درد همسایگی با کال خلج و نخاله‌های ناتمامش!
اهالی محله خلج از هم‌جواری با کال خسته شده‌اند. کال به محل دپوی خاک و نخاله تبدیل شده و مکانی برای شب‌خوابی کارتن‌خواب‌ها و معتادان و فروش مواد مخدر است.
منطقه۷ یکی از مناطق شهر مشهد است که کال‌های بسیاری دارد، از‌جمله کالی که در زمین‌های بایر و رهاشده مسیر هفت‌حوض، بین خیابان سبحان و ریاضی قرار دارد و بین مردم به «کال خلج» مشهور است.
آن‌طور‌که کارشناسان اداره خدمات شهری منطقه می‌گویند، ابتدای کال آن سمت بولوار هفت‌حوض و کنار بوستان قائم (عج) قرار می‌گیرد و از زیر این بولوار عبور کرده است، اما مردم محلی معتقدند که مبدأ کال زیر خانه‌های مسکونی خیابان قائم (عج) قرار دارد. در‌هرصورت گزارش ما مربوط به آن بخش از کال است که در زمین‌های بایر قرار گرفته و طی سه‌دهه با تخلیه خاک و نخاله به‌مرور زمان پر و عمق آن کم شده است.
به گفته اهالی، آزار‌دهنده‌ترین معضل این منطقه، هم‌جواری با همین کال است که به محل دپوی خاک و نخاله تبدیل شده و مکانی برای شب‌خوابی کارتن‌خواب‌ها و معتادان و فروش مواد مخدر است.
خاک و نخاله؛ همسایه مردم
تا همین پنج‌سال قبل، اگر قرار بود به‌سمت هفت‌حوض بروید، باید از انتهای خیابان خلج خودتان را به ارتفاعات هفت‌حوض می‌رساندید. اما هنگامی‌که صحبت از ساخت بولوار جدید به میان آمد، اولین اقدامی که باید انجام می‌شد، پوشاندن آن قسمت از کال خلج بود که در عرض بولوار قرار می‌گرفت.
بوستان قائم (عج) فعلی که در گذشته، بخشی از مسیر این کال بود، در سال‌های قبل پوشانده شده بود و شهرداری منطقه ۷ با ساخت بولوار هفت‌حوض ضمن پوشاندن ادامه مسیر کال، کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی را نیز برای هدایت آب باران در کال خلج احداث کرد.
خودرومان را در بولوار هفت‌حوض پارک می‌کنیم. از بالای بولوار که نگاه می‌کنیم تا خیابان شهیدریاضی تا چشم کار می‌کند، خاک و زباله رهاشده در مسیر کال دیده می‌شود. از همان‌جایی که ایستاده‌ایم، حفره‌هایی را که توسط حیوانات موذی مانند موش، مار و... ایجاد شده است، می‌توان به‌راحتی دید. با هزار سلام و صلوات، راهی برای پایین‌رفتن پیدا می‌کنیم. گویا رفتوآمد از بین این خاک‌ها و نخاله‌ها کار هر‌روزه اهالی است.
هزار وعده یکی وفا نشد
همان‌طور‌که در حاشیه کال مشغول بررسی وضعیت آن هستیم، احمد ایران‌پور را می‌بینیم که در حاشیه کال مشغول تعمیر ماشینش است. او از سال۷۱ به این محله آمده است و جزو قدیمی‌ها محسوب می‌شود. ایران‌پور هنگامی‌که صحبت‌هایمان را درباره کال خلج می‌شنود، انگار سر درد دلش باز می‌شود.
او می‌گوید: آن زمان که به اینجا آمدم، آن سمت بولوار هفت‌حوض که حالا ساختوساز شده است و در‌کنارش بوستان قائم (عج) را ساخته‌اند، کال و زمین خاکی بود. کالی عمیق که کامیون داخل آن رفتوآمد می‌کرد، اما حالا آن سمت بولوار آباد شده و این سمت همچنان خاکی باقی مانده است.
ایران‌پور در این بیست‌سال اخیر دیده که هر روز بخشی از این کال بزرگ با خاک و نخاله‌ها پر شده است.
