سرپناه ماندگار «ناظران» برای دانشجویان
مجتمع رفاهی، فرهنگی، دانشجویی محله ابوطالب یادگاری است از مردی نیکوکار و خیراندیش به نام زنده یاد حاج احمد ناظران که به او حیات ابدی بخشید.
هرگز تصور نمی‌کردم با چنین فضایی مواجه شوم، ساختمانی مرتب با فضایی بسیار آراسته؛ شاید دلیل تصورم به این بازگردد که هر زمان نام خوابگاه به گوشمان می‌خورد اولین تصویری که در ذهنمان شکل می‌گیرد ساختمانی قدیمی با فضا و اتاق‌های کوچکی است که برای دانشجویان شهرستانی تعبیه شده، اما مجتمع رفاهی، دانشجویی زنده یاد ناظران تصویر شما را از خوابگاه تغییر می‌دهد.
خوابگاه با حیاط کوچک و با صفایی شروع می‌شود و چهار بلوک دارد که یکی از آن‌ها ویژه دانشجویان متاهل است و از آنجا که برای ساخت آن تمام جوانب در نظر گرفته شده در ورودی ساختمان متاهلان جداست، همان‌طور که در حیاط خوابگاه دختران منتظر ایستاده‌ایم، یکی از دانشجویان با نان تازه از راه می‌رسد و با لبخندی نان داغ روی دستش را به ما تعارف می‌کند و سپس می‌رود.
تابلویی بر روی دیوار خوابگاه قرار دارد که روی آن جمله «مرگ آغاز زندگی جاودان برای انسان‌هایی است که آثار ماندگاری از خود به جای می‌گذارند و مجتمع رفاهی، فرهنگی، دانشجویی یادگاری است از مردی نیکوکار و خیراندیش به نام زنده یاد حاج احمد ناظران که به او حیات ابدی بخشید.» حک شده است.
داستان وقف مرحوم ناظران به سال‌ها پیش باز می‌گردد، وقفی ماندگار و از جنسی متفاوت که محله ابوطالب را میزبان دانشجویان زیادی کرده است. در این گزارش از مردی روایت می‌کنیم که دغدغه دانشجویان کم بضاعت را داشت.
خوابی که به حقیقت پیوست
سال ۸۰ بود که زنده یاد حاج احمد ناظران تصمیم گرفت تا زمینی را که در خیابان ابوطالب داشت وقف ساخت بیمارستانی برای کودکان کند، زمانی که این موضوع را با فرزندانش در میان گذاشت آن‌ها نیز از نیت پدر استقبال کردند. مدتی از طرح این موضوع نگذشته بود که مرحوم خواب می‌بیند در زمینش عده‌ای جوان در حال درس خواندن هستند، بنابراین تصمیمش را از ساخت بیمارستان کودکان به ساخت خوابگاهی برای دانشجویان کم بضاعت تغییر می‌دهد.
مرحوم ناظران سال ۸۶ کار ساخت را همراه با یکی از پسرانش آغاز می‌کند، اما ۲ سال بعد در مرحله سفت‌کاری به خاطر سانحه تصادف ۳ ماهی به کما رفته و سپس به رحمت خدا می‌رود. بعد از فوت مرحوم فرزندان او متوجه می‌شوند که در سند وقف نامه نام پسر بزرگش اصغر ناظران به عنوان تولیت ثبت شده و همچنین مرحوم وصیت کرده است که ثلث مالش برای خوابگاه هزینه شود.
اصغر ناظران فرزند مرحوم که طبق وصیت پدر تولیت وقف را بر عهده گرفته است از شخصیت پدر و تصمیمش به وقف برایمان روایت می‌کند: پدر زمینی به وسعت بیش از ۲ هزار متر در خیابان ابوطالب داشت که همواره دلش می‌خواست در این زمین کار خیریه‌ای انجام دهد و چندباری برای اینکه چه کاری می‌تواند در این زمین انجام دهد با افراد مختلف مشورت کرده بود تا اینکه روزی ماجرای خوابی که دیده بود برای من و برادرم تعریف کرد و سپس با کلنگ‌زنی زمین برای ساخت خوابگاه تصمیم گرفت خوابش را به حقیقت پیوند بزند.
