روضه خانگی ۴۰ ساله در محله کارمندان اول
یکی از خاطره‌انگیزترین و مؤثرترین برنامه‌های سنتی‌ای که در گذشته در بسیاری از خانه‌ها برگزار می‌شد، روضه‌خوانی بود. از کنار همین روضه‌ها و دیدوبازدید‌های محلی ناشی از آن همسایه‌ها از حال و روز یکدیگر با خبر می‌شدند و به‌روزترین اخبار محله بین مردم می‌چرخید.
اما در گذر زمان و با کوچک‌شدن خانه‌ها و آپارتمان‌نشینی، این رخداد ویژه محلی به‌ویژه در مناطق برخوردار رو به افول گذاشت یا اگر بخواهیم خوش‌بینانه به آن نگاه کنیم این محفل در برخی محله‌ها، رنگ و بوی تجملات و چشم و هم‌چشمی به خود گرفت.
خوش‌بختانه در میان محلات منطقه ما در منطقه کارمندان اول (شهید رستمی) به گفته اهالی جلسه روضه خانگی‌ای به قدمت حدود ۴۰ سال بی‌هیچ تجمل و رنگ و ریایی در جریان است و زنان محله با حضور در آن علاوه‌بر زنده نگه‌داشتن نام و یاد ائمه (ع) کار‌های فرهنگی و خیرخواهانه زیادی در دل این روضه‌ها انجام می‌دهند و حتی در همین روضه‌ها مشکلات محلی را هم بررسی و چاره‌یابی می‌کنند.
این روزها بانیان خیر این روضه خانگی در حال پذیرایی از زائران پیاده امام هشتم (ع) هستند. در یک نیم‌روز پاییزی ساعتی را با خانم فانی، سکان‌دار این روضه خانگی، هم‌کلام شدیم.
روضه‌ای به سبک قدیم
به دعوت حاج خانم فانی، یکی از قدیمی‌های محله کارمندان، راهی روضه خانگی‌ای در شهید رستمی‌یک می‌شوم. باور اینکه هنوز روضه‌های دوران کودکی‌ام در خانه‌های نقلی و آپارتمانی جریان داشته باشد برایم مشکل است.
اما این ماجرا واقعیت دارد. هرچند ابعاد خانه‌ها نسبت به گذشته کوچک‌تر شده است و سقف‌ها پایین‌تر آمده، ولی همان ترکیب و ترتیب روضه‌های قدیمی در این محله برگزار می‌شود.
در را که باز می‌کنم با سالن یا پذیرایی‌ای روبه‌رو می‌شوم که دور تا دور آن خانم‌هایی با چادر مشکی نشسته‌اند و گوشه اتاق مبلی برای حاج آقای روضه‌خوان گذاشته شده است. تقریبا به میانه روضه رسیده‌ایم.
به آن‌جایی که ذکر مصیبت می‌خوانند و بعد هم روضه. به همان روال قدیم حاج آقا روضه می‌خواند و صدای شیون خانم‌ها تمام خانه را پر می‌کند. ذکر مصیبت که تمام می‌شود حاج آقا دعا می‌کند و زن‌ها عمیق و از ته‌دل آمین می‌گویند و بعد هم سلام می‌دهند.
بعضی حاج خانم‌ها برای رفتن به روضه بعدی و رسیدن به صحبت‌های آقای آن مجلس عجله دارند و ترجیح می‌دهند بعد دعای روضه فوری محفل را ترک کنند تا از فیض جلسه بعدی محروم نشوند، اما تعدادی هم صرف چای آخر روضه را تکمیل‌کننده این مجلس می‌دانند.
دوره قرآن ۴۰ ساله
«این جلسه و روضه‌های خانگی از حدود ۴۰ سال پیش در محله راه‌اندازی شده است.»
خانم فانی این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «جلسات روضه ما از حدود ۴۰ سال پیش در محله پا گرفت و خانه به خانه در زمان مناسبت‌های مذهبی و ایام عزای اهل بیت (ع) روضه و در زمان ولادت‌ها مولودی داشتیم و داریم.
تمام خانم‌های محله کارمندان تا جایی که خبردار می‌شوند در روضه حضور دارند. البته قدیم که شلوغ‌تر هم می‌شد، ولی اکنون که کمی از پا افتاده‌اند کمتر می‌آیند.
