اولین کتابخانه خیابان کوثر را دانشجویان راه‌انداختند
توجه‌به اهمیت فرهنگ و ترویج مطالعه آزاد در بیشتر فضا‌های آموزشی ازجمله دانشگاه‌ها کمتر دیده می‌شود. دانشجویان که معمولا بعداز طی یک دوره سخت، تلاش درسی را پشت سر گذاشته است، با ورود به دانشگاه دیگر رغبتی به مطالعه غیردرسی از خود نشان نمی‌دهند.
شاید هم بتوان گفت دانشجویان در این دوران، سرگرم مطالعه دروس علمی، تحقیق و پژوهش برای رشته تحصیلی خود هستند و کمتر وقت دارند تا به مطالعه غیردرسی و به‌اصطلاح مطالعه آزاد بپردازند، اما واقعیت این است که حتما برای هریک از ما در شبانه‌روز ساعات و زمان‌هایی به وجود می‌آید که آن اوقات را به بطالت، سرگرمی یا تفریحات دیگر می‌گذرانیم.
چه زیبا و مفید است همین اوقات حتی اندک و محدود را به گونه‌ای هدایت و برنامه‌ریزی کنیم که بتوانیم با مطالعه آزاد و غیردرسی، نتیجه‌ای مثبت از ایام فراغت خود برجای بگذرایم؛ نتیجه‌ای حتی اندک، اما موثر.
کافه‌ای با طعم کتاب
«کنکور که قبول می‌شوی به‌اصطلاح از همان «قیف معکوس» معروف عبور کرده‌ای و با افکار و آرزوهای زیاد و متفاوت پا به محیط دانشگاه می‌گذاری. وارد دانشگاه شده‌ای، دیگر از آن همه درس و تست و کلاس کنکور خبری نیست.
همه چیز دست خودت است و به همت و تلاش خودت بستگی دارد. رشته برق و کامپیوتر از گروه مهندسی دو رشته خشک و تقریبا مشکل است که اتفافا دانشگاه ما هم فقط این دو رشته را دارد. بچه‌ها عموما سرشان در کتاب و درس است و کمتر فرصت می‌کنند به مطالعه آزاد بپردازند.
ما با هدف پرکردن اوقات فراغت دانشجویی به‌خصوص زمان‌های بین دو کلاس درواقع فضای دانشجویی دانشگاه را از حالت خشک درسی خارج و این امکان را برای دانشجویان فراهم کرده‌ایم تا بتوانند حتی از ۱۰دقیقه وقت آزاد خود برای مطالعه غیردرسی استفاده کنند. به همین دلیل کافه کتاب دانشگاه را در محل ساختمان شماره ۴ راه‌اندازی کردیم.»
این‌ها عباراتی است که سید‌حسین حسینی، دانشجوی ۲۰ساله رشته برق دانشگاه بهار در بولوار کوثر بر زبان می‌آورد و معتقد است کافه کتاب با سبک و سیاق دانشجویی و مطالعه آزاد تا حالا در مشهد و در سطح دانشگاه‌های شهر دیده نشده است و این طرح برای اولین‌بار است که اجرا می‌شود.
روزی که کافه کتاب کلید خورد
حسین حسینی، ایده‌پرداز و اجرا‌کننده اصلی طرح اولین کافه کتاب دانشجویی مشهد در دانشگاه غیرانتفاعی بهار است. او به روز‌های نخست اجرای طرح کافه کتاب دانشجویی اشاره می‌کند و می‌گوید: ماجرا به سال۹۲ برمی‌گردد من و دو هم‌رشته‌ای دیگرم، خانم‌ها ملیحه آلدو و فاطمه رجب‌زاده از قبل ایده خامی برای ایجاد فضایی برای مطالعه آزاد دانشجویان در سر داشتیم.
ما با هدف پرکردن اوقات فراغت دانشجویی به‌خصوص زمان‌های بین دو کلاس درواقع فضای دانشجویی دانشگاه را از حالت خشک درسی خارج و این امکان را برای دانشجویان فراهم کرده‌ایم
این موضوع باعث شد ایده ایجاد کافه کتاب را مطرح کنم. با درنظرگرفتن فضایی خالی در دانشگاه به‌عنوان مکان اصلی احداث کافه کتاب، طرح تدوین شد. این ایده از آنجا در ذهن من جرقه خورد که می‌دیدم دانشجویان در اوقات آزاد یا بیکاری خود به پارک کنار دانشگاه می‌روند.