وی ادامه می‌دهد: ۲ سالی از کار احداث ساختمان خوابگاه می‌گذشت که اجل به پدر مهلت نداد و او در سانحه تصادف به رحمت خدا رفت. این در صورتی بود که هنوز ساخت خوابگاه در مرحله سفت کاری بود و تا پایان ساخت مسیر زیادی در مقابلمان وجود داشت.
فرزند مرحوم ناظران با بیان اینکه زمانی که متوجه شدم پدر من را به عنوان متولی خوابگاه معرفی کرده است بار سنگینی را بر روی دوشم احساس می‌کردم، می‌گوید: حس مسئولیت و اینکه به خوبی می‌دانستم تا چه میزان پدر علاقه داشت تا خوابگاه ساخته شود، باعث شد تا دوباره با دقت بیشتر از مجموعه بازدید و با دعوت از چند مهندس و افرادی که چند و چون کار را می‌دانند ادامه ساخت آن را بررسی کنم.
او بیان می‌کند: بعد از این بازدید‌ها و گفتگو با برادر کوچک‌ترم که همراه پدر در ساخت بود، تصمیم گرفتیم که کار را با افرادی که کُننده آن هستند، ادامه دهیم بنابراین به بنیاد دانشگاهی فردوسی مشهد معرفی شدم و با مشورت و دعوت از آن‌ها برای ارزیابی‌های دوباره متوجه یک سری اشکالاتی در ساخت شدیم که مسیر ساخت را عوض و ایجاد تغییراتی را لازم الاجرا می‌کرد.
عمل به وصیت پدر
فرزندان مطابق وصیت مرحوم یک سوم مال پدر را برای اتمام ساخت خوابگاه هزینه می‌کنند، اما با افزایش قیمت‌ها در سال ۹۱ بودجه‌ای که مرحوم برای خوابگاه در نظر گرفته بود تمام می‌شود.
اینجاست که پسر ارشدش که تولیت را بر عهده داشته برادران و خواهرانش را جمع و موضوع را با آن‌ها مطرح می‌کند که نیازمند کمک هستند تا وصیت و آرزوی پدر را برآورده سازند: «زمانی که موضوع را با برادران و خواهرانم مطرح کردم که برای اتمام کار ساخت نیازمند بودجه بیشتری هستیم همه آن‌ها پای کار آمدند و مبلغی را با جان و دل پرداختند تا آرزوی پدر را محقق سازند.»
سال ۹۳ ساخت خوابگاه به اتمام می‌رسد، فرزند مرحوم درباره مشخصات این خوابگاه بیان می‌دارد: «۲ هزار و ۲۷۳ متر مساحت مجموعه و ۲ هزار و ۷۰۰ متر زیربنای آن است و از چهار بلوک مجزا تشکیل شده، هر بلوک نیز شامل ۱۵ واحد مستقل است. البته بلوک یک ویژه دانشجویان متاهل به صورت یک خوابه با زیربنای هر واحد ۵۵ متر ساخته شده است.
وی می‌افزاید: «بلوک‌های دو، سه و چهار از زیربنای ۷۵ متر تا ۱۳۰ متر به صورت دو خوابه و سه خوابه ساخته شده که داخل هر اتاق ۴ و یا ۶ دانشجوی دختر اسکان داده شده‌اند و با توجه به اینکه وصیت پدر در اختیار قرار دادن خوابگاه برای دانشجویان کم بضاعت بود قرارداد همکاری با بنیاد دانشگاهی فردوسی را تنظیم کردیم تا مدیریت خوابگاه را به عهده بگیرند و کار‌هایی از قبیل پذیرش و مسئولیت دانشجویان را با کمک کارمندان خود اجرا کنند.»
ناظران بیان می‌کند: «سال ۹۳ بدون کمک هیچ نهاد دولتی و شخصی ساخت مجموعه رفاهی، دانشجویی را به پایان رساندیم و جالب است بدانید در این مجموعه از بهترین امکانات ساخت استفاده شده است و تمام تلاش خود را کردیم تا مجموعه‌ای کامل و مدرن با امکانات رفاهی از قبیل کتابخانه، اتاق تلویزیون و ... ایجاد کنیم.