او بوستان قائم (عج) را نشانمان می‌دهد و ادامه حرفش را این‌طور پی می‌گیرد: ابتدا کال آن سمت بولوار را پر و بعد هم قطعه‌بندی کردند. قطعه‌های ۲۵۰ متری را به ۳۰۰ هزار‌تومان فروختند و خانه‌ها به مرو زمان ساخته شد که اکنون انتهای خیابان قائم (عج) محسوب می‌شود. با خودمان گفتیم که بعد هم نوبت این سمت کال می‌شود که آباد شود. اما نصیب ما فقط بوی بد و زباله شد.
این ساکن قدیمی محله خلج از قول‌ها و وعده‌هایی که مسئولان داده‌اند، می‌گوید؛ «قرار بود شهرداری در مسیر کال فضای سبز ایجاد کند. بر همین اساس هم در ابتدا لوله‌های آبیاری فضای سبز را در زمین کار گذاشتند، اما بچه‌ها با چوب یا هر وسیله‌ای که به دستشان می‌رسید، این لوله‌ها را سوراخ می‌کردند. آن‌قدر با ۱۳۷ تماس گرفتیم تا آمدند و لوله‌ها را زیر خاک کردند.»
البته وعده دیگری که شهرداری به آن‌ها داده احداث ره‌باغ بوده است، مسیر سبزی که بولوار هفت‌حوض را به خیابان شهیدریاضی متصل کند و امتداد داشته باشد. اما حالا که نگاه می‌کنید، به‌جز برق شیشه‌های شکسته و پلاستیک‌های رهاشده در میان تل خاک چیز دیگری نمی‌بینید.
دلواپسی‌مان برای بچه‌ها است. اگر این افراد معلوم‌الحال بلایی سر آن‌ها بیاورند، چه کسی پاسخ‌گوست؟
آتش و دود معتادان تمامی ندارد
با هر کدام از اهالی حاشیه کال صحبت می‌کنیم، از مزاحمت‌های وقت و بی‌وقت معتادان، کارتن‌خواب‌ها و مواد‌فروشان می‌گویند. آن‌ها بار‌ها با این افراد درگیر شده و تاوانش را که دزدیده‌شدن باتری و لاستیک ماشین و موتورشان بوده است، داده‌اند.
معصومه شجاعی که از سال۷۶ ساکن حاشیه کال شده است، می‌گوید: دلواپسی‌مان برای بچه‌هایمان است. اگر این افراد معلوم‌الحال بلایی سر آن‌ها بیاورند، چه کسی پاسخ‌گوست؟
شجاعی با هیجان از مشکلات ریز و درشتشان می‌گوید؛ اینکه معتادان کنار دیوار‌ها تا صبح آتش روشن می‌کنند و دودش به‌سمت خانه آن‌ها می‌آید. از این می‌گوید که نیوجرسی‌های نهاد‌های مختلف مأمنی برای معتادان شده است تا با خیال راحت، موادشان را دود کند.
او بار‌ها شاهد بوده است که مواد‌فروشان برای توزیع مواد آمده‌اند، اما کاری از دست او و دیگران ساخته نیست. هر‌چند درختانی هم که پایین کال است، مکانی دنج در تابستان برای معتادان شده‌اند.
اینجا تمیز بشو نیست!
آنچه سبب گلایه اهالی شده است، رها‌شدن کال است. لیلا آذری سال‌هاست در محله خلج زندگی می‌کند و همسرش با آن‌هایی که خاک و نخاله تخلیه می‌کنند، درگیر شده است. اما پیروز میدان آن‌هایی بوده‌اند که خاک و نخاله و حتی شیشه در آنجا تخلیه می‌کنند.
او می‌گوید: از کدام مشکل بگوییم؟ از اینکه در روز روشن نیسان می‌آید و با تمام مخالفت‌های ما بار شیشه‌اش را تخلیه می‌کند و بعد هم برایمان دست تکان می‌دهد؟
انگار که شاهد از غیب می‌رسد. آذری به وانتی که در‌حال تخلیه نخاله در حاشیه کال است، اشاره می‌کند و می‌گوید: خوب شد که خودتان ناظر هستید. وقتی اعتراض می‌کنیم، می‌گویند با شهرداری تماس بگیرید. هیچ کاری نمی‌کنند. حتی پلیس هم با ما کاری ندارد.
