مسجد ام‌الائمه خانه همدلی کودکان محله فارغ‌التحصیلان است

چند دقیقه‌ای زودتر رسیده بودم. گمان می‌کردم درب مسجد قفل باشد اما پله‌ها را که بالا رفتم و دستگیره را پایین آوردم در باز بود. پرده‌هایی به رنگ آبی آسمانی، چراغ‌هایی با نور سبز و سفید و دیوارهایی که روی آن‌ها آیات قرآن حکاکی شده بودند، حسی معنوی و آرام‌بخش را به انسان می‌داد. سه پسر بچه ده، دوازده‌ساله در حال دویدن در فضای مسجد بودند. 

مشخص بود خادم مسجد اشتیاق بچه‌ها به حضور در آنجا را می‌داند و زودتر از زمان مقرر در را باز می‌کند. کم‌کم دیگر کودکان و نوجوانان هم رسیدند و با حضور محمدجواد کاشفی که از قاریان بین‌المللی قرآن است کلاس شروع شد. پسر بچه‌ها هنوز شیطنت داشتند و به اشکال مختلف سر به سر یکدیگر می‌گذاشتند اما استاد با شیطنت‌های آن‌ها می‌خندید. دور یکدیگر حلقه زدند تا جوّی صمیمی‌تر داشته باشند. تلاوت‌ها را شروع کردند. 

بعضی‌ها تمرین کرده بودند و بعضی‌ها نه. اما استاد، دنبال بهانه بود تا به هر طریقی هست، حتی به بچه‌هایی که تمرین نداشتند جایزه دهد. بیراه نیست اگر بگوییم همین رویکرد باعث جذب کودکان و نوجوانان به کلاس‌های قرآنی مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س) محله فارغ‌التحصیلان شده است. حجت‌الاسلام سیدحسین موسوی که امام جماعت و مسئول هیئت امنای این مسجد است تأکید بسیاری بر جذب کودکان و نوجوانان دارد. 

حضور پررنگ بچه‌ها هم حاکی از آن است که در این مسیر موفق بوده‌اند. کلاس‌های قرآنی مسجد، از 10سال پیش دایر است و به‌دلیل وجود استاد کاشفی، حتی از محله‌های گلشهر و طبرسی شاگرد دارند اما بیشتر ثبت‌نامی‌ها بچه‌های همین محله هستند.

مسجد؛ سپری برای گذر از بحران‌های بلوغ

تأکید امام جماعت و هیئت امنای مسجد بر تربیت قرآنی است برای همین اصراری ندارند که بچه‌ها دوره‌های حفظ و تجوید و ... را فشرده فراگیرند. برعکس چون رویکردشان همراه کردن بچه‌ها با مسجد است، امکاناتی ازجمله پینگ پنگ، سالن ورزشی، فوتبال دستی، دستگاه بازی‌های کامپیوتری ایکس باکس و ... را فراهم کرده‌اند تا کودکان برای بازی و تفریح نیز راهی مسجد شوند.

امین خزایی از نوجوانانی است که در تمام بخش‌ها ازجمله کلاس‌های قرآنی حضور پررنگی دارد. او که اکنون هفدهمین بهار زندگی‌اش را پشت سر می‌گذارد، از ده‌سالگی جذب این مسجد شده است. در همان زمان، یک بار همراه مادرش به مسجد می‌رود و اذان می‌خواند. امام جماعت مسجد آن‌قدر بابت این‌کار او را تشویق می‌کند که دیگر، مسجد مکان مورد علاقه‌اش می‌شود. 

امین که روزی خودش با تشویق دیگران جذب این مکان معنوی شده است، می‌گوید: حالا که بزرگ‌تر شده‌ام می‌فهمم انس داشتن با قرآن و مسجد چقدر در زندگی انسان مؤثر است برای همین تمام تلاشم این است که دیگر کودکان را تشویق کنم تا آن‌ها هم جذب اینجا شوند.

دو سال است که محل سکونت خانواده امین به قاسم‌آباد منتقل شده است اما باوجوداین او ارتباطش با مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س) و کلاس‌های قرآنی آن را ترک نکرده و همچنان با وجود دوری مسیر، از فعال‌ترین افراد این مسجد است.

سیدحسین احمدزاده هم نوجوان چهارده‌ساله محله و از دیگر اعضای فعال مسجد و کلاس‌های قرآنی آن است. به گفته مادرش هانیه حافظ، از وقتی حسین پا در مسجد و کلاس‌های قرآنی گذاشته، رفتارش با خانواده‌اش بسیار خوب بوده است و حتی اکنون که در سن بلوغ است و آستانه تحمل کمتری دارد، حضور در مسجد، از او پسری صبور و بااخلاق ساخته است.

