درددل کاناپُلوکاران مشهدی از فرازونشیب قهرمانی
زهرا زنگنه| گل! و فریاد! اما نه گلی شبیه گذشتن توپ از خط دروازه فوتبال! نه روی زمین صاف و نه در دروازه هفت متری! زدن این گل کار سخت‌تری است، چون گل روی آب و در دروازه‌ای کوچک در ارتفاع است و در حال پارو زدن!
حرف از یک رشته ورزشی خاص است. کاناپُلوکه در برخی کشور‌ها کایاک‌پولو نامیده می‌شود، یک ورزش تیمی با توپ است که روی آب و به‌وسیله دو تیم با پنج بازیکن (هریک بر روی یک قایقِ کانو) انجام می‌شود.
هر تیم تلاش می‌کند تا توپ را وارد دروازه حریف کند. در پایان تیمی که تعداد گل بیشتری به ثمر رسانده‌است، برنده خواهد بود. کاناپُلو یکی از انواع ورزش‌های قایق‌رانی کانو و کایاک است. این رشته در سه دوره اخیرِ بازی‌های جهانی که ویژه مهم‌ترین ورزش‌های غیرالمپیکی است، برگزار شده‌است.
ما در این شهر دخترانی داریم که کاناپُلو را انتخاب کرده‌اند. مهتاب زهتاب و مهلا عاطفه‌دار چندین سال است در کنار هم پاس‌کاری و دروازه حریفان را فتح می‌کنند.
توپ و تور و آب
وقتی که سیزده سال داشت، با ذهنی جست‌وجوگر و جسم ظریف دخترانه پارو به دست گرفت تا قایق را روی آب به بازی درآورد. فعالیت برادرِ مهتاب در رشته قایق‌رانی، این علاقه به پارو زدن را از سن کم در ذهن او به وجود آورد و او را به سمت رقابت در آب برد.
حالا او چهارده سال است که این کار را انجام می‌دهد، مهتاب سال‌هاست خیلی راحت و مانند راه رفتن عادی، با دستانش در آب پیش می‌رود. از استخر پارک ملت گرفته تا چالیدره و دریاچه‌های طبیعی. از استخر‌های شرق آسیا تا دریاچه‌هایی در آسیای مرکزی همه آب‌هایی هستند که از پارو‌های او شلاق خورده‌اند.
مهتاب زهتاب که کار خود را با قایق‌رانی آغاز کرده بود، در ادامه توانایی خود را در کاناپُلویافت. ورزشی که بیش از ۱۰سال است به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کند. فعالیت حرفه‌ای در این مدت برای او چندین مقام کشوری و آسیایی داشته است. البته پارو زدن در مسابقات جهانی ۲۰۱۶ ایتالیا جذاب‌ترین اتفاق ورزشی‌ای است که در این مدت برای او رقم خورده است.
توپ و تور و آب، داستان پرهیجان زندگی دختر پاروزن است. داستانی که روزی آدم را در شکست غرق می‌کند و روزی بر موج افتخار بالا می‌برد. خوشبختانه قسمت دوم این ماجرا برای مهتاب پررنگ‌تر بوده است. او پیروزی‌های زیادی کسب کرده و تا پارو زدن برای تیم ملی پیش رفته است.
مهتاب زهتاب از سال ۹۱ تا ۹۷ در باشگاه‌های آوای شهرکرد و آلومینیم‌سازی اراک به کسب هفت عنوان نایب‌قهرمانی کشور موفق شده است. همچنین به مدت شش سال عضو تیم ملی بوده و فرصت حضور در رقابت‌های بین‌المللی را به دست آورده است.
او درباره تجربه چهارده سال دست به پارو بودن می‌گوید: «در مجموع رشته‌های ورزشی آبی، رشته‌های جذابی هستند. در این بین کاناپُلورقابتی‌تر و هیجانی‌تر است. من وارد این رشته شدم چرا که احساس می‌کنم رشته کاملی برای پرورش روح و جسم است.»
البته در دسترس بودن کاناپُلوبرای بانوان هم در انتخاب این رشته توسط مهتاب بی‌تأثیر نبوده است. در چند سال اخیر، تنها رشته زیرمجموعه قایق‌رانی که در مشهد فعال بوده، کاناپُلواست و مهتاب زهتاب هم استعداد و علاقه خود را در این رشته شناخته است.