بدون شک نخاله‌های ساختمانی علاوه‌بر حیوانات موذی مشکلاتی از‌قبیل بیماری سالک و بیماری‌های پوستی برای این افراد به‌دنبال دارد. آذری و همسایه‌هایش آن‌قدر موش و مار دیده‌اند که برایشان تازگی ندارد. او با خنده می‌گوید: به گربه‌ها نگاه کنید؛ ببینید چقدر چاق هستند! از بس موش شکار می‌کنند.
«این کال شده است محل ریختن زباله‌ها و ته‌مانده غذا‌های اهالی.» این حرفی است که آذری می‌گوید و از این موضوع گلایه دارد. می‌گوید: اگر هم به اهالی اعتراض کنیم، آن‌ها می‌گویند «کال است. جلو خانه شما که نیست!»
شجاعی هم در ادامه صحبت‌های همسایه‌اش می‌گوید: خدا را شکر حداقل همسایه‌های خوبی داریم. خیلی وقت‌ها خودمان دستکش دستمان کرده و زباله‌ها را جمع می‌کنیم. البته پاکبان‌ها هم زباله‌ها را جمع می‌کنند. شب‌تاصبح کارتن‌خواب‌ها آشغال می‌آورند و آتش می‌زنند و صبح پاکبان‌ها تمیز می‌کنند، اما انگار اینجا تمیزبشو نیست.
مالک کیست؟
اهالی جمع شده‌اند و هر‌کدام از موضوعی صحبت می‌کنند. آن‌ها بین صحبت‌هایشان به نیوجرسی‌هایی که چند‌ماهی است از سوی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در آنجا گذاشته شده است، اشاره می‌کنند؛ سؤالشان این است که بالاخره مالکیت زمین‌ها به کدام ارگان تعلق دارد و چرا متولی خاصی ندارد تا سروسامانی به وضعیت نابسامان کال بدهد.
هر‌روز گروهی را می‌بینیم که متر و گچ به دست دارند و زمین کال را اندازه می‌گیرند و ادعای مالکیت می‌کنند
شجاعی می‌گوید: هر‌روز گروهی را می‌بینیم که متر و گچ به دست دارند و زمین کال را اندازه می‌گیرند و ادعای مالکیت می‌کنند.
او شیاری را روی زمین نشان می‌دهد و می‌گوید: این بخش از زمین مالک شخصی دارد. مالک ادعا کرده است که هزار‌متر زمین دارد. البته چند‌نفر دیگر هم هستند که ادعای مالکیت کال یا حریم را دارند.
طرح ره‌باغ خلج مقام اول کشوری را دارد
سراغ مدیر دفتر توسعه تسهیلگری خلج می‌رویم. او می‌گوید: سال۹۸ که بولوار هفت‌حوض در‌حال ساخت بود، این کال پوشانده شد. ناگفته نماند که شهرداری در نشست‌هایی که با دفتر تسهیلگری برگزار کرده، خبر از سامان‌دهی و تبدیل کال خلج به پارک خطی داده است، اما با گذشت چند سال هنوز این وعده شهرداری محقق نشده است.
دانا علیزاده می‌گوید: تا سال۹۹ این کال خیلی عمیق بود و آب باران و برف در آن جمع می‌شد. همه‌چیز هم در آن یافت می‌شد، از لاشه حیوانات تا بدنه موتور که مشخص بود سارقان آن را رها کرده‌اند. از سال۱۴۰۰ شهرداری داخل این کال، کانال آب‌های سطحی را احداث کرد و روی آن را پوشاند.
مدیر دفتر توسعه تسهیلگری خلج اشاره می‌کند: این بخش نابسامان است و برای اینکه از وضعیت فعلی خارج شود، طرحی به نام «ره‌باغ خلج» ارائه دادیم که درمیان پروژه‌های سامان‌دهی حاشیه شهر در کشور، مقام اول را کسب کرد.
