«بساروج» بعد از ۲۶ سال به خط پایان نرسید!
نجمه موسوی‌زاده، سمیرا منشادی| آلودگی صوتی، سد معبر، کثیف‌بودن پیاده‌رو‌ها و... سبب شده است اهالی برخی محلات منطقه۷ با مشکلات صنف خدمات خودرویی مواجه باشند. علاوه‌بر گلایه‌های شهروندان، مدیریت شهری هم سال‌هاست که به این نتیجه رسیده ورودی شهرمان با وجود فعالیت تعمیرگاه‌های ماشین‌های سبک و سنگین در آن، چهره مناسبی ندارد.
باهدف سامان‌دهی مشاغل مزاحم و کاهش مزاحمت‌های خواسته و ناخواسته مشاغل آلاینده و تردد خودرو‌های سنگین در منطقه ۷ شهری تصمیم به ساخت مجتمع خدمات خودرویی (کارشهر مشهد) در جاده قدیم نیشابور گرفته شد.
به همین منظور اتحادیه خدمات خودرویی سال۷۶ زمینی را نزدیک روستای بساروج با مساحت ۱۱۰هکتار انتخاب و با دریافت مبالغی از اعضا، خریداری کرد. یک سال بعد، با گرفتن پروانه از استانداری، کار ساخت بزرگترین مجتمع خدمات خودرویی شرق کشور آغاز شد. هدف اولیه، انتقال هزار و ۹۲۰واحد تجاری صنعتی فعال در حوزه مشاغل خودرویی به این مکان بود تا بدین‌طریق از آلودگی‌های هوا، صوتی و مزاحمت برای مردم کاسته شود.
پس‌از انعقاد و پایان قرارداد با پیمانکار مشخص شد ۶۶هکتار از این اراضی به منابع طبیعی تعلق دارد. همچنین این پروژه از سال۸۵ به‌دلیل اختلاف بین سرمایه‌گذار و کارفرما با وقفه‌ای چند‌ساله مواجه شد. پس از آن مسئولان وقت از‌جمله معاون خدمات شهری در سال۸۶، مدیرعامل سازمان میادین و سامان‌دهی مشاغل مزاحم شهرداری مشهد و شهردار منطقه ۷ در سال ۹۳ قول‌های مساعدی برای انتقال مشاغل مزاحم به این مجتمع دادند.
کماکان تا سال۹۷ خبری از شروع دوباره پروژه نبود تا اینکه بعد‌از خواب دوازده‌ساله با همکاری سرمایه‌گذار، پروژه دوباره جان گرفت؛ ولی هنوز هم این مجتمع به بهره‌برداری کامل نرسیده است. هر چند قرار بود این شهرک با آغاز به کارش بار مزاحمت تعمیرگاه‌های خودرو‌های سنگین را از روی دوش شهر بردارد، حالا خودش باری بر دوش این کلان‌شهر شده است.
برای انتقال مشاغل مزاحم عزم جدی وجود ندارد
خیابان‌های کوشش، بزرگمهر، فدائیان اسلام، بولوار جمهوری اسلامی و... سال‌هاست که محل فعالیت تعمیرگاه‌های خودرواست که به گفته اهالی، آسایش و آرامش را از زندگی آن‌ها ربوده است؛ مغازه‌هایی که سد معبر می‌کنند، ساعت مشخصی برای کار ندارند وسبب آزار ساکنان اطراف این واحد‌های صنفی شده اند. با کسبه هم‌کلام می‌شویم تا دلیل نرفتن به مجتمع خودرویی بساروج را بدانیم.
هنگامی‌که با استادکارانی در راسته کوشش (گاراژدارها)، فدائیان اسلام (نخریسی) صحبت می‌کنیم، برخی از آن‌ها تصوری از مجتمع خدمات خودرویی بساروج (کارشهر مشهد) ندارند و آن را به‌درستی نمی‌شناسند. سیدپور بیست‌سالی است که در محدوده خیابان امام‌رضا (ع) مغازه جلوبندی‌سازی دارد.