تماشاچی که بازیکن شد
باسابقه‌ترین دختر فعال در کاناپولو استان هم هم‌شهری ماست. او بیش از هفده سال است پارو می‌زند و توپ را به سمت دروازه کاناپُلونشانه می‌رود. مهلا عاطفه‌دار به واسطه حضور در جلسه تمرین دخترخاله‌اش در مشهد به سمت این رشته رفته است.
او می‌گوید: دخترخاله‌ام عضو تیم ملی بود. من رفته بودم در محل تمرین ببینمش که مربی تیم ملی من را دید و به مادرم توصیه کرد به این رشته بروم. من فیزیک بدنی مناسب ورود به این رشته را داشتم و با آشنایی بیشتر و به‌روز علاقه، داستان من و کاناپُلوهم شروع شد.
مهلا که از پانزده‌سالگی کاناپُلورا شروع کرده، چندین سال است که پایه ثابت اردو‌های تیم‌ملی یا عضو نمایندگان ایران در مسابقات مختلف است. به گفته خودش کاناپُلوورزشی بوده که برای او جذاب است. می‌گوید: کاناپُلویک فضای رقابتی دارد که سرگرمی را در خودش پنهان کرده است. من در این رشته حال بهتری دارم و در این سال‌ها تمرکز خوبی در همه کارهایم داشته‌ام.
مهلا همانند مهتاب در رسیدن به تیم ملی و حضور در لیگ کاناپُلوموفق بوده است. موفقیت‌هایی که با حمایت خانواده‌اش رقم خورده است. دوری از خانه، تمرینات فشرده، اردو‌های سنگین و... همه با پشتکار او محقق شده است.
او خاطره‌ای هم در این باره دارد که تعریف می‌کند: «حجم مسابقات و سفر‌ها در دوره‌ای به قدری سنگین بود که مرا از حضور در دانشگاه دور کرده بود. یک روز بعد چند جلسه غیبت به خاطر اردو می‌خواستم به کلاس بروم. هیچ راهی به ذهنم نرسید. وارد کلاس شدم، یک حلقه دستم کردم و گفتم نامزد کردم. برای آن روز جواب بود، ولی بعدا لو رفتم و استادم با من لج کرد.»
پارو زدن دست‌های قوی‌ای می‌خواهد. توانایی‌ای که به نظر مهلا دارد. او هفده سال است ورزش موردعلاقه‌اش را به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کند. او می‌گوید: «تمرینات بدن‌سازی در این رشته خیلی مهم است. من این تمرینات سنگین را رها نمی‌کنم. از طرفی قد بلند و دستان کشیده هم می‌تواند در موفقیت‌های یک بازیکن کاناپُلومؤثر باشد که شکر خدا این موضوع به کمک من آمده است.»
پرتاب توپ، هدایت قایق، حفظ تعادل در آب و توجه به وضعیت تیم، کاری است که یک بازیکن کاناپُلوباید در یک لحظه انجام دهد. به همین دلیل مهلا، کاناپُلورا یک رشته پرچالش می‌داند و می‌گوید: «در این رشته تمام سلول‌های مغز در زمان بازی درگیر است و این موضوع کاناپُلورا به یک رشته پرچالش تبدیل می‌کند.»
۲۰ دقیقه رقابت، ۵ دقیقه استراحت
با وجود جذابیت‌های رشته کاناپولو، این ورزش کمتر شناخته شده است. مهلا عاطفه‌دار درباره قوانین کاناپُلومی‌گوید: «کاناپُلودر دو زمان ۱۰دقیقه‌ای بازی می‌شود و دو تیم ۵ نفره ۵دقیقه در بین دو نیمه استراحت می‌کنند. در نهایت تیمی که توپ‌های بیشتری را با دست یا پارو وارد دروازه حریف کند، برنده بازی است.»
هل دادن بازیکن حریف از سمتی که توپ را در اختیار دارد. ورود بازیکن تعویضی در صورت خارج نشدن کامل بازیکن خودی و برخورد پارو به بازیکن حریف هم از جمله خطا‌هایی است که در این بازی از سوی داور اعلام می‌شود.
به گفته مهتاب زهتاب، رقابت کاناپُلودر فضایی مستطیلی به اضلاع ۲۵در۳۰مترمربع بر روی آب انجام می‌شود و قایق، پارو، کلاه، کاور و تیر دروازه از جمله تجهیزات استفاده شده در این رشته است.
