هر چراغی، پر مصرف نیست

 هربار که برق قطع می‌شود می‌توان صدای اعتراض و ناراحتی را از تک تک منازل مسکونی، واحدهای تجاری و صنعتی، اداره‌ها و به‌ویژه مراکز درمانی شنید. در همان روزهای نخست بروز اختلال در شبکه‌های برق که همه به دنبال مقصر می‌گشتند یکی از شهروندان مشهدی هنگام تردد در خیابان آخوند خراسانی، فیلمی از چند فروشگاه لوسترفروشی که چراغ‌هایشان روشن بود، تهیه و منتشر کرد که باعث اعتراض و پرسش مردم از صنف لوسترفروشان شد: «چرا در این روزهای سخت و دشوار که پی در پی برق قطع می‌شود آن‌ها در مغازه خود صدها چراغ روشن کرده‌اند؟»

 گشت‌های شرکت برق نیز که پیش از برنامه قطعی‌، برای برخورد با مشترکان پرمصرف فعال شده بودند به خیابان آخوند خراسانی رفتند و از لوسترفروشان این محدوده خواستند با خاموش کردن دو سوم لامپ‌هایشان در مصرف برق صرفه جویی کنند. از نگاه دیگران، کسبه این خیابان پرمصرف‌ترین مشترکان برق هستند. این موضوع بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی با کسبه خیابان آخوندخراسانی داشته باشیم و چند و چون مسئله را از زبان خودشان بشنویم.

بروز نوسانات مختلف در چراغ لوسترفروشان

با شیوع کرونا مشکلات زیادی دامن کسبه خیابان آخوند خراسانی را گرفت، صنفی که بیشترشان در کنار فروش لامپ به فروش لوستر نیز روی آورده‌اند. در این مدت دیگر بازار آن‌ها رونق گذشته را نداشت و از اواخر بهار امسال با بروز قطعی برق گسترده در کشور باز هم به مشکلات آن‌ها افزوده شد. 

به طوری که دیگر حتی رهگذران این خیابان نه‌تنها از تماشای چراغ‌های روشن لوسترها لذت نمی‌بردند بلکه گاهی برای آن‌ها خاطرات تلخ از قطعی برق یادآور می‌شد و این پرسش را در ذهن آن‌ها ایجاد می‌کرد که چرا در این شرایط مغازه‌های این خیابان لامپ زیادی روشن می‌کنند؟

 این سؤال آن‌قدر برای برخی مهم است که باعث می‌شود برای امر به معروف هم که شده پا به داخل مغازه‌های لوسترفروشی ‌بگذارند و از فروشنده‌ها بخواهند کمی از روشنایی مغازه خود بکاهند.

وارد یکی از مغازه‌های این خیابان می‌شویم. تنها چند چراغ در ویترین یا به اصطلاح خودشان در رخ مغازه‌ روشن است. به محض ورود ما به مغازه، فروشنده با فشردن دکمه‌های چند کنترل، چراغ‌های خاموش لوسترهایش را روشن می‌کند. با روشن شدن چراغ‌ها، زیبایی مغازه و اجناس آن دوچندان می‌شود، اما پس از اینکه متوجه منظور ما از ورود به مغازه‌اش می‌شود دوباره همان دکمه‌ها را فشار می‌دهد و چراغ‌ها خاموش می‌شوند.

کاظم عرفانیان با تأکید بر اینکه حتی یک لامپ پرمصرف در مغازه‌اش وجود ندارد می‌گوید: «در طول این سال‌ها انواع لامپ‌ها را تجربه کرده‌ایم. لامپ‌های رشته‌ای که بسیار پرمصرف بودند تا لامپ‌های فلورسنت یا همان مهتابی که با ورود به بازار خیلی زود جای خود را در خانه‌ها پیدا کردند اما به دلیل آسیب‌هایی که برای محیط زیست و سلامت انسان داشتند خیلی زود جای خود را در بازار به انواع لامپ‌های ال ای دی دادند. لامپ‌های کم‌مصرفی که نوردهی خوبی دارند و مقرون به صرفه هستند.»

