قاری باید به الحان و دستگاه‌های موسیقیایی مسلط باشد

قرآن و قرائت آن به عنوان یک اصل مذهبی و سنتی در بسیاری از خانواده‌های ایرانی مرسوم بوده است و از قدیم قرائت یا حفظ قرآن مجید، امری برجسته بین نوجوانان و جوانان محسوب می‌شد. محمدجواد پناهی طوسی یکی از قاریان موفق منطقه 11 است که توانسته پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری بپیماید.

محمدجواد پناهی طوسی سال 44 در مشهد متولد شد. تولد او همراه با یک اتفاق ناگوار بود، چرا که به هنگام تولد به واسطه تشخیص ندادن درست پزشک تب فلج اطفال گرفت و از همان خردسالی از دو پا معلول شد. البته همان‌طور که در ادامه مرور خواهیم کرد، این معلولیت مانعی بر همت بلند او نبوده و توانسته موفقیت‌های بسیاری را کسب کند.

محمدجواد از 7 سالگی به تشویق پدر و مادرش و به‌ویژه پدرش که روحانی بود، قرائت قرآن کریم را با تقلید از نوارهای قاریان مصری شروع و در جلسه‌های آموزش قرآن شرکت کرد و در حالی که فقط 10سال داشت، مدیریت برخی از جلسه‌های آموزش قرآن را عهده‌دار شد.

او ماجرای قاری شدنش را اینطور شرح می‌دهد: از هفت سالگی تحت نظر پدرم در کلاس‌های آموزش قرآن که همان مکتب‌خانه بود می‌رفتم و زیر نظر مرحوم عابدزاده در مدرسه جوادیه با قرآن مأنوس شدم.

پناهی در ادامه درباره چگونگی یادگیری قرآن و قرائت آن می‌گوید: در آن زمان همه از روش‌های سنتی پیروی می‌کردند. ما در مدرسه‌های مذهبی درس می‌خواندیم و در مدرسه با جزئیات آشنا می‌شدیم و سپس به کلاس‌های گلشن جعفری که هنوز هم پس از 50 سال در مشهد دایر است، می‌رفتیم. در این جلسه‌ها زیر نظر استادانی چون ذکرپور، محمدزاده، مختاری و... کار می‌کردیم. وقتی انقلاب پیروز شد من دوم راهنمایی بودم. 

بعضی اوقات یک نوار را 100 بار گوش می‌کنم و باز هم نکته جدیدی برای من دارد

در همان سال در مسابقات شرکت کردم و مقام اول در کشور را به ‌دست آوردم. رشد من به طورکلی پس از انقلاب بود. در جلسه‌های حسینیه خیاط‌های‌ تهران شرکت می‌کردم، ابتدا زیر نظر استاد حسین مختاری و پس از آن زیر نظر استاد محمد زاده دوره‌هایی را گذراندم که از مهم‌ترین دوران زندگی من محسوب می‌شدند.

استاد موفق قرائت قرآن درباره تأثیر گوش دادن به نوار قرائت قرآن و مدت گوش دادن آن می‌گوید: گوش دادن نوار بیشتر برای نغمات و الحان است؛ البته نوار کسانی مثل خلیل‌الحصری برای تقویت تجوید هم تأثیرگذار است و باید بگویم لذت و آموختن قرآن از طریق نوار برای من پایان ندارد. حتی بعضی اوقات یک نوار را 100 بار گوش می‌کنم و باز هم نکته جدیدی برای من دارد.

پناهی در ادامه درباره نقش صدا در موفقیت قاری و اهمیت بین‌المللی بودن قاری گفت: یکی از شاخصه‌های قاری، بهره‌مندی از صدای خوب است ولی عوامل زیاد دیگری هم وجود دارد. این‌طور نیست که حتما یک قاری موفق، یک قاری بین‌المللی باشد. مسابقات بین‌المللی حالت نمادین دارد و بعضی را شاخص می‌کند ولی هستند بسیاری از استادان و بزرگان قرائت قرآن در همین مشهد یا کشور که تا به حال حتی یک بار هم در این مسابقات شرکت نکرده‌‌اند. البته که زحمات قاریان بین‌المللی نیز قابل چشم‌پوشی نیست.

محمدجواد پناهی در ادامه درباره کیفیت یک قاری خوب می‌گوید: به نظرم یک خواننده قرآن خوب باید به الحان و دستگاه‌های موسیقیایی مسلط باشد. همچنین آگاه به اصول و قواعد قرائت باشد. از نظر معنوی نیز با قرآن مأنوس باشد و یک چهره محبوب داشته باشد، به صورتی که مردم دوستش داشته باشند. این هم برمی‌گردد به عمل به قرآن که سبب نورانیت چهره می‌شود.

پناهی درباره بهترین قرائتی که از نظر خودش داشته است، گفت: سوره مبارکه حشر در مسابقات بین‌المللی در حسینیه ارشاد، سوره مبارکه حشر و بلد در آفریقای جنوبی در شهر کیپ‌تاون بسیار برای من پایان خوبی داشته‌اند اما آیاتی که با ربنا شروع می‌شوند و آیات پایانی سوره حشر همیشه این حس را به من می‌دهند که در اوج قرائت خودم هستم.

این قاری موفق منطقه 11 در کنار قرائت قرآن کریم و طی کردن پله‌های ترقی در این مسیر، کارمند پست هم بود و از این حوزه بازنشسته شده است. البته عشق و علاقه او به قرآن و اینکه دوست داشت آنچه در این راه آموخته به دیگران هم منتقل کند، سبب شده است تا این روزها بیکار نماند و در یک مرکز که زیرنظر اداره کل ارشاد است به آموزش و قرائت قرآن بپردازد.

اینکه فرد با آیات قرآنی مأنوس باشد در زندگی، اخلاق و رفتار او دارای یک ترمز دستی است و به زندگی‌اش آرامش می‌دهد

قاری موفق قرآن درباره فرهنگ‌سازی اخلاق قرآنی گفت: خواندن و روخوانی قرآن انسان را با قرآن مأنوس می‌کند. اینکه فرد با آیات قرآنی مأنوس باشد در زندگی، اخلاق و رفتار او دارای یک ترمز دستی است و به زندگی‌اش آرامش می‌دهد.

محمدجواد پناهی در پایان این گفت‌وگو درباره موضوع آموزش قرائت قرآن در حال حاضر در مشهد گفت: با وجود اینکه چند سالی است که مؤسسه‌هایی هم به صورت آکادمیک این کار را آغاز کرده‌اند، ولی همچنان بیشترین تأثیر را محافل قرآنی دارند. تمام قاریان ما از همین جلسه‌ها رشد کرده‌اند.