بدن‌سازی به جای پارو زدن!
در روز‌هایی که یافتن دریاچه و سد پرآب در هر شهری خیلی سخت شده است. همه یک سؤال مشترک را از مهلا و مهتاب می‌پرسند؛ «مگر مشهد دریاچه دارد که شما قایق‌رانی کنید؟» البته دو بانوی ورزشکار شهرمان با این مشکل روبه‌رو هستند، ولی به این معنا نیست که هیچ فضایی برای تمرین نباشد.
مهتاب زهتاب می‌گوید: «چند فضای محدود وجود دارد، ولی متأسفانه در مجموع در مشهد با کمبود فضای تمرین آبی روبه‌رو هستیم. این موضوع باعث می‌شود که برخی مواقع حتی تا چند ماه نتوانیم با قایق تمرین کنیم و فقط تمرین بدن‌سازی داریم.»
مهلا عاطفه‌دار درباره فضا‌های تمرینی مشهد می‌گوید: «من و مهتاب چند جلسه‌ای در دریاچه پارک ملت و چالیدره تمرین کرده‌ایم که الان هیچ‌کدام از فضا‌ها اجازه تمرین نمی‌دهند. باید این فضا‌ها در اختیار ورزشکاران قرار بگیرد تا علاقه‌مندان بتوانند استفاده کنند.»
هزینه تجهیزات را هم باید به نبود دریاچه اضافه کرد. این‌ها در کنار هم بزرگ‌ترین معضل ورزشکاران قایق‌رانی است. مهلا می‌گوید: «تجهیزات ما قیمت آن‌چنانی ندارد، اما برای حمایت از ورزشکار باید تهیه شود و در اختیار قهرمانان قرار بگیرد. این در حالی است که ما با قایق بیست سال استفاده شده تمرین می‌کنیم! بقیه تجهیزات هم وضعیت این‌چنینی دارد.»
واقعا جالب است که بدانید با یک هزینه ۲۰۰ میلیون‌تومانی می‌توان حداقل هر ۱۰سال تجهیزات ۱۰ ورزشکار را به روز کرد.
مهتاب هم از بی‌توجهی‌ها به این رشته می‌گوید: «عملا بعد از کرونا لیگ داخلی وجود ندارد. تیم ملی هم نداریم و بعضی مواقع باشگاه‌ها به عنوان نماینده ملی در مسابقات حاضر می‌شوند. تقریبا چند سالی است که هیچ توجهی به این رشته نمی‌شود و همه پرداخت هزینه‌ها شخصی انجام می‌شود. تا سال ۹۶ حمایت خوبی از کاناپُلودر سطح استان و کشور می‌شد. ما اردو‌های چند ماهه خوبی را سپری می‌کردیم، اما الان اصلا اردویی وجود ندارد.»
بازی آری، ورزش حرفه‌ای نه!
با وجود هیجان و جذابیت بالا در کاناپولو، حمایت نشدن ورزشکاران این رشته، اهالی قایق‌رانی را هم دلسرد می‌کند. همین موضوع سبب شده تا مهلا این رشته را به جوان‌تر‌ها توصیه نکند، او می‌گوید: «ورزش در ایران شغل به حساب نمی‌آید، چرا که نه بیمه دارد و نه حقوق. حمایتی نمی‌شود و هزینه‌زا هم هست. من کاناپُلورا برای بازی و هیجان توصیه می‌کنم، اما به عنوان ورزش حرفه‌ای نه!»
او پارو زدن در آب را درآمیخته شدن با طبیعت می‌داند که حس خوبی را نصیبش می‌کند.
مهلا می‌گوید: «پارو زدن در آب مانند کنار زدن مشکلات از مسیر زندگی است. باید تمرکز کنی، تلاش کنی و منتظر نتیجه باشی.»
* این گزارش دوشنبه ۳۰ بهمن‌ماه ۱۴۰۲ در شماره ۱۴۶ صفحه ۲۴ و ۲۵ ضمیمه شهربانو در روزنامه شهرآرا چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
یادی از «نیزه» و نیزار‌های گمشده‌اش 
یوسف بهمن‌بیجاری واقف کتابخانه محله جاهدشهر است 