فرهنگیان؛ محله معلم‌نشین قاسم‌آباد

تاریخچه

محله فرهنگیان نامش را از شرکت تعاونی فرهنگیان که اولین بانی ساخت‌وساز خانه در این محدوده بوده، گرفته است. با ساخت‌وساز منازل تعاونی توسط این شرکت، آموزش‌وپرورشی‌ها و کارمندان دانشگاه فردوسی در دهه ۷۰ به قاسم‌آباد آمدند.

بافت

بیش از ۲۲۰‌هکتار پهنه اختصاصی محله فرهنگیان است و حدود ۳۸ هزارو ۷۰۰ نفر در این محله سکونت دارند. محله فرهنگیان یازدهمین محله پرجمعیت مشهد است. به‌طور متوسط در هر هکتار محله فرهنگیان ۱۷۶ نفر سکونت دارند که سه‌برابر میانگین شهری است و نشان‌دهنده تراکم شدید جمعیت در این محله است. حدود ۶۳ درصد مساحت محله فرهنگیان را خانه‌های مسکونی تشکیل می‌دهند و پس از آن پارک و فضای سبز و واحد‌های آموزشی و تجاری بیشترین سرانه کاربری را به خود اختصاص داده است.

تا دو دهه پیش بیشتر ساکنان این محله فرهنگیان مشهد بودند، اما در سال‌های گذشته از قشر‌های مختلف در محله فرهنگیان سکونت دارند. جوانان ۳۰ تا ۳۵ ساله به‌صورت محسوسی در این محله تعدادشان از سایر گروه‌های سنی بیشتر است که نشان‌دهده حجم زیاد سکونت جوانان تازه ازدواج کرده در این محله است. همچنین باتوجه‌به تعداد زیاد کودکان زیر ۴ سال می‌توان گفت نرخ باروری نیز در این محله زیاد است. 

غرب این محله تقریبا مملو از ساختمان‌های مرتفع تا شش‌طبقه است، اما هرچه از حاشیه بولوار شهیدرفیعی به سمت شمال و شرق محله فرهنگیان بروید، تراکم خانه‌های بلندمرتبه کمتر می‌شود. بیشتر خانه‌های ویلایی تا دو‌طبقه در مرز فرهنگیان تا بولوار شاهد و شهیدفلاحی به چشم می‌خورد.

دسترسی

محله فرهنگیان به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد. بر اساس نقشه پراکندگی ایستگاه‌های اتوبوس، محله فرهنگیان از شرایط خوبی برخوردار است، به‌طوری‌که اگر بخواهید از هر نقطه‌ای به نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس در محله فرهنگیان برسید، میانگین تنها ۱۴۵ متر پیاده‌روی مسیر را پیش‌رو خواهید داشت؛ یعنی یک دقیقه و ۴۹ ثانیه زمان کافی است.

از نظر دسترسی‌های درون‌شهری از طریق محور شاهد و شهیدرفیعی به بزرگراه امام‌علی (ع) رفت‌وآمد خودرو‌ها به‌راحتی در جریان است. علاوه بر این تردد به بولوار‌های شاهد، شریعتی، استاد حسابی جنوبی و فلاحی در محله فرهنگیان به سهولت انجام می‌شود.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• دانشگاه خیام که از سال ۱۳۷۱ راه‌اندازی شده بود، در سال ۱۳۷۸  به خیابان شهید فلاحی یک  آمد. این دانشگاه که سی رشته و حدود ۵ هزارو ۳۰۰ دانشجو دارد، اکنون یکی از مراکز علمی معتبر مشهد است. مؤسس این دانشگاه دکتر محمدرضا رجب‌زاده، استاد دانشگاه فردوسی مشهد است.
• مؤسسه آموزش عالی تابران که در سال ۱۳۸۵ افتتاح شده در خیابان شریعتی ۶۰ قرار دارد.
• فرهنگ‌سرای شهر زیبا و ایمن که در سال ۱۳۹۰ افتتاح شده است، با اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی و آموزشی مخاطبان بسیاری دارد.
• مجتمع فرهنگی و هنری سلطان علی مشهدی پاتوق خوش‌نویسان مشهدی است.
• شش بوستان در محله فرهنگیان وجود دارد که میانگین فاصله زمانی تا نزدیک‌ترین نقطه فضای سبز را به ۲ دقیقه رسانده است. در این میان بوستان فروغ با وسعت ۲۰ هزار مترمربع یکی از کاربری‌های مهم فضای سبز در این محله محسوب می‌شود.
• محله فرهنگیان دو زمین ورزشی روباز، سه درمانگاه و پنج دبستان دارد.
• هفت مسجد در محله فرهنگیان وجود دارد. در این میان، مسجد امام‌صادق (ع) که در دهه ۷۰ به‌دست معلمان، یعنی اولین ساکنان محله، ساخته شد و مورد توجه ویژه قدیمی‌های محله است.
• کوچه حسابی شمالی ۲ در محله فرهنگیان تاریخ جذابی دارد. این کوچه در دهه ۷۰ به بوستان جنگلی و چشمه معروف بوده است. بوستانی که در محل فعلی دانشگاه غیرانتفاعی خیام قرار دارد، در گذشته محل تفریح بیرون شهر و سیزده‌به‌در قدیمی‌های محله بوده است.
• بیمارستان خیریه عباس ناظران در محله فرهنگیان که سال ۱۳۹۹ افتتاح شد، ویژه بیماران سرطانی است و مخاطبانی از سراسر شهر و کشور دارد. 

حدود جغرافیایی

محله فرهنگیان از سمت شرق به بولوار شاهد، از شمال به بولوار شهید فلاحی، از غرب به بولوار شهید رفیعی و از جنوب به بزرگراه امام‌علی (ع) محدود می‌شود. محله فرهنگیان در همسایگی پنج محله شاهد، امامیه، لشکر، رسالت و تربیت قرار گرفته است.