به این فکر می‌کردم که بهتر است برای حل این مسئله به فکر راه‌حلی مفید بود. درست روز‌هایی که قرار بود شورای فرهنگی دانشگاه در آبان سال۹۲ تشکیل شود، طرح نوشته و به شورای فرهنگی دانشگاه تقدیم شد. خوشبختانه در آذر همان سال، طرح به تصویب شورا رسید و بلافاصله بعد از تصویب، کار اجرا شد و فضاسازی را به همراه دو هم‌رشته‌ای دیگر آغاز کردیم.
او ادامه می‌دهد: ۵میلیون‌تومان مبلغ اعتباری بود که در ابتدا برای این طرح پیشنهادکردیم که حوزه خرج‌کرد این اعتبار هم فضاسازی، تهیه میز و صندلی مطالعه و تهیه کتاب عنوان شده بود، اما متاسفانه این رقم کاهش یافت و به ۲ میلیون‌تومان رسید.
۴ماه کار شبانه‌روزی
حسینی می‌افزاید: ما توانستیم با این ۲میلیون‌تومان فقط کتاب برای قفسه‌های کتابخانه تهیه کنیم و بعد از آن هم با چهار‌ماه کار شبانه‌روزی، ستون‌های کافه کتاب را بالا بردیم. شبانه‌روز کار کردیم و گذر زمان برایمان معنا نداشت چراکه علاقه‌مند بودیم هرچه زودتر این فضا راه‌اندازی شود.
او ادامه می‌دهد: البته در این تلاش‌های شبانه‌روزی، خانواده‌ها همواره پشتیبان و حامی ما بودند و هیچ‌گاه تشویق و حمایت‌های خود را از ما دریغ نکردند.
از هر کتاب فقط یک جلد
این دانشجوی رشته برق اظهار می‌دارد: ازآنجاکه رویکرد ما برای ایجاد کافه‌کتاب، پرکردن اوقات فراغت دانشجویان و مطالعه غیردرسی بود، از هر کتاب فقط یک جلد تهیه و در قفسه‌های کافه کتاب گذاشته شد.
او درباره روند فعالیت کافه کتاب می‌گوید: این فضا فقط برای مطالعه ترتیب داده شده است و ازآنجاکه ما از هر نوع کتاب، فقط یک جلد داریم، امکان عضوگیری و به‌امانت‌دادن کتاب به دانشجویان وجود ندارد. دوستان و هم‌دانشگاهی‌های ما می‌توانند در این فضا فقط مطالعه غیردرسی داشته باشند، اما امیدواریم با افزایش تعداد کتاب‌ها و گسترش کافه‌کتاب موضوع عضوگیری و امانت کتاب محقق شود.
کتاب‌های خشک نداریم
ایده‌پرداز طرح کافه‌کتاب این را هم تاکید دارد که در این کافه‌کتاب خبری از کتاب‌های درسی و کمک‌درسی و درحقیقت علمی نیست، بلکه تمامی این کتاب‌ها در حوزه ادبیات، عرفان، روان‌شناسی و فلسفه است.
او می‌گوید: در حال حاضر حدود ۸۰۰جلد کتاب در این کافه وجود دارد که امیدواریم با مساعدت مسئولان شهروندان و حتی خود دانشجویان روز‌به‌روز بر تعداد آن‌ها افزوده شود.
تزئینات کافه کتاب از مواد دورریختنی است
حسینی به تزئینات داخل کافه کتاب اشاره دارد؛ اینکه در تزئینات داخلی از هنر دست استفاده شده است؛ اینکه هنر استفاده از مواد دورریختنی در این تزئینات کاملا مشهود است. او اظهار می‌دارد: دور لامپ‌ها، تزئینات گلدان‌ها، فضاسازی قفسه‌ها در و دیوار همه با استفاده از مواد دورریختنی و بازیافتی با ایده خودمان طراحی شده است.
دور لامپ‌ها، تزئینات گلدان‌ها، فضاسازی قفسه‌ها در و دیوار همه با استفاده از مواد دورریختنی و بازیافتی طراحی شده
می‌گوید: معتقد هستیم که یک دانشجو باید یاد داشته باشد که چگونه از کوچک‌ترین منابع دراختیار، بهتر استفاده کند. اینکه بستر لازم فراهم باشد تا ما طرحی را خلق کنیم یا ایده‌ای را به اجرا درآوریم، یک کار معمولی است که ممکن است هرکس بتواند از عهده آن برآید؛ هنر این است که بتوانیم با کمترین ابزار و امکانات، بهترین و بیشترین بهره را ببریم.
