محله پنجتن؛ شلوغ و پرخاطره

تاریخچه

محله پنجتن تا سال ۱۳۵۵ جزو زمین‌های پیرامون شهر مشهد بود و بعد از آن با توسعه شهر به بافت شهری پیوست. این محله تا حدود ۲۵ سال پیش که هنوز محلات به‌شکل امروزی تفکیک نشده بودند، همراه با دیگر محله‌های اطرافش مانند شهید قربانی و التیمور به محدوده التیمور معروف بود.

حیدر شهودی، از شهروندان ساکن در این محله که ۴۶ساله است، تعریف می‌کند: «محله پنجتن حدود چهل سال پیش ظاهری روستایی داشت. خانه‌ها در میان زمین‌های کشاورزی پراکنده و دور از هم بودند. یادم هست پنجتن۲۳ یک کال بود که بعد‌ها پر شد. یک کارخانه آجر هم در همان محدوده بود که بیشتر اوقات محل بازی پسربچه‌ها بود.

پنجتن۱۷ صیفی‌جات بود. انتهای پنجتن۴۵ که الان پارک ارم است، باغی مربوط به طاهر احمدزاده بود که زمانی استاندار خراسان بود. اول محله هم باغ بزرگ دیگری متعلق به آقای برنجیان بود. صادقیه هم بیشتر زمین‌های صیفی‌جات و سبزیجات بود که سرسبزی و زیبایی خاصی داشت. خیابان‌ها آسفالت نبود. سال ۱۳۶۴ یا ۱۳۶۵ بود که بعد از عقب‌نشینی، خیابان آسفالت شد. مسیر روستا‌های شترک، امرغان، کاملی، شرشر و... به سمت مشهد و حرم امام‌رضا (ع) از همین محدوده بود.»

اصغر قصابیان، یکی‌دیگر از اهالی قدیمی، هم می‌گوید: «جاده ارتباطی محله که بولوار کنونی پنجتن است، آن زمان جاده امرغان نام داشت و کارخانه آجر ابلق سالی یک‌بار جاده را شن‌ریزی می‌کرد و با بلدوزر جاده را صاف می‌کردند و ملاس چغندر هم روی آن‌ها می‌ریختند تا وقتی کمپرسی رد می‌شود، سنگ و شن‌ها از هم نباشد و مدت بیشتری دوام داشته باشد.»

آن‌طور که در کتاب «اطلس محلات شهرداری مشهد» آمده است، علت نام‌گذاری پنجتن به‌دلیل وجود مقبره و بارگاه پنج امامزاده در روستای تبادکان است. راه اصلی دسترسی به آن‌ها از محله پنجتن می‌گذشته و به همین دلیل از گذشته این محله به این نام معروف شده است.

بافت

پنجتن از محدوده‌های پرترافیک مشهد است؛ از صف تاکسی‌های زردرنگی که در ابتدای ورود چشم را درگیر خود می‌کنند تا انبوه خودرو‌هایی که در ابتدای خیابان معطل بازشدن گره ترافیک هستند. هم عابران پیاده و هم سرنشینان خودرو‌ها به این موضوع عادت کرده‌اند و می‌دانند پنجتن را گریزی از ترافیک نیست.

محله پنجتن ۲۱۶ هکتار مساحت و ۲۲ هزارو ۸۳۴ نفر جمعیت دارد. اگر نگاهی به نقشه کاربری اراضی این محله بیندازیم، متوجه می‌شویم که نیمی از این محله زمین کشاورزی است و فقط ۲۶ درصد از مساحت محله را بافت مسکونی تشکیل می‌دهد که آن هم در محدوده شمال غربی محله است. گرچه هنوز خانه‌های مسکونی یک و دوطبقه بسیاری در محله پنجتن وجود دارد، ساخت آپارتمان‌های پنج و شش‌طبقه در محله پنجتن رونق گرفته است.

محله پنجتن، شهیدپرور است. خیابان‌های این محله به‌نام شهدای مختلف نام‌گذاری شده است: پنجتن۲۱ به‌نام شهید سوختانلو، پنجتن۲۳ به‌نام شهید احمد ناتوان، پنجتن۲۵ به‌نام شهید محمدرحیم داورپناه و پنجتن۲۹ به‌نام شهید حسن جوانبخت.

دسترسی

محله پنجتن به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد. دسترسی به بزرگراه شهید بابانظر، بولوار شهید آوینی و خیابان پنجتن از جمله ویژگی‌های آن محسوب می‌شود. محله پنجتن از لحاظ دسترسی به ایستگاه‌های اتوبوس وضعیت نسبتا خوبی دارد، به‌طوری‌که شهروندان به‌صورت میانگین از هر نقطه این محله ۲۰۷ متر تا ایستگاه اتوبوس پیش‌رو دارند.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• مغازه‌های تجاری متنوعی در ورودی بولوار پنجتن قرار دارند که بسیاری از نیاز‌های روزمره اهالی را برطرف می‌کنند.
• فضای سبز محله پنجتن وضعیت مطلوبی دارد؛ ۹ درصد مساحت محله به بوستان‌های بزرگی، چون ارم و صادقیه اختصاص دارد.
• پنج مجموعه ورزشی در محله پنجتن وجود دارد و این محله نسبت به بسیاری از محلات شهر وضعیت مطلوبی دارد.
• فرهنگ‌سرای انقلاب در محله پنجتن پاتوق فرهنگی و محل برگزاری کلاس‌های متنوعی در محله است.
• هفت دبستان در محله پنجتن وجود دارد که سه‌تای آن دبستان استثنایی است.
  محله پنجتن هفت مسجد و یک درمانگاه عمومی دارد.

حدود جغرافیایی

محله پنجتن بر اساس منطقه‌بندی سیزده‌گانه شهرداری مشهد در محدوده منطقه ۴ شهرداری مشهد قرار دارد. از لحاظ حوزه‌های برنامه‌ریزی شهر، این محله در حوزه شمال شرقی واقع شده است و با محله‌های التیمور، شهید قربانی، رده، تلگرد، شهید آوینی و نیزه مجاورت دارد.

این محله از سمت شرق به کوچه پنجتن ۵۵، از شمال به بولوار پنجتن، از غرب به بزرگراه شهید بابانظر و از جنوب به بولوار شهید آوینی محدود می‌شود.