روضه‌ها هم زیاد است مثلا همین امروز از ساعت ۲ ظهر روضه دعوت بوده‌ایم و بعد از این روضه یک مجلس دیگر در خانه یکی از همسایه‌ها در همین کوچه برگزار می‌شود.»
ختم صلوات ۱۵ ساله
ختم صلوات محفل دیگری است که بانوان محله کارمندان گاهی به‌واسطه آن دور هم جمع می‌شوند. فانی دراین‌باره هم توضیح می‌دهد: «بعد جلسات روضه و دوره قرآن به این فکر افتادیم ختم صلوات هم داشته باشیم.
البته این ختم صلوات حدود ۱۵ سال است که راه افتاده و همچنان هست. در کنار ختم صلوات تعلیم قرآن برای خانم‌هایی که در جلسات حضور دارند هم داریم و البته این جلسه در سازمان تبلیغات هم به نام خودم ثبت شده است و رسمیت دارد.
زمانی آن‌قدر جلسات شلوغ بود که حتی می‌خواستند ما این برنامه را در سازمان تبلیغات هم برگزار کنیم.
جهیزیه در حد توان
او با اشاره به اینکه در کنار این روضه‌ها و ختم صلوات‌ها کار‌های دیگری هم انجام می‌شود، می‌گوید: «کار‌های دیگری هم با خانم‌های اهل محل انجام می‌دهیم که از جمله آن‌ها کمک به جمع‌آوری جهیزیه است.
البته تا جایی که بتوانیم سعی می‌کنیم جهیزیه کامل بدهیم، ولی یک وقت‌هایی فقط در توان ما تأمین چند تکه است. به همراه جهیزیه حتی لباس عروس و داماد هم می‌دهیم.
بعضی خانواده‌ها آن‌قدر ناتوان و نیازمند هستند که حتی حاضر به گرفتن وسایل دست‌دوم هم هستند، ولی در این شرایط اقتصادی کار کمی مشکل شده است.»
کمک به محرومان مناطق دیگر
یکی از کار‌هایی که در حاشیه این روضه انجام می‌شود تهیه سبد‌های کالا و کمک مردمی است. خانم فانی در توضیح این حرکت می‌گوید: «ما سبد‌های کالا و کمک‌های مردمی هم برای اهالی محله خودمان و دیگر محله‌ها حتی مناطق دیگر مثل خواجه‌ربیع داریم.
البته این‌طور نیست هر کسی اعلام نیاز کند کمک کنیم بلکه من به همراه یکی از خانم‌ها و بعضی وقت‌ها پسرم برای تحقیقات می‌رویم و اگر واقعا نیازمند باشند کمک می‌کنیم و سبد کالا می‌دهیم یا در پرداخت کرایه و قبوض همراهی می‌کنیم.
سبد کالا‌های ما از اول تا آخر سال بنابر نذری که اهالی می‌کنند جریان دارد، ولی از اول تا آخر ماه مبارک رمضان هر شب سبد کالا می‌دهیم. البته پایگاه بسیج مسجد جوادالائمه (ع) اینجا را هم خودمان راه انداختیم و به نام ریحانه نبی نام‌گذاری کردیم.»
فانی می‌افزاید: «البته کمک‌های جمع فقط در قالب سبد کالا نیست. سعی می‌کنیم به بیماران کمک کنیم و در پرداخت هزینه دارو مشارکت کنیم، اما در این زمینه هم تحقیقات می‌کنیم.
چندوقت پیش خانمی آمد اینجا گفت که نسخه دارد من هم نسخه را گرفتم و دارو را تحویل دادم. باز دیدم با همان نسخه مهرشده مسجد رفته است و کمک می‌خواهد.
وقتی پیگیر شدم دیدم که نیاز به دارو ندارد و حتی نیازمند هم نیست. بعضی‌ها متأسفانه به گدایی عادت کرده‌اند و از طرفی هم خانواده‌های آبرومندی هم هستند که با حقوق کمیته امداد زندگی می‌کنند و صدایشان هم درنمی‌آید.»
شام و پتو برای کارتن‌خواب‌ها
او ادامه می‌دهد: «شب‌های جمعه بین افرادی که در خیابان‌ها می‌خوابند و کارتن‌خواب هستند هم غذای گرم توزیع می‌کنیم و پتو می‌دهیم که در سرما اذیت نشوند، به هرحال آن‌ها هم بنده خدا هستند.