او می‌گوید: شنیده‌ام که آنجا امکانات ندارد؛ البته راه هم دور است. از اطرافیانم شنیده‌ام برخی از هم‌صنفی‌هایم که به بساروج رفته‌اند، کار‌و‌بارشان نچرخیده است و دوباره برگشته‌اند. این صحبت‌ها سبب شده است او رغبتی برای رفتن پیدا نکند.
رضا اسماعیلی مغازه‌ای در خیابان کوشش دارد و کار‌های برق خودرو را انجام می‌دهد. او از آن دست استادکارانی است که به بساروج رفته و برگشته است. به‌اتفاق پدرش قطعه‌زمینی در بساروج خریده‌اند، اما، چون زیرساخت‌ها آماده نبوده است، برگشته‌اند. اسماعیلی می‌گوید: اگر زمینه فراهم باشد، چرا نروم؟ اینجا باید برای مغازه اجاره سنگینی بدهم. آنجا هم مدت‌هاست دنبال انشعاب برق هستیم که هنوز نداده‌اند.
امثال اسماعیلی زیادند و حرفشان همین است که اگر زیرساخت‌ها فراهم باشد، چرا باید جایی مشغول به کار باشند که دائم برای جای پارک با اهالی محله و سایر کسبه و حتی واحد سد معبر شهرداری درگیری پیدا کنند. آقا رضا ادامه می‌دهد: باید تدبیری شود که بعد از انتقال ما، این مغازه دوباره به خدمات خودرویی داده نشود. زیرا اگر ملک را از ما بگیرند و به نفر بعدی اجاره بدهند، انگار ما محیط و مشتری را برای نفر بعدی آماده کرده‌ایم و این به ضرر ماست که باید برویم.
زیرساخت آماده نیست
در جاده ده‌غیبی در حرکتیم. گویی آسفالت موج‌دار است و ماشین در‌تلاطم دریا حرکت می‌کند. جاده دو‌طرفه است و ماشین‌های سنگین هم که از کوه‌ها سنگ حمل می‌کنند، در آن تردد دارند. سمت چپ جاده، تابلویی کوچک و رنگ‌و‌رو‌رفته نشان می‌دهد که باید به فرعی سمت چپ بپیچیم. تابلو دیگری نشان می‌دهد که به بساروج رسیده‌ایم. وارد مجتمع می‌شویم؛ سکوت مطلق حکمفرماست. نشانی چندواحد صنفی را که مشغول به کار هستند، از نگهبانی می‌گیریم. جاده‌های منتهی به این اصناف همه خاکی هستند.
جواد خسروی سال‌هاست که کارگاه تعمیر ماشین ده‌تن دارد و حدود ده‌سالی هست که به (کارشهر مشهد) آمده است. او که گاراژ بیست‌ساله‌اش را در خلج۲۷ جمع کرده است، می‌گوید: با کمبود امتیازاتی مانند آب و گاز مواجه‌ایم. برق هم به‌تازگی آمده است. جاده ورودی مناسب نیست. گاهی مشتری‌ها از جاده خاکی و آسیبی که به ماشینشان می‌رسد، شکایت می‌کنند.
خسروی با اشاره‌به اینکه شاید تعمیرگاه‌های ماشین سنگین اینجا بیایند، می‌گوید: اینجا برای تعمیرگاه ماشین سنگین فضای بسیار خوبی دارد، اما تعمیرگاه‌های ماشین‌های سبک اصلا به اینجا نمی‌آیند؛ زیرا برای خرید وسایل یدکی و رفت‌و‌آمد مشتری مشکلاتی وجود دارد.
محمد قلندرآبادی تعمیرگاه اتوبوس‌های درون‌شهری دارد. او هم از قدیمی‌های مجتمع است. می‌گوید: هر زمان که باران و برف باشد، همین چند‌مشتری هم که داریم، به‌خاطر مسیر نامناسب به اینجا نمی‌آید. برای خرید یک قطعه باید تا شهر برویم. گاهی که با یکی دیگر از اصناف خودرویی کار داریم و برای تعمیر خودرو تماس می‌گیریم، می‌گویند راه دور است؛ خودتان ماشین را یدک بکشید و بیاورید!
قلندرآبادی می‌گوید که شغل آن‌ها مانند زنجیر به هم وصل است و اگر صنفی به اینجا بیاید، بقیه هم به‌دنبالش می‌آیند.