هیچ‌گاه نخواستیم به خاطر تلاطم قیمت‌ها در سال ۹۱ و ۹۲ از مصالح ساختمانی نامناسب استفاده کنیم و به نوعی فقط کار مجموعه را به پایان برسانیم بلکه هدف من و تمام خواهران و برادرانم ایجاد مکانی مناسب و در خور وصیت پدر بود و حاصل آن امروز این شده که به عقیده بنیاد دانشگاه این خوابگاه یکی از بهترین خوابگاه‌های سطح استان محسوب می‌شود.»
اسکان بیش از ۳۰۰ دانشجو
او با بیان اینکه اکنون ۱۵ دانشجوی متاهل و ۳۰۰ دانشجوی دختر در خوابگاه اسکان پیدا کرده‌اند و خوشبختانه ظرفیت خوابگاهی دانشگاه فردوسی مشهد با ساخت این مکان افزایش یافته است.
می‌گوید: «فارغ از تب و تاب قبولی در دانشگاه، که هیجان قبولی را دوچندان می‌کند، نقل و انتقال به یک شهر دیگر برای بسیاری از خانواده‌ها و دانشجویان با ترس و نگرانی همراه است، به طوری که بسیاری از شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری هنگام انتخاب رشته اولویت‌بندی رشته و محل تحصیلشان را بر مبنای داشتن خوابگاه تنظیم می‌کنند و این موضوع برای دانشجویان دختر از اهمیت بالاتری برخوردار است.»
فرزند مرحوم ناظران با تأکید بر اینکه تصمیم به ساخت خوابگاه و وصیت پدر در راستای کاهش دغدغه دانشجویان و خانواده‌های آن‌ها برای اسکان و تحصیل در شهر مشهد بود، بیان می‌کند: «هزینه‌های زندگی در کلان‌شهری همچون مشهد کم نیست، حال تصور کنید دانشجو باید جدا از تأمین هزینه‌های تحصیل، هزینه دیگری مانند اسکان را نیز متقبل شود که این هزینه برای اجاره اتاق کوچکی در شهر مشهد مبلغ کمی نخواهد بود و همین موضوع ممکن است باعث شود تا نظر او برای ادامه تحصیل تغییر کند.»
وی می‌افزاید: «از طرف دیگر باید توجه داشت که خوابگاه تنها جای خواب دانشجو نیست و باید تسهیلات رفاهی داشته باشد. نبود امکاناتی مانند سالن مطالعه مشکلاتی را برای آن‌ها به وجود می‌آورد.
به همین منظور در بازدید و جلساتی که با بنیاد دانشگاهی فردوسی برای ساخت این خوابگاه داشتیم تصمیم گرفته شد تا خوابگاهی با امکانات مجهز مانند سالن مطالعه، کتابخانه، نمازخانه و اتاق تلویزیون برای دانشجویان در نظر گرفته شود تا با ساخت این محیط‌ها، رفاه دانشجویان بیشتر تأمین شود و احساس آرامش و تمرکز بیشتری به آن‌ها برای تحصیل دست یابد.»
بلوکی ویژه متأهلان
او در ارتباط با ساخت بلوک متاهلان نیز بیان می‌دارد: «سوئیت‌های ۵۵ متری یک خوابه با تمام امکانات رفاهی سرویس بهداشتی، آشپزخانه و ... ساخته شده که در اختیار دانشجویان متأهل قرار می‌گیرد و آن‌ها می‌توانند تا پایان دوره تحصیلی خود از آن استفاده کنند البته قسمتی در زیر این بلوک‌ها برای پارکینگ در نظر گرفته شده که قصد ما ساخت سالن اجتماعات بود.
اما مجوز ساخت به آن داده نشد، مهندس ناظر ساختمان با بیان اینکه ساخت پارکینگ در تمام مجتمع‌ها ضرورت دارد تأکید بر ساخت پارکینگ داشت در صورتی که دانشجویان ماشینی برای پارک ندارند و ساخت سالن می‌توانست مطلوب‌تر و قابل استفاده‌تر باشد.»