او می‌گوید: وضعیت فعلی فقط آسیب اجتماعی و فرهنگی برای مردم به‌دنبال دارد. پیشنهاد کردیم کال خلج به ره‌باغ تبدیل شود و دو پارک غدیر و طرق را به بوستان انتهای قائم (عج) متصل کند. با ایجاد پاتوق‌های فرهنگی و اجتماعی، همچنین فعال شدن گردشگری و صنایع دستی درکنار این ره‌باغ، می‌توان رونق مشاغل خانگی را در محله شاهد بود.
ازسویی با‌توجه‌به طول کال که حدود ۲.۵ کیلومتر است، می‌توانیم مسیر پیاده و دوچرخه ایجاد کنیم. بدین‌ترتیب یکی از مشکلات اهالی محله که نداشتن فضای فرهنگی و پاتوق اجتماعی است، برطرف می‌شود و ازسویی رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی را به‌دنبال خواهد داشت.
علیزاده اشاره می‌کند: با اجرای این ایده، وضعیت نابسامان به وضعیت بسامان تبدیل و محله از حالت فعلی خارج می‌شود، اما باوجود پیگیری‌هایمان، هنوز شاهد حرکتی از‌سوی مسئولان برای خارج‌کردن این کال از وضعیت موجود نیستیم.
فضای سبز در حاشیه کال
مجید وحدتی‌پور، شهردار منطقه ۷، درباره این مشکل می‌گوید: در طرح تفصیلی مشخص شده است که کجا باید فضای آموزشی، پارک، بیمارستان و... باشد. ما در شهرداری براساس آن، طرح‌ها را اجرا می‌کنیم و نمی‌توانیم هرطور که می‌خواهیم، شهر را گسترش بدهیم یا ساختوساز کنیم.
او با اشاره به اینکه در طرح تفصیلی، این بخش از کال به فضای سبز تعلق دارد، بیان می‌کند: مالکیت بخشی از این زمین‌ها با شهرداری نیست و باید تملک صورت بگیرد. سیاست شهرداری نیز برای کال‌ها کف سازی و بهسازی است و در حریم کال می‌توان فقط فضای سبز ایجاد کرد.
کسی پاسخ‌گو نبود
روی دیوار‌های پیش‌ساخته بزرگ که در هر طرف کال به چشم می‌خورد، نوشته شده است: «این ملک متعلق‌به ستاد اجرایی فرامین حضرت امام (ره) می‌باشد. هرگونه دخل و تصرف پیگرد قانونی دارد.» علی‌رغم تلاش تلفنی و حضوری تنوانستیم پاسخی از سوی این ستاد دریافت کنیم.
یک منبع آگاه به خبرنگار شهرآرامحله گفت که دادگاهی درباره وضعیت این زمین‌ها در‌حال برگزاری است؛ به عبارتی هنوز تعیین تکلیف نشده است و در کش‌و‌قوس دادگاه قرار دارد.
بلاتکلیفی مردم بین سازمان‌ها
برای اهالی معابر سبحان و شهیدریاضی تفاوتی نمی‌کند که مالک زمین‌ها چه کسی است. آن‌ها از اینکه به آن‌ها گفته می‌شود «ساکنان حاشیه کال» خسته شده‌اند. آن‌هایی که موی سپید کرده‌اند، به قول خودشان اینجا بزرگ شده و ازدواج کرده‌اند و حالا زمان ازدواج بچه‌هایشان رسیده است و همچنان چشم‌به‌راه آبادی این کال هستند.
به گفته اهالی محله، آسیب‌های این کال روز‌به‌روز بیشتر می‌شود؛ از فروش آزادانه مواد مخدر سر هر گذر گرفته تا مصرف آن در گوشه‌وکنار کال و خیابان و انبار‌های ضایعاتی که محل رفتوآمد آدم‌های معلوم‌الحال است. اهالی محله امید دارند به‌جای این کال که اکنون محل جرم‌خیز منطقه محسوب می‌شود، مراکز فرهنگی، فرهنگ‌سرا و مکان‌های تفریحی ساخته شود.
* این گزارش سه‌شنبه ۵ دی‌ماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۴۹ شهرآرامحله منطقه ۷ و ۸ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
عکس گرفتن با عکس حسن یزدانی 
سازندگان و بانیان قدیمی‌ترین کاشی‌های حرم رضوی چه کسانی بودند؟ 