد.

دکتر محمدصادق علمی یکی از شخصیت‌های قرآنی و علمی شهر مشهد مقدس و عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی است. جلسه قرآن او یکی از جلسات قدیمی مشهد است که بیش از 90 سال سابقه برگزاری دارد. ایشان پس از مرحوم تجویدی اداره این جلسه را بر عهده گرفت، جلسه‌ای که تا به امروز ادامه پیدا کرده است. ایشان سال‌های متمادی با استاد سید مرتضی سادات فاطمی آشنایی نزدیک داشته است.

استاد سید مرتضی سادات فاطمی چهره نام‌آشنای تلاوت قرآن در مشهد و کشور است. او در کنار بزرگانی مانند رهبر معظم انقلاب و شهید هاشمی‌نژاد فعالیت‌های قرآنی خود را توسعه داد و به پیشنهاد معظم‌له جلسه قرآن مسجد کرامت را به همراه استاد خود، مرحوم علی مختاری، تأسیس کرد. او خاطراتی شنیدنی درباره فضای قرآنی مشهد و تأثیر رهبر معظم انقلاب بر رشد و شکوفایی فعالیت‌های قرآنی در مشهد دارد که در این گفت‌وگو به گوشه‌ای از این خاطرات اشاره می‌کند.

سید مرتضی سادات فاطمی که آن زمان جوانی 25 ساله بود، یکی از قاریان این محفل پرشور بود. رهبر معظم انقلاب از او خواسته بود تا روزهای مختلفی در این جلسه شرکت کند و به تلاوت قرآن بپردازد. اما این تنها ارتباط سید مرتضی با معظم‌له نبود. مسجد کرامت یکی دیگر از پایگاه‌های رهبر معظم انقلاب در مشهد بود که به درخواست ایشان جلسه قرآنی با مدیریت استاد علی مختاری و استاد سید مرتضی سادات فاطمی راه افتاد. رهبر معظم انقلاب از اعضای ثابت این جلسه بودند و حتی زمانی که ایشان توسط ساواک ممنوعیت سخنرانی داشتند در این جلسات حضور پیدا می‌کردند و نوجوانان و جوانان قرآنی مشهد را تشویق می‌کردند.

«سلام بر ایران. سلام بر ملت ایران. سلام بر خراسان. سلام بر شاه خراسان.» این سخنان دکتر احمد مهدوی دامغانی با چشمانی گریان پس از سال‌ها دوری از وطن برای نخستین بار از رسانه ملی پخش شد. او با دلی سوزان و اشکی جاری عمق حزن خود را به زبان آورد. ارادت زایدالوصفش به امام رضا(ع) در همان سلام نخست به‌وضوح دیده می‌شد. هم‌او که در نامه‌هایش به دوستان مشهدی همواره از آن‌ها زیارت نیابتی بارگاه حضرت رضا(ع) را با اخلاصی کم‌نظیر درخواست می‌کرد. دکتر احمد مهدوی دامغانی، اسلام‌شناس و ادیب مشهدی، ستاره‌ای درخشان در آسمان علم و ادب خراسان به شمار می‌رفت که در 27 خرداد 1401 در فیلادلفیا، آمریکا چشم از جهان فرو بست.

آشنایی من با ایشان به سال‌های 48 یا49 بر می‌گردد. به علت علاقه‌ای که به مجالس سیاسی و مذهبی داشتم، صحبت‌های شهید هاشمی‌نژاد از نظر انقلابی صحبت‌های قابل استفاده‌ای برای جوانان بود، به مسجد فیل می‌رفتم و یادم هست که روی نیم دایره‌هایی که اطراف مسجد بود می‌نشستم و سخنرانی‌های داغ ایشان را گوش می‌دادم.

وقتی پدرم ترور شدند هیچ مسئولیت رسمی‌ای در انقلاب اسلامی نداشتند. جریان نفاق به چه دلیل فردی چون شهید مفتح را ترور کردند؟ زیرا او وحدتی بین حوزه و دانشگاه ایجاد کرد که دشمن این امر را مخالف اهداف خود می‌دید.