در بساروج بهتر کار می‌کنم
سیدرضا میری از سال۵۵ کارش تعمیر اتوبوس‌های بین‌راهی است. از اولین افرادی بوده که سال۷۳ به‌همراه پسرانش به شهرک صنعتی طرق رفته و تا همین شهریور۱۴۰۱ هم در آنجا گاراژ داشته است. هنگامی‌که می‌خواستند به بساروج بیایند، سایر همکارانش به او می‌گفتند که «کارشهر مشهد» دور است و مشتری به آنجا مراجعه نمی‌کند. اما برخلاف تصور همه آن‌ها، حتی از قبل هم سرشان شلوغ‌تر است؛ آن‌ها در مدت یک‌سالی که اینجا هستند، نه مشتری‌هایشان را از دست داده‌اند و نه بیکار مانده‌اند.
او تنها از نداشتن راه ورودی مناسب به مجتمع گلایه دارد و می‌گوید: ما از اولین افرادی هستیم که اینجا قطعه خریدیم، اما، چون هنوز راه دسترسی به گاراژمان درست نشده است، واحد جدیدی در حاشیه آسفالت خریده‌ایم تا ماشین‌ها بتوانند به‌راحتی تردد کنند.
میری می‌گوید: بسیاری از کسبه صنف خدمات خودرویی اگر به اینجا بیایند، مالک هستند، اما ترس‌هایشان مانع از آمدنشان می‌شود.
در طرح جامع، ما را درنظر نگرفته‌اند
صحبت‌های کسبه و افرادی که در مجتمع مشغول به کار‌ند، درباره کمبود امکانات است. در همین راستا مدیر مجتمع خدمات خودرویی (کارشهر مشهد) توضیح می‌دهد: در سال‌هایی که پروژه متوقف و محل اختلاف شده بود، سومین طرح جامع مشهد ابلاغ شد. اما پروژه ۱۰ سال متوقف شده بود و این موضوع سبب شد در این طرح دیده نشود و ناشناخته بماند.
او درباره مشکل مالکیت زمین با اداره منابع طبیعی می‌گوید: با توافق صورت‌گرفته، قرارداد زمین‌ها به‌شکل اجاره به شرط تملیک است؛ به این معنا که بعد‌از ساخت سند به صاحب آن ملک منتقل می‌شود.
تمدنی ادامه می‌دهد: تا سال۹۷ اختلاف‌های داخلی مانند وکالت کار‌های اقتصادی تا حدی برطرف شد تا دوباره ساخت آن شروع شود. بدین‌ترتیب پروژه در سه فاز و هفت‌منطقه تعریف شد. فاز قدیم شامل واحد‌های ساخته‌شده قبلی و فاز دوم زمین‌های خام بود که شروع به ساخت کردیم، با این اولویت که اول راه احداث شود و بعد ساختمان‌ها ساخته شودو در حال حاضر ۶۵درصد پیشرفت دارد. فاز سوم هم درحال آماده‌سازی است.
مدیر مجتمع خدمات خودرویی یادآور می‌شود: حدود پانصد‌قطعه کف‌سازی شده و آماده تحویل است که جزو تعهدات قدیم یعنی شامل افرادی است که از سال۸۰ متقاضی بوده‌اند.
او ادامه می‌دهد: حدود ۱۲۰واحد در حال حاضر فعال است و بیست‌واحد هم به‌تازگی وارد چرخه بهره‌برداری شده است.
تمدنی درباره خرید و فروش قطعات می‌گوید: بیشتر افرادی که اینجا قطعه‌ای دارند، جزو اصناف مرتبط با خدمات خودرویی هستند و از همان دهه ۷۰ و ۸۰ مالک شده‌اند. در حال حاضر، فقط افراد واجد شرایط اصناف که در ارتباط با خدمات خودرویی هستند یا افرادی که اتحادیه معرفی کند، می‌توانند با نظارت وکیل مجتمع به خرید و واگذاری قطعه بپردازند.