پسرم در این‌کار‌ها زیاد کمکم می‌کند حتی یک شب با عجله آمده بود خانه که یک پتو بده ببرم برای پیرمردی که سرکوچه است و از سرما دارد می‌لرزد.»
خانم فانی دلایل کمک به دیگران را هم این‌طور تشریح می‌کند: «راستش را بخواهید من خودم هم، چون اذیت شده‌ام و با ۴ بچه یتیم از سی‌سالگی خرج زندگی را داده‌ام وارد این کار‌های خیر شدم.
با مشکلاتی که گذراندم می‌توانم شرایط خانم‌های سرپرست خانواده و نداری‌ها را درک کنم. اکنون که الحمدا... بچه‌ها از آب و گل درآمده‌اند شرایط بهتری داریم و تا جایی که بتوانیم کمک می‌کنیم. یا کمک‌ها را خودمان می‌بریم یا زنگ می‌زنیم بیایند ببرند. همین‌جا یک اتاق برای این‌کارهایم کنار گذاشته‌ام و کمک‌ها را در آن جمع‌آوری می‌کنم.»
خیر این خانم‌های روضه‌دار محله کارمندان به زائران اربعین هم رسیده است. خانم فانی دراین‌باره می‌گوید: «پارسال به همراه خانم‌ها ۱۶۰ متکا برای زائران پیاده کربلا دوختیم و فرستادیم.
۶۰ پتو هم تهیه کردیم و به همراه ۲۰۰ جفت جوراب هدیه کردیم. امسال اربعین فقط توانستیم ۷۰ متکا تهیه کنیم و فقط چند پتو فرستادیم.»
پذیرایی باشکوه از زائران پیاده امام هشتم (ع)
«چند روزی به شهادت امام رضا (ع) باقی‌مانده، اما خانم‌های محفل ما کارشان را از چند روز پیش شروع کرده‌اند تا از زائران امام هشتم (ع) پذیرایی مردمی خوبی داشته باشند.»
فانی با بیان این مطلب بیان می‌کند: «یکی از برنامه‌هایمان پذیرایی از زائران امام مهربانمان است. سال گذشته به مدت ۳ روز در مسجد محله در ایام شهادت امام رضا (ع) میزبان زائران پیاده بودیم.
در این ۳ روز ۲۵۰ نفر خانم و آقا در مسجد بودند و صبحانه و ناهار و شام و اسکان دادیم و حتی بعضی خانواده‌ها خانه هم در اختیار این زائران گذاشتند.
آن سال به زائرانی که آمده بودند ۲۴۰ جفت جوراب زنانه و مردانه هم دادیم که همسر یکی از خانم‌های محله که کارش همین است آن‌ها را تأمین کرده بود.
امسال هم به امید خدا برنامه استقبال از زائران را خواهیم داشت که تدارک لازم را برای آن دیده‌ایم تا از زائر، ولی نعمتمان امام رضا (ع) استقبال شایسته‌ای کنیم و رو سفید باشیم.»
خانم فانی دامنه فعالیت محفلش را فراتر از یک روضه ساده می‌داند و می‌افزاید: «به برکت همین روضه سفر‌های زیارتی هم به همراه خانم‌ها می‌رویم از مکه و کربلا بگیرید تا امام‌زاده یاسر و ناصر.
قبل از محرم هر هفته اطراف شهر و شهرستان‌های نزدیک می‌رفتیم، اما این ۲ ماه را تعطیل کرده‌ایم. از آن‌زمان که با نفری ۴ هزار تومان قم و جمکران می‌بردند ما سفرهایمان را شروع کردیم.
در کنار سفر‌های زیارتی گاهی کنار دریا و شهر‌های تاریخی مثل کاشان هم رفته‌ایم تا اعضای این جلسه بابرکت صمیمیت و خواهری‌شان بیش از قبل شود و همین‌طور هم شده است و خواهرخوانده‌ها خیلی هوای هم را دارند.»
* این گزارش دوشنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۷ در شماره ۳۱۳ شهرآرامحله منطقه ۶ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
کوچه فرهنگی‌نشینان دانشجو 
زبان گویای هنر در بازارچه ناشنوایان خیاط در دانشجو 