سوادآموزی به کودکان خارجی در نهضت
منطقه ۱۲ تنها یک مدرسه سوادآموزی دارد که آن هم در محله کلاته برفی است. این مرکز در شاهنامه ۲۴ است و درحال حاضر بیشتر از ۷۰ دانش آموز دارد که از ۱۰ تا ۴۹ سال سن دارند.
نهضت سوادآموزی در طول عمر خود نقش مهمی در باسوادکردن افراد بازمانده از تحصیل و محروم کشور نیز داشته است. نهضتی که همچنان ادامه دارد و چند سالی است که به‌عنوان یکی از معاونت‌های آموزش و پرورش با رویکرد سوادآموزی و مهارت‌آموزی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
به مناسبت هفته نهضت سوادآموزی به تنها مدرسه نهضت سوادآموزی منطقه ۱۲ واقع در محله کلاته‌برفی رفتیم تا گپی با نوآموزان آن و البته مسئولانش داشته باشیم. نوآموزان این مدرسه که به‌دلیل فقر مالی و گرفتاری‌های زندگی از تحصیل بازمانده‌اند در کنار تحصیل علم ودانش مهارت‌های زندگی را نیز می‌آموزند.
آمار دقیق نداریم
میزانی، کارشناس مسئول سوادآموزی منطقه تبادکان، در جریان این حضور در رابطه با آمار افراد بی‌سواد منطقه گفت: با توجه به وسعت، جمعیت و حاشیه‌نشین‌بودن منطقه تبادکان آمار درستی از افراد بی‌سواد و بازمانده از تحصیل در منطقه وجود ندارد و در واقع آمار‌های ارائه‌شده واقعی نیستند.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در حوزه سوادآموزی حاشیه شهر، بی‌هویتی افرادی است که از رفتن به مدرسه بازمانده‌اند، چون هیچ‌گونه مدارک هویتی ندارند. برای شرکت در کلاس‌های سوادآموزی داشتن مدارک هویتی معتبر نظیر شناسنامه و کارت ملی برای ایرانیان ضروری و واجب است، برای ثبت‌نام اتباع خارجی که بخش مهم آن‌ها نیز اتباع کشور افغانستان هستند، باید از طریق اوراق هویتی موقت، اجازه‌نامه، گذرنامه، مدارک مرکز بهداشت مورد شناسایی قرارگرفته و ثبت‌نام شوند.
متأسفانه تعداد زیادی از این افراد هیچ‌کدام از این مدارک هویتی را ندارند، این افراد شناسایی و ثبت‌نام نمی‌شوند. افراد زیادی چه ایرانی و چه تبعه خارجی در حاشیه شهر ساکن هستند که بدون هرگونه برگه هویتی بوده و غیرقابل شناسایی هستند، به همین دلیل آمار ارائه‌شده از افراد بی‌سواد در منطقه تبادکان آمارموثق و خوبی نیستند.
خوشبختانه با پیگیری‌هایی که از طریق استانداری خراسان رضوی انجام داده‌ایم، تمهیداتی اندیشیده شده که به‌وسیله آن آمار خانواده‌های بی‌هویت در منطقه تبادکان را که یک منطقه حاشیه‌ای و محروم است، شناسایی و افراد بی‌سواد خانواده را ثبت‌نام کنیم.
فعالیت ۲ مرکز سوادآموزی محلی
میزانی در ادامه با اشاره به فعالیت ۲ مرکز سوادآموزی در منطقه تبادکان گفت: سازمان نهضت سوادآموزی از بدو تأسیس در ۷ دی‌ماه سال ۱۳۵۸ به‌عنوان یک سازمان مستقل دولتی با جلب نیرو‌های مجرب و حضور در مناطق محروم کشور به آموزش بی‌سوادان می‌پرداخت، در سالهای اخیر نیز با ادغام نهضت سوادآموزی به‌عنوان یکی از معاونت‌های سازمان آموزش و پرورش در بخش سوادآموزی فعال است.
در منطقه تبادکان ما ۲ مرکز سوادآموزی یکی مرکز سوادآموزی محله کلاته‌برفی واقع در بولوار شاهنامه (۲۴) و دیگری مرکز سوادآموزی واقع در بولوار توس (توس ۹۱) داریم. درحال حاضر ۱۴۰ دانش‌آموز در این ۲ مرکز مشغول آموزش و ادامه تحصیل هستند.