او یکی از چالش‌های پیش رو برای تکمیل پروژه را مربوط‌به گازوئیل ماشین‌های سنگین می‌داند و توضیح می‌دهد: تا پایان سال گذشته از‌سوی شرکت نفت، سهمیه گازوئیل برای کار عمرانی شهرک به ما تعلق می‌گرفت، اما از امسال، این سهمیه قطع شده است. اگر بخواهیم از بیرون سوخت تهیه کنیم، قاچاق محسوب می‌شود. به‌همین‌دلیل از ابتدای سال، فعالیت راه‌سازی تعطیل شد و به ساختمان‌سازی پرداختیم. اگر این گازوئیل تأمین می‌شد، تا الان راه‌سازی به‌طور کامل تمام شده بود.
او درباره خدماتی که قرار است در مجتمع ارائه شود، توضیح می‌دهد: برای رفاه کسبه، در طراحی این مجتمع، خدمات رفاهی مانند سوپرمارکت، نانوایی، رستوران، درمانگاه و... درنظر گرفته شده است.
تمدنی درباره مشکلات موجود نیز می‌گوید: مساحت مجتمع خدمات خودرویی دو‌برابر شهرک رضویه و نیازمند خدمات اولیه است؛ برای مثال در حال حاضر آب با تانکر به بساروج می‌آید و پیشنهاد طرح آبرسانی را مطرح کرده‌ایم.
از فعالیت مشاغل مزاحم جلوگیری می‌شود
مدیرعامل سامان‌دهی مشاغل شهری شهرداری مشهد درباره فرایند انتقال مشاغل مزاحم از شهر به مجتمع‌های احداث‌شده می‌گوید: با‌توجه‌به اینکه یکی از دغدغه‌های مالکان یا مستأجرانی که سال‌هاست در حوزه این مشاغل در شهر فعالیت می‌کنند، از‌دست‌دادن مشتری‌های دائمی خود، به‌دلیل تغییر مکان و جایگزینی فرد دیگری با همین شغل در این واحد صنفی است، مطابق قوانین و مصوبات موجود، ضمن جلوگیری از فعالیت (پلمب) این‌گونه واحد‌های صنفی، به‌منظور بازدارندگی بیشتر جرائمی نیز برای ملک مورد‌نظر اعمال می‌شود.
حسن کلیدری ادامه می‌دهد: به شهرداری‌های مناطق اعلام شده است که از فعالیت مشاغل مزاحم در منطقه جلوگیری کنند و برای انتقال این مشاغل به مجتمع‌های سامان‌دهی‌شده اطلاع‌رسانی صورت پذیرد.
او با اشاره‌به اینکه در منطقه۷ شهری، بالغ‌بر ۴ هزار شغل مزاحم (ناسازگار) فعالیت می‌کند، توضیح می‌دهد: برخی مشاغل به‌دلیل آلایندگی و مزاحمت زیاد، مطابق قوانین نمی‌توانند در محدوده شهری فعالیت کنند، مانند انبار‌های ضایعات، آبکاری فلزات، موزاییک‌سازی و...؛ اما بعضی دیگر از مشاغل با‌توجه‌به مؤلفه‌های مزاحمت و نیز اولویت و اهمیت خدمات‌رسانی توسط کمیسیون بند۲۰ مدیریت می‌شود.
مثلا برای مشاغلی همچون برق خودرو، فروش لاستیک و خدمات آپارات حداقل ضوابط فعالیت تعریف شده است و متصدیان این مشاغل می‌توانند با رعایت این نظام‌نامه، فعالیت خود را در محل فعلی ادامه دهند تا دسترسی راحت مردم نیز حفظ شود. اما مشاغلی که قابلیت رفع مزاحمت ندارند نظیر تعمیر خودرو‌های سنگین، به‌دلیل میزان ترافیک و سدمعبری که ایجاد می‌کنند، باید به مجتمع‌های خودرویی منتقل شوند.
او تأکید می‌کند: در مصوبات کمیسیون بند۲۰ و قوانین جاری با هدف کم‌کردن یا از‌بین‌بردن مؤلفه‌های مزاحمت و آلایندگی، انتظام‌بخشی همه مشاغل درنظر گرفته شده و نوع حضور و کارکرد برخی از آن‌ها در شهر با در‌نظر‌گرفتن نیاز شهروندان تعریف شده است، منوط به اینکه مزاحمت و آلایندگی نداشته باشند.