تأمین هزینه‌های خوابگاه
خوابگاه زنده یاد ناظران از یک طرف در راسته خیابان و از طرف دیگر داخل کوچه است و دو ممر است، در ورودی خوابگاه داخل کوچه قرار دارد، اما در قسمتی از خوابگاه که در حاشیه خیابان است مغازه‌هایی در پایین بلوک سه و چهار ساخته شده است، دلیل آن‌ها را که از فرزند مرحوم سؤال می‌کنیم، می‌گوید
«ساخت این مغازه‌ها برای کمک به هزینه‌های خوابگاه بوده است به همین دلیل هم این مغازه‌ها در راسته خیابان قرار دارد تا مزاحمتی برای دانشجویان نداشته باشد از طرفی مبلغ اجاره بهای مغازه بتواند هزینه‌های احتمالی خوابگاه را تأمین کند.»
او ادامه می‌دهد: «تمام درآمد خوابگاه از مبلغ جزئی که از دانشجویان گرفته می‌شود تا اجاره بهای مغازه‌ها در اختیار بنیاد دانشگاهی فردوسی قرار می‌گیرد تا با مدیریت خود هزینه‌های جاری خوابگاه را تأمین کنند.»
مردی که گره‌گشای محله بود
صحبت از شخصیت پدر که می‌شود اولین جمله‌ای که فرزند مرحوم به آن اشاره می‌کند اخلاق و منش پدر است، او می‌گوید: «مرحوم حاج احمد ناظران سال ۱۳۰۴ در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. در کنار پدر کار در بازار را شروع کرد و سپس حجره‌ای در سرای محمدیه برای خود راه انداخت و بعد از گذشت چند سال مغازه خواربار فروشی خود را به خیابان تهران برد و به تدریج و در طول زمان به دلیل کهولت سن کمتر فعالیت اقتصادی می‌کرد.»
به گفته فرزند مرحوم اخلاق، روش و منش زندگی پدر به گونه‌ای بود که علاوه بر ستون خانواده ریش سفید کسبه، بازار و محله محسوب می‌شد طوری که اگر مشکلی برای فردی ایجاد می‌شد اولین چیزی که به ذهنش می‌رسید مراجعه به مرحوم حاج احمد ناظران بود.
دستگیری از نیازمندان از ویژگی‌های خاص مرحوم بود و کافی بود تا متوجه شود فردی در آشنایان یا نزدیکان مشکل مالی دارد، بدون اینکه باعث خجالت فرد شود به نحوی به او کمک می‌کرد که کسی متوجه این کمک نشود.
فرزند مرحوم می‌گوید: «چند خانواده مستمند به پدر معرفی شده بودند که در زمان حیاتشان تحت پوشش و حمایت پدر قرار داشتند، اما این حمایت مالی به گونه‌ای بود که به جایگاه آن خانواده آبرودار لطمه‌ای وارد نشود و احساس خجالت نکنند. کار‌های پدر به گونه‌ای بود که برخی از آن‌ها را بعد از فوت او متوجه شدیم.»
توجه واقفان به تغییر نیاز‌های روز جامعه
وقف یکی از موضوعاتی است که در اسلام بسیار سفارش شده است و چه بسا افراد زیادی را در سطح شهر مشهد می‌بینیم که مال، زمین، خانه و ... خود را وقف کرده‌اند، اما گاهی آگاهی نداشتن و نیازسنجی این واقفان باعث شده تا برخی موقوفات تکراری باشند و در زمینه‌هایی که نیاز ضروری جامعه است کمتر وقفی صورت گیر.
وقف باید متناسب با زمان و مکان باشد، به عنوان مثال در گذشته موقوفاتی برای ساخت مسجد لحاظ شده و مسجد نیز ساخته و مورد استفاده مردم قرارگرفته است، اما این کافی نیست، چون با توجه به تغییر زمان، نیاز‌های روز نیز تغییر پیدا کرده است.
اکنون نیاز‌هایی غیر از ساخت مسجد و حسینیه وجود دارد که باید از طریق وقف به آن‌ها توجه شود، وقف مرحوم حاج احمد ناظران یکی از وقف‌های متفاوت در شهر است که نیاز جوانان را برطرف می‌کند و چه خوب است که واقفان قبل از اجرای نیت خود بر اساس شرایط و نیاز‌های جامعه قدم در این راه نیک بگذارند.
* این گزارش شنبه ۱ دی ۱۳۹۷ در شماره ۳۲۰ شهرارا محله منطقه دو چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
محله امامیه؛ پربوستان‌ترین محله قاسم‌آباد 
مسجد امام‌حسن مجتبی (ع)؛ اتاقکی که پایگاه انقلاب شد 