اگر به لوسترفروشی‌های این خیابان بروید خواهید دید تمامی آن‌ها از لامپ‌های کم‌مصرفی استفاده می‌کنند که در مجموع مصرف آن‌ها از یک واحد مسکونی کمتر است

او ادامه می‌دهد: شاید در ظاهر این‌گونه به نظر بیاید که لوسترفروشان خیابان آخوند خراسانی برق زیادی مصرف می‌کنند، اما در واقعیت این‌گونه نیست. اگر به لوسترفروشی‌های این خیابان بروید خواهید دید تمامی آن‌ها از لامپ‌های کم‌مصرفی استفاده می‌کنند که در مجموع مصرف آن‌ها از یک واحد مسکونی کمتر است.

 اگر در مغازه‌ام 100لامپ 4 وات روشن کنم میزان مصرف برقش بسیار کمتر از یک جاروبرقی است که در طول مدت یک ساعت 1500وات مصرف می‌کند، اما متأسفانه شهروندان هنگام عبور از این خیابان تنها چراغ‌های روشن را می‌بینند و به آن اعتراض می‌کنند.»

اعتراض به کنتورهای دیجیتال

این فروشنده لوستر درباره بهای مصرفی برق خود در هر دوره توضیح می‌دهد: «متأسفانه با وجودی که میزان برقی که مصرف می‌کنیم تفاوت چندانی با یک واحد مسکونی ندارد، اما به دلیل اینکه بهای مصرفی برقمان تجاری محاسبه می‌شود مجبوریم بهای بیشتری برای مصرف برق بپردازیم. 

علاوه بر این کنتورهای برق دیجیتالی هستند که در ساعت‌ اوج مصرف هزینه برق را پلکانی محاسبه می‌کنند، این سبک محاسبه شاید برای منازل مسکونی مناسب باشد تا در ساعات اوج مصرف لوازم غیرضروری را روشن نکنند، اما برای کسبه‌ای مانند ما که در طول روز میزان مصرفش تغییری نمی‌کند عادلانه نیست.

وسایل روشنایی روی مدار گرانی

عرفانیان انگشت اتهام مصرف برق را به سوی برخی اصناف و دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال می‌گیرد و اضافه می‌کند: «مصرف برق به نظر من شباهت زیادی به آب دارد. ما می‌دانیم که بخش زیادی از آب در کشاورزی مصرف می‌شود، اما چیزی که مردم می‌بینند مصرف آب در منازل مسکونی است. 

برق هم به همین صورت است تا پیش از ورود دستگاه‌های استخراج رمز ارز تا این حد دچار کمبود برق نمی‌شدیم. البته نباید از سهم مصرف برق واحدهای صنعتی، اصناف و شهروندان غافل شویم، اما این روزها انگشت اتهام مصرف برق به سمت کسبه‌هایی مانند ما قرار گرفته که از لامپ‌های کم‌مصرف استفاده می‌کنیم.

تغییر برای کاهش مصرف و جذب مشتری

وارد یکی دیگر از مغازه‌های این خیابان می‌شویم. تنوع لوسترهایی که به سقف مغازه‌اش آویزان کرده ما را مجذوب فضای زیبای مغازه‌اش می‌کند. الیاس اقدسی طینت 16سال سابقه تولید و فروش لوستر را در این خیابان دارد. او ادعا می‌کند، تمام لامپ‌های لوسترها 2ونیم واتی هستند و اگر هزار لامپ در مغازه‌اش روشن باشد، با مصرف یک کولر گازی برابری می‌کند.