براساس قوانین سوادآموزی ما فقط آموزش افراد ۱۰ تا ۴۹ سال را برعهده داریم و نیرو‌هایی که سنشان بالای ۴۹ سال باشد پذیرفته نمی‌شوند. با توجه به این موضوع که بیشتر افراد قرار گرفته در این سن‌وسال جزو افراد مولد و نیرو‌های کار هستند، کلاس‌های درسی خانم‌ها قبل از ظهر و در ساعاتی که شوهرانشان نیستند برگزار می‌شود، کلاس‌های آقایان نیز در ساعات بعد از تعطیلی کار روزانه بین ساعات ۴ تا ۶ برگزار می‌شود.
آموزشیاران ما در این بخش زحمات بسیار زیادی را برای جذب این افراد بازمانده از تحصیل می‌کشند و حتی گاهی اوقات اتفاق افتاده است که برای جلب رضایت فرد بی‌سواد پابه‌پای او به سر مزرعه رفته و با کارکردن در سر جالیز و زمین زراعی اعتماد او را به دست آورده و با همین روش نام او را در کلاس‌های درسی ثبت‌نام کرده‌اند.
آموزش مهارت‌های زندگی
میزانی در ادامه با اشاره به آموزش مهارت‌های شغلی و زندگی افزود: این افراد بی‌سواد به‌دلیل فقر مالی و مشکلات اقتصادی موفق به تحصیل علم و سوادآموزی نشده‌اند. بیشتر این افراد نوجوانان و جوانانی هستند که بازدهی اقتصادی و اشتغال‌زایی خوبی دارند، به همین دلیل در این طرح سوادآموزی در کنار خواندن و نوشتن طرح آموزش‌های اشتغال و درآمدزایی به‌ویژه در بین خانم‌ها نیز برگزار می‌شود.
این کلاس‌های آموزشی شامل: عروسک‌سازی، خیاطی، چرم‌سازی و سفالگری است که زیرنظرکارشناسان مجرب برگزار می‌شود. در طول برگزاری این کلاس‌های آموزشی افراد بسیاری به مهارت‌آموزی شغلی پرداخته و بعد از مدتی با فروش دست‌ساخته‌های خود می‌توانند به اقتصاد خانواده کمک کنند. مورد دیگری که در این طرح توجه شده است، وجود مسائل و مشکلات اجتماعی و فرهنگی در حاشیه شهر است که اختلافات و بزهکاری‌های زیادی را در بین شهروندان حاشیه به وجود آورده است، از طرف دیگر هزینه‌های بالای کلاس‌های روان‌شناسی و جلسات مشاوره‌ای باعث شده است که بیشتر خانواده‌های حاشیه نتوانند هزینه استفاده از این کلاس‌ها را پرداخت کرده و بر مشکلات خود فائق آیند.
ما برای مقابله با این مشکلات طرح کلاس‌های مشاوره و جلسات پرسش و پاسخ با حضور روان‌شناسان را در مدرسه اجرا کرده‌ایم. اجرای این طرح‌ها در بهترشدن زندگی خانواده‌ها و کمترشدن مشکلات روحی و روانی خانواده‌ها تأثیر زیادی داشته است.
سازمان‌ها کمک کنند
میزانی با اشاره به ضرورت کمک و مشارکت همه سازمان‌ها در اجرای طرح سوادآموزی گفت: با توجه به کمبود بودجه آموزش و پرورش، نبود کلاس و کمبود وسایل کمک‌آموزشی در اجرای این طرح با مشکل روبه‌رو هستیم. از طرف دیگر به‌دلیل اجرای کلاس‌ها در دوره‌های چهارماهه، ساخت مکانی برای سوادآموزان محلی صرفه اقتصادی ندارد، به همین دلیل معمولا کلاس‌ها را در مدارس و هنرستان‌هایی که در منطقه وجود دارد برگزار می‌کنیم.
البته به دلیل دوشیفت‌بودن بیشتر مدارس منطقه تبادکان برای برگزاری این کلاس‌ها در تنگنا قرار داریم. در سال گذشته یکی از هنرستان‌های منطقه با ما همکاری خوبی داشتند و توانستیم با استفاده از تجهیزات کارگاهی آنجا کلاس‌های اشتغال‌زایی و آموزش شغلی را خوب و با نتایج عالی برگزار کنیم.
اما امسال به دلیل موافقت‌نکردن هنرستان مربوطه ناچار کلاس‌های اشتغال‌زایی را در مدرسه برگزار کردیم که به‌دلیل نداشتن محل مناسب برای تجهیزات با نارضایتی همکاران و دانش‌آموزان روبه‌رو شدیم. سازمان‌های مختلف می‌توانند در رده‌های بالای مدیریتی با اختصاص بخشی از بودجه اشتغال‌زایی خود به آموزش و پرورش ما را یاری‌کنند.
