خاموشی بازار تنورمال‌های شهرک شهیدرجایی
علی آشام از اولین تنورسازان مشهدی است که پیشترها آرزو‌ها و رؤیا‌هایی برای شغلش داشت. حالا اما کارگاهش دارد نفس‌های آخر را می‌کشد.
کارگاهش خلوت‌تر از همیشه به نظر می‌رسد. خبری از آن همه تنور که ردیف‌به‌ردیف کنار هم چیده شده بودند نیست. جوان‌تر‌ها هم از اینجا کوچ کرده و هر کدام به سر کار دیگری رفته‌اند؛ علی آشام مانده و کارگر قدیمی‌اش، رمضان قوسی. خودش هم حالا سه‌چهار روز در هفته بیشتر به کارگاه سر نمی‌زند و بیشتر وقتش را در باغ پسته‌اش می‌گذراند.
علی آشام از اولین تنورسازان مشهدی است که پیشترها آرزو‌ها و رؤیا‌هایی برای شغلش داشت. حالا، اما کارگاهش دارد نفس‌های آخرش را می‌کشد.
افزایش هزینه خاک و مواد اولیه
از همان بیرون مغازه بوی گِل خیس و خاک رس به مشام می‌رسد. رمضان قوسی وسط کارگاه مشغول ساخت یک تنور یزدی بزرگ است. عرق از سر و رویش می‌چکد و سخت مشغول کار است. علی آشام هم چند‌دقیقه بعد، از راه می‌رسد.
این روز‌ها بر‌خلاف گذشته، انگیزه‌ای برای کار در کارگاه ندارد. دلیلش را هم از‌رونق‌افتادن این شغل می‌داند؛ «ویلا‌سازی اوج گرفته و درخواست برای ساخت تنور بیشتر شده، اما از آن طرف هم هزینه خاک و مواد اولیه چند‌برابر شده است. این‌ها باعث می‌شود که این کار دیگر برای ما صرفه اقتصادی نداشته باشد و انگیزه‌ای برای ماندن در این کار نداشته باشیم.»
او ادامه می‌دهد: علاوه‌بر‌این جوان‌ها هم دیگر حاضر به کارگری در کارگاه تنورسازی نیستند. گِل لگد‌کردن و ورز‌دادن آن، کلی از آدم توان و انرژی می‌گیرد و آسیب دارد. این می‌شود که ترجیح می‌دهند به سر کار راحت‌تر بروند.
او درباره تمایلش برای آموزش این پیشه به دیگران می‌گوید:باید به این کار‌ها علاقه داشته باشی تا از پس آن برآیی. در زمانی که این کار را در کارگاهم در شهرک شهید رجایی با جدیت بیشتری دنبال می‌کردم به فکر این بودم که زیر و بم کارم را به جوان علاقه‌مندی یاد بدهم تا او ادامه دهنده این راه باشد، اما با چنین فردی مواجه نشدم.
نفس‌های آخر شغل تنورمالی
در ادامه حرف‌هایش از حقوق خودش می‌گوید، اینکه ا‌ستا‌دکار است، اما اندازه ا‌ستا‌دکار درآمد ندارد. باوجود این شرایط سخت، سال پیش تصمیم گرفت کار دیگری را هم امتحان کند. از‌طریق دوستان باغدارش با باغداری و کاشت درخت پسته آشنا شد.
حالا در فیض‌آباد باغ پسته دارد و بیشتر درآمد زندگی‌اش را از طریق باغداری به دست می‌آورد؛ «از تنورسازی درآمد خوبی نداشتم و زانو و کمرم هم آسیب دیده بود. به‌سراغ باغداری رفتم و خیلی زود توانستم در این شغل پیشرفت کنم.»
آن‌ها هنوز هم تنور‌ها را با همان سبک و سیاق قدیم می‌سازند. بیشترین سفارششان هم طی این سال‌ها از کیش و شهر‌های تفریحی و گردشگری بوده است. با همه این‌ها علی آشام معتقد است که این شغل دارد نفس‌های آخرش را می‌کشد. بیشتر تنورسازان در این سال‌ها از این شغل خداحافظی کرده‌اند و او هم قرار است تا چند ماه دیگر برای همیشه درِ این کارگاه را ببندد.
لینک کوتاه
آخرین نسل پرده‌نویس‌های مشهد 
خاطرات مشهدی‌ها از ملا و مکتب 