اقدسی طینت می‌گوید: «تعجب می‌کنم، چرا فکر می‌کنند مصرف برق ما زیاد است. تمام کسبه این خیابان با لامپ سروکار دارند و انواع لامپ‌ها را می‌شناسند. به طور حتم خودمان از لامپ‌های کم‌مصرف استفاده می‌کنیم تا هزینه‌هایمان کمتر شود و تبلیغ مثبتی برای کارمان باشد. پیش از اینکه موضوع مصرف برق مطرح شود، بیشتر کسبه تغییرات گسترده‌ای در دکوراسیون و استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف را انجام داده‌اند تا هزینه‌هایشان را کاهش دهند.»

از اواخر بهار شرکت برق از ما خواسته تنها از یک‌سوم لامپ‌های خود استفاده کنیم. کاری که انجام آن باعث کاهش چشمگیر فروشمان نسبت به سال‌های گذشته شده است

او ادامه می‌دهد: «متأسفانه ظاهر شغل ما به این گونه است که شهروندان فکر می‌کنند برق زیادی مصرف می‌کنیم و همین امر باعث حساسیت جامعه و شرکت برق بر روی صنف ما شده است به طوری که از اواخر بهار شرکت برق از ما خواسته تنها از یک‌سوم لامپ‌های خود استفاده کنیم.

 کاری که انجام آن باعث کاهش چشمگیر فروشمان نسبت به سال‌های گذشته شده است. ضمن اینکه ما امسال تازه در حال پشت سر گذاشتن آسیب‌های بودیم که در دوران کرونا به ما وارد شده بود. کرونا باعث شد من به فروش اینترنتی محصولاتم روی بیاورم و کارگرانم در کارگاه تولیدی بیکار نمانند اما بلافاصله قطعی برق پی در پی به سراغ ما آمد و کار تولید در کارگاه ما مدام تعطیل می‌شود. ضمن اینکه فروش اینترنتی محصولات را کاهش می‌دهد.»

حمایت نمی‌شویم

این کارآفرین ادامه می‌دهد: «امسال فشاری که به من و همکارانم وارد شد بیش از حد تحمل ما بود. من 16سال در این حرفه هستم و هرگز شاهد این همه سختی و مشکل نبودم. در خیابان آخوند خراسانی حدود 300واحد تجاری به فروش لوستر و لوازم الکتریکی مشغول هستند که در هر کدام از آن‌ها حداقل 2 تا 3نفر مشغول به کار هستند. 

اگر کار صنف ما به هر دلیلی با مشکل رو به رو یا تعطیل شود، صدها خانواده آسیب می‌بینند. ما در شرایط دشواری هستیم و در کنار آن‌ها برخی سازمان‌ها همچون دارایی، اداره کار، شهرداری و... نیز با ما همکاری لازم را ندارند. آن هم در ایامی که مقام معظم رهبری درباره حمایت از تولید داخلی سفارشات بسیاری به مسئولان کرده‌است، اما ما شاهد هیچ‌گونه حمایتی نیستیم.»

اتهام نادرست

در میان لوسترفروشان خیابان خاکی به فروشگاهی می‌رویم که تصویر آن در فیلمی که در فضای مجازی منتشر شده بود قرار داشت. 2ردیف جلوی مغازه روشن بود، اما وارد مغازه که شدیم لوسترها خاموش بودند و با ورود ما تصور اینکه مشتری هستیم روشن شدند. احمد کریمی مقدم 22سال است در این خیابان لوستر می‌فروشد و در بین کسبه اینجا اعتبار خوبی دارد.

 او با اشاره به فیلمی که از مغازه‌اش و همسایگانش در فضای مجازی منتشر شده بود توضیح می‌دهد: «اگر با مصرف برق لامپ‌های ال ای دی آشنا نباشید و از بیرون به ویترین مغازه من نگاه کنید فکر خواهید کرد برق زیادی مصرف می‌کنم.

همان‌طور که یک شهروند هنگام عبور از اینجا این‌گونه برداشت کرده و از مغازه من و همسایه‌هایم فیلم گرفته بود. او من را متهم کرده بود که برق زیادی مصرف می‌کنم آن هم در شرایطی که از اواخر فصل بهار هم‌زمان با آغاز نگرانی‌ها درباره کمبود برق میزان مصرف برق مغازه‌ام را به شدت کاهش داده بودم. 