شهرداری متولی ساخت مرکز خدمات خودرویی نیست
بار‌ها اهالی محله‌های مختلف درباره رفع مزاحمت‌های مشاغل مزاحم به شهرداری شکایت کرده‌اند، اما شهرداری چه اقدامی در‌این‌باره انجام می‌دهد؟
شهردار منطقه ۷ درباره این موضوع می‌گوید: شهرداری متولی ساخت مراکز خدمات خودرویی نیست، اما در موضوع مشاغل مزاحم تنها از‌طریق اخطار و پلمب می‌تواند مانع‌از فعالیت مشاغل مزاحم شود. مجید وحدتی‌پور ادامه می‌دهد: مجتمع خدمات خودرویی بساروج در طرح جامع دیده نشده است؛ از‌این‌رو شهرداری نمی‌تواند خدماتی به آن‌ها ارائه کند.
او با بیان اینکه بازرسان کمیسیون بند۲۰ به مشاغل مزاحم اخطار می‌دهند، می‌افزاید: در این زمینه، حدود چهارصدپرونده در جریان است و در سال گذشته، حدود ۱۰ مورد پلمب شده‌است.
اعضا با سعه صدر برخورد کنند
حدود سال۹۲ بود که فرماندار وقت، حسن موحدیان، جلسه‌ای با چند نفر از اعضای کمیسیون اصل۹۰ مجلس شورای اسلامی و نماینده ادارات مربوطه مانند اداره منابع طبیعی برگزار کرد تا به مشکلات مجتمع بساروج رسیدگی شود.
عضو کمیسیون بند۲۰ و نماینده اتاق اصناف در مجتمع خدمات خودرویی بساروج توضیح می‌دهد: با تعامل صورت‌گرفته و همکاری یکی از سهام‌داران، مشکلات تا‌حدودی برطرف و اجرای پروژه دوباره از سال۹۷ آغاز شد، اما رشد تورم، سپس شیوع بیماری کرونا سبب شد آن‌طور‌که باید پیشرفت فیزیکی نداشته باشد.
حسن ماجدی با اشاره به اینکه با افزایش تورم و گران‌شدن مصالح انتظار داریم اعضا با سعه صدر بیشتری برخورد کنند، می‌گوید: شرکت‌های خدماتی و سازمان‌های مربوطه ملاحظاتی دارند، اما نیاز است به نفع مردم و مصرف‌کننده عمل کنند تا شاهد تکمیل هرچه سریع‌تر پروژه باشیم و مزایای آن شامل حال همه شهروندان شود.
عضو کمیسیون بند۲۰ ادامه می‌دهد: همچنین تقاضا داریم با‌توجه‌به مصوبه کمیسیون بند۲۰ شهرداری‌های مناطق، با مزاحمت‌های مشاغل آلاینده و تردد خودرو‌های سنگین در محلات سیدی و المهدی برخورد شود.
تداوم درخواست مردم
با اینکه سال‌هاست از پیگیری طرح انتقال مشاغل مزاحم و آلاینده به خارج از مناطق مسکونی و محدوده شهری می‌گذرد، بنا بر آمار، همچنان ۴هزار شغل مزاحم در منطقه ۷ میهمان خیابان‌ها و معابر اصلی و فرعی است.
بار‌ها شهروندان با ارسال پیامک و تماس با ۱۳۷ و مراجعه به شهرآرامحله، ضمن انتقاد از فعالیت این قبیل مشاغل درکنار منازلشان و سدمعبر آن‌ها در پیاده‌رو‌ها از این گفته‌اند که عملکرد مسئولان در سامان‌دهی و انتقال این قبیل مشاغل مزاحم چندان کار‌ساز نبوده است. آن‌ها خواستار پیگیری و جدیت مسئولان برای انتقال این مشاغل مزاحم هستند.
* این گزارش سه‌شنبه ۱۸ مهرماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۳۸ شهرآرامحله منطقه ۷ و ۸ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
تفاوت تشک‌ها از نگاه حلاج قدیمی خيابان عبادي 
داستان مشهد قدیم 