شورانگیزی بهار در ایستگاه قطار

10سال پیش که اولین بار المان های نوروزی در معابر شهر جانمایی شدند، شهر را تماشایی کردند. پس از نوروز1390 بود که هر سال به بهانه نوروز صدها المان در گوشه وکنار معابر جای گرفت و به این ترتیب بود که شهر بهشت در کشور سرآمد این عرصه هنری و پرنشاط شد. مسئولان حوزه فرهنگی واجتماعی شهرداری مشهد المان های موقت و دائم را در شهر با توجه به موقعیت معابر، بافت محدوده و جمعیت حاضر برای نصب جای گذاری می کردند.

عرصه ایستگاه راه آهن مشهد به دلیل جنبه گردشگری و همچنین نزدیک بودن به بافت حرم مطهر، نقطه راهبردی و حساسی است. علاوه بر این، ایستگاه راه آهن مشهد المان ثابتی دارد؛ المانی به نام «همیشه به سوی او» اثر یعقوب دانش دوست که سال1351 نصب شده و سال1397 بازطراحی و استحکام بخشی شده است تا جذابیتی دوباره پیدا کند. گفته می شود این نماد ترکیبی از پیکره یک زن و مرد است که بشر را تشکیل می دهند و نشان می دهد که دست بشر همیشه به سوی خدا بلند است.

اما بشنوید از روایت المان های بهاری در 5سال اخیر. در این میان نوروز 1396 با 16 المان، پرتعدادترین المان ها را در منطقه 3 داشت؛«قطار فیروزه ای»، «هوشیار و بیدار»، «فرش مهمانی» در تقاطع راه آهن، «جای خالی بابا» در تقاطع خواجه ربیع و بهمن، «فال حافظ» در چهارراه شهدا، «پروانه های رنگی» در ایستگاه سوار کلات، «چرخ ریسندگی» و «فیل و بچه فیل» در بوستان بهار، «ترازو» در ابتدای بازار ولیعصر، «پیرمرد مسافر» در تقاطع آیت ا...عبادی، «خانواده مشهدی» در تقاطع گاز و رسالت و...

«مردان رنگی» بیشتر به چشم می آیند

در میان المان های نوروزی، «ضامن آهو»، «قطار گل» و «مردان رنگی» ثابت مانده اند. «ضامن آهو» در میان همه المان ها نگاه های بیشتری را به خود معطوف کرد که شامل تندیسی از یک شکارچی است، با تیروکمانی در دست و یک اسب و یک آهو و ستونی طلایی. این المان نزدیک خیابان شهیدکامیاب، پارکینگ و پایانه اتوبوس راه آهن جا گرفته است.

برخی کاسبان این محدوده به جانمایی این المان معترض هستند و می گویند فقط زائرانی که از ایستگاه راه آهن خارج می شوند، می توانند آن را ببینند و حتی برخی افراد مشغول به کار در محدوده ایستگاه راه آهن از وجود این المان اطلاعی ندارند. المان دیگر محدوده ایستگاه راه آهن، قطار باری چوبی است که شامل 5واگن می شود.

این اثر کار سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری مشهد است و همه واگن های آن را گل های دائمی و فصلی تشکیل می دهند. تندیس 5مرد به رنگ های آبی، سفید، زرد، قرمز و سبز کنار تابلو ایستگاه تاکسی، بیش از دیگر المان ها در محدوده ایستگاه راه آهن به چشم می آید.

عکس یادگاری با پل

سال1397 در جریان بازپیرایی محدوده ایستگاه راه آهن، پل عابرپیاده ای که 2سمت خیابان شهیدکامیاب را به یکدیگر متصل می کرد، توسط سازمان ترافیک شهرداری مشهد تبدیل به المان قطار شد. با توجه به تجهیز این پل به آسانسور و عرض زیاد خیابان شهیدکامیاب، بیشتر زائران و شهروندانی که قصد عبور از عرض این معبر را دارند، از پلکان یا آسانسور این پل عابرپیاده بالا می روند. موقعیت این پل توجه خیلی از زائران را جلب کرده است.

برخی حتی بدون اینکه قصد عبور از عرض خیابان را داشته باشند، برای گرفتن تصویر یادگاری از پلکان آن بالا می روند. احمدرضا موسوی، از کسبه بولوار کامیاب، درباره این پل می گوید: «در گذشته مردم جانشان را به خطر می انداختند و از وسط بولوار شهیدکامیاب عبور می کردند، اما پس از بازپیرایی پل عابرپیاده و تبدیل شدنش به یک قطار، امروز خیلی کمتر شاهد این کار هستیم.»

موسوی که هرروز شاهد صحنه های تماشایی از پل است، ادامه می دهد: «موضوع خوشایندتر این است که بسیاری از خانواده ها هرروز با این پل عکس یادگاری می گیرند.»