من در داخل و بیرون مغازه تعداد زیادی از چراغ‌ها را خاموش کردم که با انجام آن حدود 1500وات صرفه‌جویی می‌شد اما چون چراغ‌های ویترین را که تنها حدود 200وات مصرف دارند روشن نگهداشتم از بیرون این‌گونه به نظر می‌آید که برق زیادی مصرف می‌کنم.»

کریمی ادامه می‌دهد: «با وجود این حجم صرفه‌جویی من انتظار دارم تشویق شوم اما برخلاف آن در مدتی که شرکت برق نظارت ویژه‌ای به کسبه این خیابان داشت به نظر می‌رسید کارکنان این شرکت نیز توجهی به میزان مصرف برق و صرفه‌جویی ما نداشتند و بیشتر بر روی ویترین مغازه‌ها تمرکز می‌کردند. 

البته فکر می‌کنم دلیل آن، علاوه بر نظارت بر مصرف برق، نگرانی از حساسیت جامعه روی صنف ما بوده است. شهروندان باید توجه داشته باشند من و سایر لوسترفروشانی که در ظاهر صدها لامپ در مغازه‌مان روشن است شرایط را درک می‌کنیم برای همین خیلی‌ها علاوه‌بر خاموشی لامپ‌ها، برای کاهش بیشتر مصرف برق دست به تغییر دکوراسیون و سیستم روشنایی مغازه خود زده‌اند.»

 خیلی‌ از مغازه‌دارها علاوه‌بر خاموشی لامپ‌ها، برای کاهش بیشتر مصرف برق دست به تغییر دکوراسیون و سیستم روشنایی مغازه خود زده‌اند

کریمی درباره مشکلات کسبه خیابان آخوند خراسانی می‌گوید: «متأسفانه لوسترفروشان اینجا با مشکلات زیادی روبه رو هستند به‌ویژه مستأجرانی که هر سال باید اجاره بیشتری برای تمدید قرار داد مغازه بپردازند. 

در سال97 حدود 5میلیون تومان اجاره می‌دادم که این مبلغ در سال بعد از آن به 6میلیون و 500 هزار تومان افزایش پیدا کرد و در سالی که گذشت با وجود شرایط کرونا اجاره من به 8میلیون و 500هزار تومان رسید. امسال نیز مجبور هستم برای تمدید قرارداد 2میلیون دیگر به مبلغ اجاره مغازه‌ام اضافه کنم آن هم در شرایطی که میانگین فروش لوستر من در روز به یک عدد یا در بهترین روز به 2عدد رسیده است.»

تغییر سیستم روشنایی

بسیاری از همشهریان ما پس از مشاهده مشکلاتی که قطعی برق برای سایر هم‌وطنان ایجاد کرد، با کاهش مصرف برق خود سعی کردند از بروز خاموشی‌های بیشتر پیشگیری کنند.

 عباس عبدی نزدیک به 2دهه است در محله کوشش به فروش میوه و سبزیجات مشغول است. او تا سال گذشته برای روشنایی‌بخشی به مغازه‌اش در کنار استفاده از لامپ‌های ال ای دی از چند پروژکتور نیز استفاده می‌کرد، اما از ابتدای تابستان و اولین قطعی‌های برق دیگر پروژکتورهای مغازه‌اش را روشن نکرده و جای آن از لامپ‌های اس ام دی استفاده می‌کند.

عبدی درباره دلیل خاموشی پروژکتورها توضیح می‌دهد: در مغازه من 4پروژکتور به همراه 2لامپ مدادی در بیشتر روز روشن بود تا اینکه قطعی برق آغاز شد. وقتی در رسانه‌ها و فضای مجازی اخبار مشکلات ایجاد شده از قطعی برق را برای هم‌وطنانم دیدم دیگر از این لامپ‌ها در مغازه‌ام استفاده نکردم.