مدرسه سی‌ال‌سی فردوسی
مجیدآزادفر، مدیریت مدرسه سی‌ال‌سی یا همان نهضت سوادآموزی بولوار شاهنامه، هم گفت: مرکز یادگیری فردوسی تنها مرکز یادگیری در بولوار شاهنامه است. این مرکز با همکاری بسیج و آموزش و پرورش منطقه تبادکان از سال ۱۳۹۶ فعالیت خود را در راستای شناسایی و آموزش به افراد بازمانده از تحصیل شروع کرده است.
در حال حاضر شاگردان این مرکز یادگیری ۵۹ نفر هستند که شامل ۳ کلاس می‌شوند، ۲ کلاس درس برای خانم‌ها و یک کلاس برای آقایان، بنده به‌عنوان معلم کلاس آقایان و خانم موسوی به‌عنوان معلم خانم‌ها در خدمت آموزش نوآموزان هستیم. بیشتر شاگردان این مدرسه را کودکان مهاجر و اتباع خارجی تشکیل می‌دهد، میانگین سن آن‌ها بین ۱۲ سال تا ۳۷ سال است. به‌دلیل فقر اقتصادی بیشتر این دانش‌آموزان در طول روز به کار‌های مختلف مشغول هستند.
به همین دلیل کلاس خانم‌ها در ساعت قبل از ظهر و کلاس آقایان از ساعت ۴ بعدازظهر به بعد تشکیل می‌شود، بیشتر خانواده‌های محله با فقر اقتصادی روبه‌رو هستند و حتی قدرت خرید نوشت‌افزار و کیف و کتاب را ندارند، به همین دلیل تا جایی که بتوانیم از طریق خیران و دیگر سازمان‌ها نوشت‌افزار، کیف و کتاب بچه‌ها را تهیه و در اختیار شاگردان قرار می‌دهیم تا آن‌ها نیز بتوانند با خیال راحت به آموزش بپردازند.
نیازمند کمک خیران
آزادفر با اشاره به فقر مالی اکثریت دانش‌آموزان این مرکز گفت: بیشتر سوادآموزان مرکز فردوسی، مهاجران بلوچی هستند که در طی چند ساله گذشته در محله کلاته‌برفی ساکن شده‌اند. بیشتر خانواده‌ها کارگر و از لحاظ اقتصادی در وضعیت بسیارضعیفی قرار دارند، تعدادی از خانواده‌ها نیز به‌دلیل اعتیاد، مریضی و فوت پدر بدسرپرست و بدون سرپرست هستند، به همین دلیل فرزندان خانواده مجبور به کارکردن در زمین‌های کشاورزی، کارگاه‌ها و کارخانه‌ها هستند.
سن بیشتر این کودکان بسیار پایین بین ۶ و ۷ سال است، این کودکان روزانه بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت کار سخت و طاقت‌فرسا را انجام می‌دهند تا پول ناچیزی را برای خانواده خود تهیه کنند. به همین دلیل زمانی که ما برای شناسایی این کودکان و ثبت‌نام از آن‌ها رفته بودیم، خانواده‌ها مخالف این‌کار بودند، چون نمی‌توانستند هزینه نوشت‌افزار، کیف و کتاب بچه‌ها را بدهند، برای جذب این دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل، اعلام کردیم که نوشت‌افزار، کیف و کتاب رایگان در اختیار آن‌ها قرار خواهیم داد.
بیشتر دانش‌آموزان این مدرسه حتی از لحاظ غذایی نیز دچار سوءتغذیه شدید هستند و حتی در هنگامی که سر کلاس درس هستند در اثر گرسنگی شدید به حالت غش و بیهوشی رفته‌اند. به‌همین دلیل ما با کمک خیران بسته‌های غذایی تهیه کرده و در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهیم.
باوجوداین هنوز شاگردان بی‌سواد زیادی وجود دارند که برای تأمین مخارج خانواده خود کار می‌کنند. امیدواریم با کمک خیران بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که این کودکان زجر کشیده نیز بتوانند از عادی‌ترین حق خود یعنی آموختن سواد و علم بهره ببرند. در ادامه این گزارش گفت‌وگویی با چند نفر از شاگردان مرکز یادگیری فردوسی انجام داده‌ایم.
می‌خواهم دکتر بشوم
الهه نارویی، دختر ۱۳ سالهای است که بعد از سال‌ها دوری از درس و مدرسه موفق به کسب تحصیل شده است، او که از این موقعیت پیش آمده بسیار خوشحال است، تصمیم دارد ادامه تحصیل داده و دکتر شود.