نگاه ویژه به راه آهن

محمدرضا کریمی از سال1393 که نذرش ادا شده است، سالی یک بار برای زیارت حرم امام رضا(ع) از قم به مشهد می آید. او این بار قطار را برای سفرش انتخاب کرده است. تعریف می کند: «همیشه با خودرو شخصی به سفر می آمدم و تا امروز راه آهن مشهد را ندیده بودم، اما از اقوام و دوستانم درباره زیبایی و شکوه راه آهن مشهد خیلی شنیده بودم و دیدن عکس خانوادگی دوستان کنار المان زیبای راه آهن برایم جالب بود.»

کریمی اعتقاد دارد المان های ثابت خاطره انگیزند. چون همیشه هستند. مثل همین المانی که گفته می شود از دهه50 اینجا نصب شده است. او می گوید: «برای من و خانواده ام بسیار جذاب بود و با آن عکس یادگاری هم گرفتیم. شاید چون می دانیم فرزندم بزرگ که بشود و به اینجا بیاید، المان هست و به یاد ما خواهد افتاد.»

کریمی می گوید: «انتظار من از راه آهن مشهد خیلی بیشتر از این ها بود و به نظرم جا دارد گروه هنرمندان و طراحان تمرکزشان را روی این نقطه شهر بیشتر کنند.»

مصطفی عباسی، رئیس اداره فرهنگی واجتماعی شهرداری منطقه3، می گوید: «علاوه بر المان های ثابت در محدوده راه آهن، 2سردیس نیز در منطقه داریم. سردیس نخست مربوط به شهیدکامیاب است که در تقاطع راه آهن و کامیاب نصب شده است. همچنین سردیس باشکوه دیگری از شهیدهاشمی نژاد داشتیم که نورپردازی و جلوه پردازی خوبی داشت، اما با توجه به آسیبی که دیده بود، برای ترمیم جمع آوری شده است. متأسفانه با وجود مکاتباتی که داشتیم، هنوز در محل نصب نشده است.»

ورودی مشهد المان ویژه می خواهد

حمیده پایرنج یکی از ساکنان محله راه آهن است و می گوید: «المان درباره هر موضوعی باشد، برای مردم جذابیت دارد و خیلی ها با آن عکس یادگاری می گیرند. خوشبختانه در محدوده ایستگاه راه آهن در ایام نوروز المان های زیادی نصب می شود.»

او با توجه به اینکه خیلی از مسافران با قطار به مشهد می آیند، تعریف می کند: «خیلی ها اولین بار است که به مشهد وارد می شوند. اولین ها همیشه تأثیر خوبی بر ذهن می گذارند، به خصوص برای کودکان و نوجوانانی که نمی دانند مشهد چه شهری است؛ گرچه متأسفانه گاهی شاهد بوده ایم که برخی شهروندان و زائران به المان ها آسیب می زنند.

البته مسئولان فرهنگی شهرداری باید توجه داشته باشند که محله راه آهن فقط ایستگاه راه آهن نیست. ما در محله نقاط گوناگونی مانند بولوار راه آهن، خیابان های آیت ا... بهجت و شیرازی را داریم که می توان در آن ها نیز المان یا تندیس های مفاخر محله به ویژه شهدا نصب شوند.»

«عاشورا» در میدان امام حسین(ع)

یکی از نقاشی دیواری های شاخص منطقه3 مربوط به تصویر «عصر عاشورا» است که روی دیوار میدان امام حسین(ع) در محله گاز نقش بسته است. عده ای می گویند فصل بهار جای این نقاشی دیواری ها نیست و باید به جای آن گل و این چیزها می کشیدند، اما کفه موافقان سنگین تر است.

آن ها می گویند این نقاشی دیواری عجیب روی دیوار نشسته است و روح را جلا می دهد و خوب است حالا که المان ها دائمی نیستند، نقاشی دیواری ها باشند.

رئیس شورای اجتماعی محله گاز می گوید: «متأسفانه سهم اهالی محله گاز با وجود بافت جمعیتی زیاد و معابر پرتردد از المان های ثابت نزدیک به صفر است.»

سیدمصطفی فیروزآبادی ادامه می دهد: «محله گاز فضاهای مناسب زیادی برای نصب المان ثابت دارد و برخی فضاها به دلیل قدمتی که دارند، مناسب ترند» و پیشنهاد نصب 2 المان را در کوچه های آتش نشانی و آسیاب می دهد. او توضیح می دهد: «این 2خیابان از معابر قدیمی محله ما هستند که در گذشته یک ایستگاه آتش نشانی و یک آسیاب قدیمی در آن وجود داشته است و با نصب المان در آن ها می توان به این معابر هویت بخشید.»

ساکن این محله درخواست دیگری هم دارد و آن نصب تندیس سرلشکر سیدحسن فیروزآبادی در بولوار گاز است.