ماجرای تاریخ ورود برق به مشهد را اینجا بخوانید

 تصمیم گرفتم چند لامپ ال ای دی کم مصرف خریداری کنم. من 2 پروژکتور ال ای دی و 5 لامپ ال ای دی 50 وات خریداری کردم و به جای لامپ‌های پرمصرفم نصب کردم. کل هزینه من برای این تغییر، کمتر از700هزار تومان بود اما این هزینه با کاهش بهای مصرف برقم طی 2دوره جبران شد. 

این کار من و کاهش چشمگیر قیمت قبض برقم باعث شد تعدادی از کسبه اطرافم تشویق شوند و با الگوبرداری از من سیستم روشنایی مغازه خود را تغییر دهند.

اصلاح الگوی مصرف

سخن‌گوی صنعت برق خراسان درباره احتمال تداوم قطعی برق امسال می‌گوید: با توجه به کاهش دمای هوا تا پایان شهریور امید داریم دیگر شاهد قطعی برق نباشیم اما در ادامه 6ماه دوم سال به‌ویژه در زمستان با توجه به برودت هوا این احتمال وجود دارد با بالا رفتن مصرف گاز وسایل گرمایشی، گاز کافی برای تولید برق به نیروگاه‌ها نرسد.

 اتفاقی که در سال‌های گذشته چندین بار رخ داده و ما مجبور به قطعی برق تعدادی از مشترکان شدیم. البته در صورت بروز این اتفاق قطعی برق در مقایسه با فصل تابستان بسیار کمتر خواهد بود.

حسن حشمتی با اشاره به تعرفه‌های محاسبه مصرف مشترکان شرکت برق درباره برنامه‌های این شرکت برای اصلاح الگوی مصرف می‌گوید: شرکت برق برای اصلاح مدل مصرف از سال‌های گذشته برنامه‌های مختلفی همچون فرهنگ سازی، نصب کنتورهای هوشمند و تعرفه‌های پلکانی را در دستور کار خود قرار داده است تا شاهد اصلاح الگوی مصرف برق در کشور باشیم.

 گروه‌های مروجان مصرف و گشت‌های نظارتی شرکت برق به‌طور حضوری در بازه‌های اوج مصرف به سراغ واحدهای تجاری پر مصرف می‌رفتند

 در صدا و سیما، مدارس، رسانه‌ها و ... نیز کار فرهنگی زیادی انجام می‌شود اما باید در نظر داشت که مصرف یک کالا ارتباط مستقیمی با قیمت آن دارد. اگر این هزینه خیلی کم باشد، هر چقدر کار فرهنگی انجام دهیم تأثیر لازم را ندارد برای همین است که نصب و استفاده از کنتورهای دیجیتال و تعرفه‌های پلکانی هم‌زمان در دستور کار شرکت برق قرار دارد.

 ضمن اینکه مشترکان باید در نظر داشته باشند هزینه تولید برق مصرفی آن‌ها به ویژه در بخش خانگی بدون در نظر گرفتن هزینه سوخت مصرفی، بسیار بیشتر از بهای پرداختی آن‌هاست.

حشمتی با اشاره به نظارت‌های انجام شده بر لوسترفروشان آخوند خراسانی توضیح می‌دهد: نظارت فقط مختص به کسبه خیابان آخوند خراسانی نبوده و امسال با توجه به کمبود برقی که داشتیم، گروه‌های مروجان مصرف و گشت‌های نظارتی شرکت برق به‌طور حضوری در بازه‌های اوج مصرف به سراغ واحدهای تجاری پر مصرف می‌رفتند و به آن‌ها هشدار می‌دادند.

ارگان‌ها می‌توانند برق تولید کنند

شرکت برق در هیچ جای دنیا نمی‌تواند تضمین کند برق را برای مشترکان خود صد در صد تأمین کند چرا که همیشه امکان دارد در پی بروز یک سانحه یا شرایط جوی، به نیروگاه‌ها و خطوط انتقال برق آسیب برسد. مشترکان برق که تحمل قطعی را ندارند می‌توانند از دیزل ژنراتور تولید برق برای شرایط اضطراری که شاهد قطع برق هستیم استفاده کنند. 