نوشیدنی گرم بنوشید
او می‌افزاید: در این فضا حدود ۲۱نوع از انواع دم‌نوش‌های مختلف را آماده می‌کنیم و دانشجویان می‌توانند هم‌زمان با مطالعه، دم‌نوش موردنظر خود را سفارش دهند و بنوشند. حسینی با بیان اینکه در حال حاضر مطابق با اساس‌نامه طرح کافه‌کتاب، مدیریت مجموعه برعهده خود اوست، این را هم اضافه می‌کند: در برنامه داریم تا این فضا را که الان با چهار‌میز مطالعه چهار‌نفره حدود ۱۶نفر را پوشش می‌دهد، گسترده‌تر کنیم و به لحاظ فیزیکی به مساحت کافه کتاب بیفزاییم تا دانشجویان بیشتری امکان استفاده از این فضا را داشته باشند.
اینترنت را به کافه کتاب می‌آوریم
حسینی به برنامه‌های آینده کافه‌کتاب اشاره دارد و می‌گوید: در نظر داریم در آینده روزنامه‌های روز و مجلات را به کافه کتاب بیاوریم. او ادامه می‌دهد: اینترنت نیز محور دیگری است که قرار است وارد کافه کتاب شود تا دانشجویان این امکان را داشته باشند متناسب‌با موضوع مورد مطالعه خود در این فضا از اینترنت استفاده کنند و به تحقیق و تفحص در دنیای مجازی هم بپردازند.
حسینی به راه‌اندازی سامانه‌ای با عنوان «روی خط خدا» اشاره می‌کند و می‌گوید: قرار است نام اعضای ثابت کافه کتاب در این سامانه ثبت شود تا بتوانیم از طریق پیامک و با ارتباط مستمر با مخاطبان، اطلاعات مفیدی در حوزه کتاب به مخاطبان خود منتقل کنیم.
توصیه‌ای به همه دانشجویان
این دانشجوی موفق منطقه ما توصیه‌ای نیز به همه دانشجویان هم‌سن خود دارد: دانشجویان باید توجه کنند که همه کار‌های موثر و مفید عموما با یک طرح، ایده یا فکر خام آغاز می‌شود. باید بدانیم اگر این جرقه‌های کوچک را در مسیر درست هدایت کنیم، می‌توانیم اثری مفید خلق کنیم.
او بر این هم تاکید دارد که نباید همیشه منتظر ماند تا تمامی شرایط و ابزار‌ها فراهم شود. گاه در اوج نبود امکانات و ملزومات می‌توان ایده‌ای را خلق و هدایت کرد تا به کاری موثر و بزرگ تبدیل شود. حسینی می‌افزاید: منظور من از بزرگی کار انجام برنامه‌هایی با دامنه فیزیکی گسترده نیست؛ می‌توان گفت کاری مفید است که بتواند موجب تحولی مثبت شود ممکن است دامنه فیزیکی آن اندک، اما تاثیری مهم داشته باشد.
دست نیاز به سوی اهالی مطالعه
جوان هم‌محله‌ای ما می‌گوید: هم‌زمان‌با راه‌اندازی این کافه با رویکرد مطالعه آزاد، درخواست خود را برای دریافت کتاب‌های مختلف به ارگان‌هایی مانند نهاد کتابخانه‌های عمومی استان و برخی کتابخانه‌های بزرگ سطح شهر ارائه داده‌ایم. در این راستا از همه افرادی که کتاب بدون‌استفاده دارند، می‌خواهیم تا با اهدای کتاب‌هایشان به این کافه‌کتاب به افزایش سرانه مطالعه دانشجویان کمک کنند.
حسینی در پایان این را هم می‌افزاید که تمامی متولیان فرهنگی به‌ویژه در حوزه کتاب و مطالعه باید پای کار بیایند و برای ترویج و گسترش این‌گونه ایده‌ها برنامه‌ریزی کنند.
* این گزارش چهارشنبه، ۱۰ اردیبهشت ۹۳ در شماره ۹۹ شهرآرامحله منطقه ۹ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
محله رسالت؛ یادگار روستای یوسفیه و قاسم‌آباد 
حجاب؛ محله پررفت‌وآمد قاسم‌آباد 