او بارها از جوّ صمیمی و دوستانه مسجد و کلاس‌های قرآنی برایمان صحبت می‌کند: بچه‌های سن بالاتر به بچه‌های کوچک‌تر کمک می‌کنند و اگر دعوایی پیش آید آن‌ها را آشتی می‌دهند. هرکس هم هر مهارتی دارد به بقیه یاد می‌دهد. به عنوان مثال بچه‌ها درست کردن روبیک، فیلم‌برداری و عکاسی را به یکدیگر یاد داده‌اند. حتی گاهی دفتر کتاب‌هایشان را به مسجد می‌آورند و کنار کلاس قرآن، اشکالات درسی‌شان را از یکدیگر می‌پرسند.

ابوالفضل مؤمن‌زاده از اردوهای خاطره‌سازی که با بچه‌های مسجدشان رفته، با ذوق و شوق یاد می‌کند و درکنارش از لذت دایرکردن خیمه‌ها در مناسبت‌های مختلف برایمان حرف می‌زند: تمام کارهای خیمه از نصب، راه‌اندازی، پذیرایی و... از صفر تا 100 توسط خود ما انجام می‌شود. خیلی هم خیمه‌های خوبی می‌سازیم.

تا یک سال پیش حتی بلندگو دستم نمی‌گرفتم اما این‌قدر در کلاس‌های قرآنی و مجالس تشویقم کردند و به من بها دادند که مداحی و مجلس‌داری می‌کنم

او همه این‌ها را مدیون امام جماعت مسجد می‌داند که به بچه‌ها و نوجوانان بها می‌دهد. حسین رسولی نیز مداح شدن خودش را برخاسته از همین فضای صمیمی می‌داند و می‌گوید: من تا یک سال پیش حتی بلندگو دستم نمی‌گرفتم اما این‌قدر در کلاس‌های قرآنی و مجالس تشویقم کردند و به من بها دادند که اکنون حتی در مراسم ظهر عاشورا، مداحی و مجلس‌داری می‌کنم.

آخر هم چشمانش را به پرچم سبز یا حسین(ع) می‌دوزد و با این جمله صحبتش را تمام می‌کند: «رفیقی بهتر از امام حسین(ع) نیست.»

 

درس نخوانده‌ها هم جایزه دارند

محمدجواد کاشفی که مدرس کلاس‌های قرآنی این مسجد است و در جمع ما حضور دارد، جوّ صمیمی را عامل مهم جذب کودکان و نوجوانان می‌داند. وقتی از او درباره تاریخچه کلاس‌ها می‌پرسم، می‌گوید: این کلاس‌ها از 10سال پیش که مسجد در مکان کوچک قبلی‌اش دایر بود، آغاز شده است و تاکنون ادامه دارد.

به گفته او کلاس‎ها در دو سطح برگزار می‎شود که یک سطح به طور اختصاصی مربوط به نوجوانان و کودکان است و سطح دیگر مربوط به بزرگسالان و میانسالان می‌شود. صوت، لحن، تجوید و مفاهیم، رشته‌هایی است که در این مسجد تدریس می‌شود اما با توجه به هدف اصلی هیئت امنا، بیشتر بر مفاهیم تأکید می‌کنند.

کاشفی توضیح می‌دهد: اصراری نداریم که بچه‌ها خیلی زود دوره‌های تجوید و... را طی کنند. گاهی اوقات هم که والدین از من می‌خواهند به‌طور فشرده این دوره‌ها را برای بچه‌هایشان بگذارم به آن‌ها می‌گویم اگر این‌ها را یاد بگیرند اما تربیت قرآنی نداشته باشند فایده ندارد. دنبال این نباشید که فرزندتان مدرک دوره‌های مختلف را بگیرد. بگذارید در مسجد رشد کند و دوست مسجدی بیابد تا با این محیط انس بگیرد.

همین دیدگاه‌ها باعث شده که اگر کاشفی در تمرینات از شاگردی کم‌کاری ببیند، به رویش نیاورد. به قول خودش نه اخم می‌کند نه دعوا. در مقابل، به هر طریقی به همه شرکت‌کنندگان در کلاس جایزه‌ای می‌دهد چون صرف حضور آن‌ها در کلاس و مسجد برایش ارزشمند است. 

در کنارش هر بچه‌ای را ببیند که استعداد ویژه‌ای دارد، با والدینش صحبت می‌کند و در صورت تمایل کودک و والدینش، آموزش‌های بیشتری به او می‌دهد اما باز هم تأکید دارد که آموزش‌ها به هر شاگردی باید متناسب با ظرفیت‌ها و علایق خودش باشد.