نارویی می‌گوید: به‌دلیل مریضی برادر کوچک‌ترم، پدر و مادرم برای تأمین هزینه‌های پزشکی او مجبور به کارکردن شدند. آن‌ها صبح زود از خانه بیرون رفته و تا شب سرکار بودند. من نیز در خانه می‌ماندم و از برادر مریضم مراقبت و نگهداری می‌کردم، به همین دلیل چند سالی از درس و مدرسه دور ماندم. تصور اینکه روزی دوباره درس بخوانم را هم نمی‌کردم.
تا اینکه خبردار شدم مرکز آموزشی در محله ما ایجاد شده است، با شنیدن این خبر خیلی خوشحال شدم و در کلاس اول ثبت‌نام کردم، درس‌خواندن را دوست دارم و تا جایی که بتوانم ادامه خواهم داد، می‌خواهم دکتر بشوم و به افراد فقیری‌که پول هزینه دکتر را ندارند کمک کنم.
می‌خواهم پلیس بشوم
سهیلا شاهوزهی، ۱۲ ساله نیز به خاطر مشکلات مالی خانواده نتوانسته تحصیل‌کند. او با پشتکار زیاد درس می‌خواند و دوست دارد که درآینده پلیس شده و با خلافکاران مبارزه کند.
شاهوزهی درباره مشکلات اجتماعی در محله کلاته‌برفی می‌گوید: دلیل بسیاری از خلاف‌ها و بزهکاری‌های اجتماعی به‌دلیل بی‌سوادی و نداشتن آگاهی است، بیشتر این افراد به‌دلیل بی‌سوادی و نداشتن مهارت در دام موادفروشان و خلافکاران گرفتار شده‌اند، وقتی می‌بینم که جوانان مواد می‌کشند خیلی ناراحت می‌شوم، موادفروشان همه جامعه را بدبخت کرده‌اند.
در آینده می‌خواهم پلیس بشوم و تمام قاچاقچیان و موادفروشان را دستگیر و روانه زندان کنم. ما هرچه بدبختی و فلاکت می‌کشیم از دست قاچاقچیان و موادفروشان است، اگر کودک و نوجوان ما سواد داشته باشد و اطلاعات و کتاب‌هایی درباره مضرات مواد و سیگار خوانده باشد احتمال کمتری وجود دارد که معتاد شود.
پلیس می‌تواند نقش زیادی در جمع‌آوری و پاک‌سازی محله از دست موادفروشان داشته باشند، در لباس پلیس می‌توانم خدمت بیشتری به مردم جامعه و محله‌ام داشته باشم.
آرامش خانوادگی با سواد
لیلا مروی مادر ۳۲ سالهای است که بعد از چندین سال، دوباره فرصت درس خواندن را پیداکرده و حالا که تا مقطع سوم ابتدایی را خوانده و اطلاعات جدیدی کسب‌کرده است، رفتار بهتری با خانواده و بچه‌هایش دارد.
مروی با تأیید این مطلب می‌گوید: چند سال قبل که سواد خواندن و نوشتن نداشتم، در ارتباط برقرارکردن با کودکان و همسرم دچار مشکل بودم. به‌عنوان مثال زمانی که پسرم برای یک سؤال ساده به‌سراغم می‌آمد نمی‌توانستم جواب سؤالش را بدهم و این موضوع باعث سردی و دوری من از فرزندانم شده بود.
در ارتباط با همسرم نیز مشکلاتی داشتم، اما از زمانی که سواد آموختم و به خواندن کتاب‌هایی درباره کودک و همسر اقدام کردم، اطلاعات مفیدی به دست آوردم و توانستم با رفتار مناسب ارتباط بیشتری با خانواده‌ام پیدا کنم، به مرور زمان نیز این ارتباط بهتر و بهتر شده است.
به مادرانی که هنوز سواد ندارند توصیه می‌کنم که حتما درس بخوانند، چون درس خواندن دریچه‌های تازه و نویی را به زندگی انسان باز می‌کند. یکی دیگر از دانش‌آموزان این مدرسه که شغل خیاطی را در کلاس‌های اشتغال‌زایی این مدرسه آموخته است نیز می‌گوید: در کنار آموختن سواد در کلاس آموزش خیاطی نیز ثبت‌نام کردم، حالا بعد از چند ماه حضور در جلسات خیاطی، برای خودم خیاطی شده‌ام و با دوخت لباس برای همسایگان و مغازه‌ها پول خوبی‌گرفته و بخشی از هزینه‌های خانواده را تأمین می‌کنم.
* این گزارش پنج شنبه، ۶ دی ۹۷ در شماره ۲۶۳ شهرآرامحله منطقه ۱۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
تفاوت تشک‌ها از نگاه حلاج قدیمی خيابان عبادي 
داستان مشهد قدیم 