حتی شهروندان در پشت بام منازل خود می‌توانند از سلول خورشیدی برای تولید برق استفاده کنند تا در بازه‌های زمانی قطع از آن استفاده کنند. البته امروز بسیاری از مراکز درمانی و ارگان‌ها مانند فرودگاه دارای این تجهیزات هستند و هنگام استفاده از این تجهیزات به شبکه برق کمک زیادی می‌کنند.

حشمتی با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: بیشترین مشکل ما در فصل تابستان است که استفاده از سیستم‌های سرمایشی در آن افزایش می‌یابد به طوری که شاهد افزایش مصرف برق در حدود 25 تا 35 درصد هستیم. 

در فصل تابستان مشترکان ما می‌توانند برای جلوگیری از قطعی برق در هنگام استفاده از کولر آن را در دمای مناسب قرار دهند و از لوازم برقی پرمصرف در بازه زمانی غیراوج استفاده کنند بخش روشنایی نیز تأثیر زیادی دارد. خود ما به برخی اصناف مراجعه می‌کردیم شاهد بودیم کسبه تمام لامپ‌های خود را خاموش می‌کردند تا به سایر هم‌وطنان خود کمک کنند. هر مشترکی می‌تواند با این کارها به ما کمک کند.

توقیف ۱۰هزار ماینر

سخن‌گوی صنعت برق در پاسخ به سهم دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال در مصرف برق توضیح می‌دهد: متأسفانه سهم دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال در مصرف برق درخور توجه بوده است. ما در استان حدود 10هزار دستگاه ماینر کشف و ضبط کردیم که از این تعداد 80درصد در مشهد شناسایی شده است.

از طریق سامانه شرکت برق در بخش ثبت گزارش‌های دستگاه‌های استخراج رمزارزها و سامانه تلفنی شرکت برق به‌طور محرمانه خبر استخراج رمز ارز را بدهند

 تمامی این دستگاه‌ها از طریق گزارش‌های مردمی و گروه‌های بازرسی شرکت برق به‌ویژه در خرداد و تیرماه شناسایی و ضبط شدند. شهروندان می‌توانند از طریق سامانه شرکت برق در بخش ثبت گزارش‌های دستگاه‌های استخراج رمزارزها و سامانه تلفنی شرکت برق به‌طور محرمانه خبر استخراج رمز ارز را بدهند. 

شرکت برق اگر موضوع درست و کار شناسایی و ضبط درست باشد به نسبت حجم رمز ارز شناسایی شده تا سقف 20میلیون تومان پاداش به گزارش‌دهنده‌ می‌دهد.

تولید برق در صنایع و منازل مسکونی

سید مهدی مدنی، عضو سندیکای صنعت برق ایران، درباره مصرف برق در کشور می‌گوید: مراکز تجاری بزرگ، واحدهای صنعتی بزرگ می‌توانند برای خود یک نیروگاه کوچک ایجاد کنند تا در آینده دیگر مشکلی با قطعی برق نداشته باشند ضمن اینکه اگر از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید استفاده کنند می‌توانند برق تولیدی خود را حتی به شرکت برق بفروشند و بازگشت سرمایه داشته باشند.

عضو سندیکای صنعت برق اضافه می‌کند: مشترکان مصرف برق می‌توانند با بهینه‌سازی مصرف برق و خرید تجهیزات و وسایل کم‌مصرف جدیدی که تولید شده میزان مصرف برق خود را به شدت کاهش دهند. ضمن اینکه اگر مردم ما به سمت تولید و استفاده از برق خورشیدی بروند می‌توانند علاوه بر مصرف برق آن، برق را بفروشند و حدود 4سال برگشت سرمایه داشته باشند.