کلاس‌های قرآنی این قاری بین‌المللی در مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س)، طی سال، هر هفته یکشنبه شب‌ها با حضور نوجوانان دایر است اما در ایام ماه رمضان هر شب می‌شود و سال گذشته، این کلاس‌ها همراه با افطاری ساده و مختصری برگزار شده که بانی آن خود اعضای جلسه بودند.

استاد علی ساکت هم که از مدرسان قدیمی و باسابقه عرصه قرآنی است، در مسجد حضور دارد و در کنار کاشفی، تدریس قرآن به کودکان و نوجوانان را انجام می‌دهد.

دغدغه‌های جناب سرهنگ

رضا ادبی که بازنشسته نیروی انتظامی و عضو هیئت امنای مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س) است، بین مسجدی‌ها به جناب سرهنگ معروف است. او هم دغدغه جوان‌گرایی و جذب کودکان و نوجوانان را دارد: اینجا بچه‌ها آزاد هستند. حتی شده بچه سه‌ساله کنار سجاده امام جماعت رفته و مهرش را برداشته است. 

کودکان و نوجوانان، شیطنت و بدو بدو دارند اما باز هم آن‌ها را آزاد می‌گذاریم تا خاطره خوش از مسجد و مراسم اهل بیت(ع) داشته باشند. بعد از تمام شیطنت‌ها و بازی‌هایشان، هرشب امام جماعت حدود 5 یا 10دقیقه فقط کنار بچه‌ها می‌نشیند و با آ‌ن‌ها صحبت می‌کند و آموزه‌های قرآنی را برایشان بیان می‌کند. 

همین مداراکردن‌ها، حضور بچه‌ها را پررنگ کرده است ولی بعضی افراد مسن تحمل آن‌ها را ندارند و با ناراحتی ابراز می‌کنند مگر اینجا مهدکودک است که بچه را راه می‌دهید. هر بار امام جماعت مسجد با آن‌ها صحبت می‌کند و می‌گوید اتفاقا مسجد جای کودکان و نوجوانان است تا نسل آینده در این محیط پرورش پیدا کنند و از آسیب‌ها در امان بمانند.

کودکان و نوجوانان، شیطنت و بدو بدو دارند اما باز هم آن‌ها را آزاد می‌گذاریم تا خاطره خوش از مسجد و مراسم اهل بیت(ع) داشته باشند

ادبی ضمن اشاره به امکانات تفریح و بازی که برای کودکان و نوجوانان فراهم شده است می‌گوید: هر چند وقت یک‌بار از کارشناسان حقوق، تغذیه، بهداشت و روان‌شناسان دعوت می‌کنیم اینجا بیایند تا نکات کاربردی و مورد نیاز نمازگزاران را بیان کنند و به سؤالات و مشکلاتی که شهروندان در این زمینه‌ها دارند پاسخ دهند.

تشکیل هیئت نوجوانان

امام جماعت مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س) است که با هر کدام از کودکان، والدین و هیئت امنای مسجد صحبت کردیم، ذکر خیرش را شنیدیم و همه آن‌ها پیشرفت‌ و موفقیت‌های مسجد به‌ویژه در زمینه جذب نوجوانان را نتیجه زحمات و رفتار خوب او دانستند.

حجت‌الاسلام سیدحسین موسوی با شهروندان محله فارغ‌التحصیلان 25سفر کربلا رفته است و ارتباط دوسویه و نزدیکی با بسیاری از اهالی دارد طوری که در مواردی مانند مشکلات خانوادگی، چک‎های بلامحل و ... هم ورود پیدا می‌کند و به حل اختلافات می‌پردازد.

این روحانی برای جذب کودکان و نوجوانان به مسجد و کلاس‌های قرآنی، اردوهایی راه‌انداخته و در این اردوها خودش همراه بچه‌ها فوتبال بازی می‌کند یا با آن‌ها به استخر می‌رود که همین‌ها خاطرات شیرینی در ذهن کودکان و نوجوانان بر جای گذاشته است.

تشکیل هیئت نوجوانان از دیگر مواردی است که تأثیر بسیار خوبی داشته و با جوّ فعال، شاد و صمیمی‌ای که دارد، نوجوانان محل را دلباخته حضور در هیئت کرده است طوری که اکنون حدود 40نفر عضو آن هستند و بیشتر آن‌ها را نوجوانان محل تشکیل می‌دهند.

موسوی در این باره می‌گوید: هیئت نوجوانان را از قبل داشتیم اما دو سه سال است که این گروه، به طور رسمی در حال فعالیت است و تمام برنامه‌های آن‌ها از جمله مداحی، پذیرایی، نصب و راه‌اندازی خیمه و ... توسط خود کودکان و نوجوانان انجام می‌شود و ما فقط نظاره‌گر و حامی آن‌ها هستیم.

به گفته او اعضای این هیئت، در طول سال، پنجشنبه شب‌ها، پس از مراسم دعای کمیل، در حضور والدینشان به مداحی و اجرا می‌پردازند و در اعیاد و محرم و صفر و... خیمه برپا می‌کنند. البته موسوی همه این‌ها را عامل ارتباطی نوجوانان با مسجد می‌داند و در این بین بسیار بر اخلاق و تربیت قرآنی تأکید دارد.

از دیگر اقداماتی که در مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س) انجام می‌شود، کمک به ایتام و مستمندان است 

به نظر او همه این‌ها باید وسیله‌ ارتباط نوجوان با مسجد باشد تا در این محیط، تربیت اسلامی شود و در آینده، جوانانی سالم و با اخلاق دینی وارد جامعه شوند. از دیگر اقداماتی که در مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س) انجام می‌شود، کمک به ایتام و مستمندان است و در این راستا تاکنون با کمک خیران، 30 فقره جهیزیه تهیه و اهدا شده است. همچنین بیش از 200خانواده زیر پوشش خیریه مسجد هستند که بسته‌های معیشتی و کمک‌‌های تحصیلی، درمانی و... دریافت می‌کنند.

دست در دست خیران

مسجد ام‌الائمه فاطمه‌الزهرا(س) که روبه‌روی پارک چهل بازه قرار دارد، ابتدا فقط یک نمازخانه بوده و از سال 84 با آمدن حجت‌الاسلام موسوی، به وسیله کمک‌های مردمی، مراحل ساخت آن انجام شده است. پس از ساخت ساختمان قدیمی مسجد، با توسعه فعالیت‌ها، نیاز به ساخت ساختمان جدید احساس می‌شود و سال87 کلنگ احداث ساختمان کنونی با مساحت هزار متر زده می‌شود که در دو طبقه ساخته شده و یک طبقه آن اجاره داده شده تا کمک‌خرج هزینه‌های مسجد باشد. 

از آنجایی‌که طی این سال‌ها باز هم فعالیت‌های مسجد گسترش داشته و همچنان ظرفیت‌های زیادی دارد، قرار است فاز دوم آن در زمین مجاور، با زیربنای 700متر شروع و ساختمانی در چهار طبقه ساخته شود که قرار است طبقه اول آن تجاری و طبقه دوم خانه خادم و عالم باشد. 

طبقه‌های سوم و چهارم هم به بسیج، باشگاه ورزشی و کلاس‌های قرآنی و سالن همایش اختصاص پیدا می‌کند. یکی از اهالی منزل خود را وقف مسجد کرده و قرار است با فروش این منزل، کلنگ احداث فاز دوم زده شود اما با توجه به بزرگ بودن پروژه و هزینه‌های زیاد ساخت و ساز، همچنان نیاز به کمک‌های مردمی و خیران دارند.

صمیمیت و احترام؛ راه جذب نوجوانان

به عقیده کاشفی برای جذب‌کردن جوانان به مسجد و قرآن، باید به آن‌ها بها داد. او این دیدگاهش را چنین توضیح می‎دهد: نوجوانان مسجد ما خواسته‌های مختلفی دارند به عنوان مثال گفته‌اند برایشان سیستم صوت بخریم. ما هم قبول کردیم. یا کنار برنامه‌هایی که اجرا می‌کنند ذوق و شوق فیلم‌برداری و عکس‌برداری را دارند که این تجهیزات را هم برایشان فراهم کرده‌ایم. 

گاهی می‌گویند پرچم‌ها و پرده‌های مسجد را جابه‌جا کنیم تا پشت صحنه فیلمشان بهتر باشد در قبال تمام این‌ها چشم می‌گویم و هزینه هم می‌کنیم تا این بچه‌ها بفهمند برای ما ارزش دارند. وقتی به این باور برسند که ما آن‌ها را می‌بینیم و برایشان احترام قائلیم، آن‌ها هم با دل و جان پای حرف ما می‌نشینند و آن وقت است که آموزه‌های کلاس قرآن و سخنرانی‌های امام جماعت را آویزه گوششان می‌کنند.

به عقیده این قاری بین‌المللی، اگر مسجدی پویا و فعال باشد و با نوجوانان ارتباط محبت‌آمیز توأم با احترام و صمیمیت برقرار کند، همین کودکان و نوجوانانی که حتی خانواده‌های چندان مذهبی‌ای ندارند، علاقه‌مند حضور در مسجد می‌شوند. او می‌گوید: خود من که بچه بودم به‌دلیل جوّ صمیمی‌ای که در جلسات قرآنی داشتیم به این عرصه علاقه‌مند شدم و تا اینجا رسیدم.